Hoe maak je een 360 graden foto

maandag 6 december 2010, 22:10 door Elja Trum | 84.221x gelezen | 11 reacties

Bij veel foto's maak je een specifieke keuze voor de compositie, je kiest ervoor om bepaalde delen wel en bepaalde delen niet te tonen in je foto. Soms zou je er voor willen kiezen om echt alles te laten zien van een locatie; elk detail en de volledige omgeving. Met een normale foto is dit onmogelijk, maar je kunt wel meerdere foto's combineren tot één grote 360 graden foto.

Een 360 graden foto is een panoramafoto waarbij volledig rondom gefotografeerd is. Op één foto staat dus de gehele omgeving. Er zijn twee varianten van dit type foto's, een gewone 360 graden panorama foto en een volledige 360 graden foto. Bij de laatste kun je behalve linksom en rechtsom ook omhoog en omlaag kijken (360 x 180). Dit laatste type is begrijpelijkerwijs ingewikkelder om te maken, maar het maken van een gewone 360 graden foto ligt echter binnen ieders bereik en het is absoluut leuk om er eens mee aan de slag te gaan.

Nodel point

Voor het maken van een perfecte 360 graden foto moet je op zoek naar het zogenaamde Nodel point. Dit is het punt waar het licht in de lens zich kruist. Om panorama foto’s te maken zonder last te hebben van zogenaamde parallax fouten moet je de camera tijdens het maken van je panorama om exact dit punt laten draaien. Helaas is dit niet te doen zonder gebruik te maken van een (vaak prijzige) panorama kop.

Panoramakoppen
Er zijn veel verschillende panoramakoppen op de markt, variërend in prijs en mogelijkheden. Op de onderstaande websites vind je een aantal verschillende merken en typen:
- KingPANO
- Manfrotto
- Nodal Ninja
- Agnos


Wanneer je een camera om het nodel point laat draaien blijft een object dat dichtbij de camera staat op dezelfde plek ten opzichte van zijn achtergrond staan hoe je de camera ook draait. Wanneer je niet precies over het nodel point draait dan zal de voorgrond ten opzichte van de achtergrond verplaatsen. Wanneer je meerdere foto's aan elkaar plakt ontstaat hierbij op deze plekken een fout in de panorama, de parallax fout.

De truc bij het uit de hand maken van een 360 graden foto is dan ook ervoor te zorgen dat er geen objecten dicht bij de camera zijn. Het beste werkt het wanneer alles wat op de foto komt op ongeveer dezelfde afstand van de camera is. Je hebt dan immers geen last van parallax en dus is het draaien om het nodel point minder belangrijk.


Checklist 360 graden foto's
1. Kies de lichtgevoeligheid van je sensor
2. Kies het gewenste diafragma
3. Meet het gemiddelde licht dat beschikbaar is
4. Kies de gewenste sluitertijd
5. Zet de witbalans op de juiste instelling (geen auto WB)
6. Stel eenmalig scherp en schakel de autofocus uit
7. Zorg voor een overlap van minimaal 20% per foto

Apparatuur & Instellingen

Een 360 graden panorama foto is in theorie te maken met elk type objectief. Het is echter verstandig om de grootste groothoek lens te kiezen die je beschikbaar hebt. Hoe wijder de lens, hoe minder foto's je hoeft te maken. Gebruik je bijvoorbeeld een fish-eye lens dan kun je met 3 tot 5 foto's al klaar zijn, gebruik je echter een 200mm teleobjectief dan kun je wel op honderden foto's komen voordat je een 360 graden panorama gemaakt hebt.

Voor een goede overgang tussen de verschillende foto's in je 360 graden panorama moet je ervoor zorgen dat de gebruikte instellingen op elke foto gelijk is. Zet dus al het mogelijke op handmatig. Selecteer een zo laag mogelijke ISO waarde, stel je diafragma in op f/8.0 of nog kleiner (hoger diafragma getal) om te zorgen dat het grootste gedeelte van je beeld scherp is.

Draai nu je camera rond om het licht te meten op de verschillende plekken in je panorama. Dit werkt het beste door je camera in diafragma voorkeuze te zetten en de bijbehorende sluitertijd af te lezen terwijl je ronddraait met je camera. Druk elke keer de ontspanknop half in om de sluitertijd te zien, laat vervolgens de ontspanknop weer los en meet iets verderop opnieuw het aanwezige licht. Neem uiteindelijk zo ongeveer het gemiddelde van wat je gemeten hebt. Houd eventuele pieken (erg donkere en erg lichte plekken) buiten je gemiddelde waarde. Zet je camera nu op handmatig en stel de zojuist bepaalde sluitertijd en het eerder gekozen diafragma in.

Om te voorkomen dat je foto's ten opzichte van elkaar van kleur verschillen moet je de witbalans van je camera ook handmatig vastzetten. Kies de waarde die bij de situatie hoort waar je bent, bijvoorbeeld bewolkt als je op een bewolkte dag in de buitenlucht staat of kunstlicht als je binnen een foto maakt.


Foto door Nigel Howe (creative commons)
Stel vervolgens scherp op een punt in je omgeving waardoor het grootste gedeelte van je foto scherp zal zijn. Houd er hierbij rekening mee dat ongeveer 1/3 van de scherptediepte zich voor je scherpstelpunt bevind en 2/3 erachter. Kies dus eerder een punt dat wat dichterbij ligt dan wat verder weg ligt. Nadat je scherpgesteld hebt moet je de autofocus uitschakelen (meestal zit er hiervoor een knopje op je lens) zodat de autofocus niet bij elke foto opnieuw scherp gaat stellen. Dit zou voor problemen zorgen in je uiteindelijke panorama.

Plaats je voet nu iets voor je lichaam en gebruik dat als ankerpunt voor je camera. Probeer zo ongeveer het midden tussen het begin van je objectief en de achterkant van je camera precies boven de punt van je teen te houden. Hier ligt grofweg je nodel point. Maak vervolgens een foto en draai met de camera en je gehele lichaam rond de punt van je teen. Zorg ervoor dat er zo'n 20 à 30 procent overlap is op elke foto. Het werkt vaak het best als je hierbij een herkenbaar punt op beide foto's hebt staan. Met bijvoorbeeld twee foto’s van een strakblauwe lucht kan de software achteraf niet goed zijn werk doen.

Om meer hoogte aan je panorama te geven kun je de camera in de portretstand gebruiken tijdens het fotograferen. Je moet dan wel meer foto’s maken voordat je rond bent, maar met de extra hoogte kun je veel meer vastleggen. Daarbij geeft het je wat extra ruimte om je panorama later bij te snijden; niet alle foto’s zullen op exact hetzelfde niveau genomen worden en dat levert in het uiteindelijke beeld lege vlakken op.

Als je meerdere 360 graden panorama foto's achter elkaar maakt, zorg er dan voor dat je tussen de verschillende locaties iets totaal anders op de foto zet. Maak bijvoorbeeld een foto van je gezicht of je hand. Gebruik eventueel opgestoken vingers om aan te duiden hoeveelste panorama het is. Wanneer alle foto’s op de computer staan is het vaak moeilijk om de ene van de andere 360 graden foto te onderscheiden, vooral wanneer ze op ongeveer dezelfde locatie genomen zijn.

Software

Eenmaal achter de computer moet je de foto's die je genomen hebt aan elkaar plakken. Hier is een groot aantal programma's voor beschikbaar, maar ook Photoshop zelf is in staat de foto's aan elkaar te plakken. Sinds Photoshop CS3 is deze functionaliteit flink verbeterd. Kijk hiervoor onder File -> Automate -> Photomerge. De Auto stand is doorgaans prima in staat het panorama te maken, de berekeningen die nodig zijn kunnen echter wel even tijd vragen. Mocht je een eerdere versie hebben dan is het verstandiger één van de programma's uit onderstaand lijstje te proberen.

- Hugin Photo stitcher
- Panotools
- Autostitch
- Panostitcher
- Immervision
- Autodesk Stitcher
- Online foto stitcher CleVR

Deze programma's zijn specifiek gemaakt voor het aan elkaar plakken van panorama foto's en kunnen dit dan ook uitstekend. In de meeste gevallen kunnen kleine foutjes in de foto's zelfs gecorrigeerd worden. Bij de meeste software hiervoor hoef je niet veel meer te doen dan de foto's te selecteren die de panorama volgen; het programma doet de rest.

Overigens blijft het verstandig om de samengestelde foto achteraf even goed te bekijken in een beeldbewerkingprogramma. Door het samenvoegen van beelden willen er soms nog wel eens 'geestverschijningen' ontstaan; onderwerpen die slechts op één van de twee foto's aanwezig waren (zoals wandelende mensen).

De gespecialiseerde programma's hebben vaak ook specifieke mogelijkheden voor het opslaan van het eindresultaat. De meest gebruikte vorm is het opslaan van de 360 graden foto als één grote rechthoekige foto. In het geval van een volledige 360 graden foto zal dan de boven en onderkant van de foto er erg vreemd uit zien; wolken en grond worden uitgerekt.

Een alternatief is de uitvoer naar zes vierkante vlakken; de 360 graden foto wordt dan als het ware geprojecteerd op de zes vlakken alsof je binnenin een kubus staat. Wanneer de vlakken op die manier tegen elkaar worden geplaatst ontstaat je panoramafoto waarin je rond kunt kijken. Vaak wordt ook de mogelijkheid geboden rechtstreeks naar webformaten om te zetten.

360 graden objectfotografie

Een andere vorm van 360 graden fotografie is het rondom fotograferen van producten. Denk aan een mobiele telefoon die je van alle kanten kunt bekijken. Ook bij deze vorm van 360 graden foto's zijn er twee gradaties. Het eenvoudigste is het maken van een 360 graden objectfoto op één hoogte. Je kunt dan linksom of rechtsom om het product heen bewegen. Bij de tweede vorm kun je ook omhoog en omlaag bewegen.

Een 360 graden objectfoto bestaande uit één laag is redelijk eenvoudig. Het enige dat je moet hebben is een draaiplateau om het object op te plaatsen. Voor een mooie vloeiende 360 graden objectfoto moet je zorgen voor voldoende foto’s. Om de 15 graden levert een mooie draaibare objectfoto op. Zorg er tijdens het fotograferen voor dat je een constante belichting hebt. Werk ook met vaste instellingen voor je witbalans, diafragma, sluitertijd en kies handmatig de juiste scherpstelling.

Vierentwintig afzonderlijke foto's van een Canon 1Ds mark III, telkens met 15 graden verschil, zijn hier samengevoegd tot een animatie waarbij je de camera kunt draaien.

360 graden foto's vertonen

Een 360 graden foto kun je niet vertonen zoals je dat gewend bent, een afdruk maken of een Jpeg uploaden naar een fotosite gaat niet zomaar. Het kan natuurlijk wel door de panorama als een lange foto te vertonen, maar dat haalt wel het bijzondere van een 360 graden foto eraf.

Er zijn verschillende manieren om je 360 graden foto toch goed weer te geven op internet. Hiervoor kun je gebruik maken van Quicktime, Java, dHTML of Flash. Persoonlijk heeft Flash mijn voorkeur omdat je hier erg mooie soepele presentaties mee kunt maken en een groot percentage van de internetgebruikers heeft Flash geïnstalleerd op zijn computer. Wel jammer is dat de iPhone en iPad van Apple deze flash presentatie niet kunnen vertonen.

This content requires Adobe Flash Player.
Built on Flash Panorama Player.

Flash panorama; gebruik na het inladen de muis om de gehele foto te bekijken
Bij Quicktime en Java liggen deze percentages een stuk lager waardoor je bezoeker in veel gevallen een zogenaamde plugin moet downloaden en installeren voordat hij je 360 graden foto kan bekijken. dHTML is wel standaard bij iedereen aanwezig, maar hiermee kun je lang niet zulke mooie resultaten bereiken.

Mini werelden

Een leuke manier om een 360 graden panorama foto te vertonen is het maken van een mini wereldbol. Wanneer je eenmaal een 360 graden foto hebt is het erg eenvoudig het rechthoekige beeld om te zetten in een bol met behulp van Photoshop.

Zorg er allereerst voor dat je foto een minimale beeldverhouding heeft van 2:1. De breedte moet dus minimaal twee keer de hoogte zijn. In de eerste stap verpesten we deze verhouding weer door de foto op te rekken naar een vierkant. Kies hiervoor Image -> Image Size en stel in het venster dat verschijnt de hoogte gelijk aan de breedte. Vink daarbij Constrain proportions uit om het beeld ook daadwerkelijk op te rekken.

Zet vervolgens de foto op zijn kop met behulp van Image -> Rotate canvas -> 180 graden. Vervolgens gebruik je Filter -> Distort -> Polar coordinates, vink Rectangular to Polar aan, klik op Ok en je bewerking is klaar. Indien gewenst kun je de planeet nog naar smaak roteren. De bewerking werkt het best bij foto's waar onderaan en bovenin neutrale oppervlakten zijn met weinig details, zoals een blauwe lucht en een zanderige grond.


Foto door Alexandre Duret-Lutz (creative commons)

Voorbeelden 360 graden foto's

- Het Dak van Rotterdam
- Gigantische panorama's
- Wereld erfgoed in 360 graden
- Dordrecht Tour

Dit artikel is eerder verschenen in Zoom.nl Magazine.

Photofacts Academy 11 jaar - Winactie!

Wil jij ontdekken hoe je de mooiste foto's kunt maken? Bekijk dan onze online fotografie cursussen. Meer dan 100 cursussen over fotografie, nabewerking en creativiteit.


We bestaan deze week 11 jaar. Dat vieren we met een gave winactie. Word nu lid van Photofacts Academy en ontvang 70 euro korting, ons gloednieuwe boek de Compositiebijbel én maak kans op meer dan 16.000 euro aan prijzen!

Direct aanmelden met korting + gratis boek + winactie

Over de auteur

Elja Trum is oprichter van Photofacts, online fotografiecursussite Photofacts Academy en het blog Teslafacts. Hij schrijft sinds 2006 over fotografie. Elja is ook auteur van boeken over zwart-witfotografie, flitsfotografie en portretfotografie.

11 reacties

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Ook interessant

• 

  De hele sterrenhemel in één foto

  door Nando Harmsen

• 

  Wanneer maak je welk soort panorama?

  door Nando Harmsen

• 

  Het grootste nadeel van een panorama

  door Nando Harmsen

• 

  Luminar NEO krijgt een panorama functie

  door Nando Harmsen

• 

  Tien tips voor panorama fotografie

  door Nando Harmsen

• 

  Een panorama fotograferen of een panorama uitsnijden

  door Nando Harmsen

Toon alle artikelen binnen Panorama