Tips voor avondfotografie

donderdag 3 januari 2013, 22:35 door Liesbeth van Asselt | 17.991x gelezen | 21 reacties

Onlangs gaf ik weer een workshop avondfotografie in Hanzestad Deventer. En wat veel mensen niet verwachten: avondfotografie biedt heel veel onverwachte creatieve mogelijkheden!

Als de tijd het toe laat, beginnen we al ruim voor zonsondergang met fotograferen. Het licht verandert rond zonsondergang immers continu van kleur, om uiteindelijk te eindigen in een half uurtje met een extreem blauwe lucht. Het zogenaamde "blauwe uurtje". Voor het oog vaak niet zichtbaar, maar de sensor van je camera legt het probleemloos voor je vast!

Omdat de hoeveelheid licht rond zonsondergang steeds verder afneemt, moet met een steeds langere sluitertijd gewerkt worden. Een statief is dus wel noodzakelijk bij deze vorm van fotografie. Natuurlijk kun je ook werken met een groter diafragma, maar vaak wil je toch wel behoorlijk wat scherptediepte bij avondfotografie en dat lukt niet met een groot diafragma.

Het opkrikken van de ISO heeft ook zo zijn grenzen. Dit geeft zeker in het donker toch teveel ruis. En het vermindert daarnaast ook nog eens het dynamisch bereik. Dat wil zeggen dat de sensor minder contrast tussen licht en donker aan kan. En juist bij avondfotografie is het contrast tussen de donkere steegjes en de straatlantaarns zo groot!

Die sluitertijd moet dus echt langer. Natuurlijk kun je de camera in plaats van op een statief ook op een muurtje zetten om voor de nodige stabiliteit te zorgen bij deze lange sluitertijden, maar dat beperkt je vaak teveel in de keuze van je standpunt.

Denk er overigens wel om dat bij de meeste objectieven de stabilisatie (VR bij Nikon, IS bij Canon) uit gezet moet worden als de camera op statief staat! Anders krijg je alsnog een onscherpe foto.

Maar wat is er nog meer anders bij avondfotografie dan bij het fotograferen overdag?

Lange belichtingstijden = extra batterijen mee!
Klein diafragma: lichtbronnen worden sterretjes.
Het UV-filter is vaak oorzaak van flare / groene vlekken. Haal dit dus van de lens af voor je 's avonds op pad gaat.
Met de autofocus scherpstellen kan problemen opleveren in het donker. Stel dan handmatig scherp, met behulp van live-view (zoom fors in!)
Er zijn veel creatieve mogelijkheden, onder andere met lightpainting (zaklamp, zelf ronddraaien, et cetera).

Voor dit laatste zet je de camera op bulb en houd je de ontspanknop net zo lang ingedrukt als nodig is, liefst met een afstandsbediening of draadontspanner. Je kunt ook met de zelfontspanner werken, maar die heeft een maximumtijd van 30 seconden en dat is vaak niet voldoende voor deze vorm van fotografie.

Workshop avondfotografie

Neem als je 's avonds op pad gaat in ieder geval je legitimatiebewijs mee. Tot tweemaal toe werd door mensen die het niet vertrouwden de politie gebeld als ik met een groep cursisten op stap was. Politie die het overigens zo leuk bleek te vinden wat we aan het doen waren, dat ze de zwaailichten van de politieauto voor ons aan zetten zodat we dit konden fotograferen...

Zorg verder in de winter voor extra warme kleding! je staat toch veel stil en dan is het gauw (te) koud. Ik heb tijdens het geven van zo'n workshop altijd thermo-ondergoed en skikleding aan. Cursisten verklaren me dan vaak voor gek, maar diezelfde cursisten zitten vervolgens wel met warme chocomel in de oliebollenkraam om op te warmen knipoog

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken

Over de auteur

Liesbeth fotografeert met haar bedrijf stapfoto.nl voor websites en social media van bedrijven. Daarnaast verzorgt ze al sinds 2004 (vooral creatieve) workshops zoals lightpainting, flitsen, werken met ledlicht en lichtvormers, portretfotografie, high speed, long exposure en paintsplash. Daarnaast is er een Stapfoto vakgroep voor gevorderde fotografen.

21 reacties

Jan vd Knaap schreef op donderdag 3 januari 2013 om 23:06 | reageer
Goed artikel! Ik vind avond- en nachtfotografie ook steeds leuker worden. Alleen snap ik niet waarom de beeldstabilisatie dan uitgezet moet worden. Ik heb met stabilisatie en statief (nog) geen onscherpe foto's gehad.

Marcel schreef op donderdag 3 januari 2013 om 23:32 | reageer
Veel stabilisatie systemen, maar niet allemaal, herkennen als er een statief gebruikt wordt. Mocht je op een brug staan waar verkeer overheen gaat of een andere plaats waar de ondergrond beweegt dan zal de stabilisatie wel aangaan ook al staat de camera op een statief.

Daarom bij een stabiele ondergrond en gebruik van stabilisatie de algemene regel van het uitzetten van de stabilisatie opdat dit beter is.

Bjorn schreef op vrijdag 4 januari 2013 om 09:53 | reageer
Leuk om te lezen!

marcel schreef op vrijdag 4 januari 2013 om 11:17 | reageer
@Bjorn, nu nog alleen een like button dan ben je nog blijer.

Kees schreef op vrijdag 4 januari 2013 om 11:41 | reageer
Leuk zelfportret Liesbeth!
Ik denk toch dat ik opwarmen met warme choco en oliebollen verkies boven de skikleding... Maar da's persoonlijk hoor. Zeker handschoenen aan want zo'n statief kan verrekt koud worden in dit seizoen!

eduardvanmil schreef op vrijdag 4 januari 2013 om 12:14 | reageer
Informatief stukje, ik zou alleen nog iets dieper ingaan op de techniek. Wat is b.v. de handigste manier van belichting meten bij avondopnames, met je dan vastgestelde diafragma als uitgangspunt? Bijna zeker dat je op de 30sec of langer uitkomt bij avondopnames!

Alleen dat langer geeft een camera niet aan, dus zal je moeten gaan rekenen met stops om tijdens de bulb stand niet te lang (over) te belichten. Hier zijn natuurlijk schema's voor zoals bij de Big Stopper van Lee (10 stops) en is b.v. 1/60 na 10 stops ineens 15 seconden. Ik denk dat veel lezers van Photofacts graag eens worden geïnformeerd over lange sluitertijden en de handigste berekeningen daarvoor. Maar misschien is een apart artikel daarover zinvol.

Tenslotte is het, in het verlengde van dit artikel, ook handig om je ruis reductie bij lange sluitertijden op je camera in te stellen. Ik kan alleen maar over Canon spreken, een ruis reductie wordt automatisch uitgevoerd bij een sluitertijd van 1sec of langer.

Ytos schreef op vrijdag 4 januari 2013 om 22:50 | reageer
Leuk artikel; beetje kort en ik mis wel wat puntjes. Zoals m'n voorganger al de optie "lange sluitertijd ruisreductie" noemt als extraatje. Daarnaast vind ik het ook handig om de functie "spiegel opklappen" te gebruiken. Dit om het risico op ongewenste trillingen nog verder te reduceren. Verder raad ik mijn cursisten altijd aan om een (rood) lampje mee te nemen, zodat ze hun camera kunnen instellen in het donker. Niet iedereen kan z'n camera namelijk blind bedienen.

eduardvanmil schreef op zaterdag 5 januari 2013 om 00:07 | reageer
@ Ytos: In punt 4 van het artikel adviseert Liesbeth het gebruik van Live View en dan wordt de spiegel automatisch opgeklapt!

Ytos schreef op zaterdag 5 januari 2013 om 16:10 | reageer
@eduardvanmil: Klopt en ik heb er overheen gelezen dat dat wordt aangeraden. Maar niet elke camera beschikt over liveview en als ze dan wel de optie spiegel opklappen hebben, dan kan men in ieder geval daar nog gebruik van maken. Zie het wat dat betreft toch hopelijk wel als aanvulling(?)

Liesbeth van Asselt schreef op zaterdag 5 januari 2013 om 16:59 | reageer
Beste Eduard en Ytos, om verwarring te voorkomen, heb ik ruisonderdrukking bewust niet in het artikel opgenomen. Bij oudere camera's is het nl. vanwege de kwaliteit beter om de ruisonderdrukking in b.v. Capture NX of in de RAW-converter van Photoshop CS6 te doen. Verder: met ruisonderdrukking in de camera, duurt het maken van een foto wel erg lang.... Oftewel: ieder voordeel heb z'n nadeel

eduardvanmil schreef op zaterdag 5 januari 2013 om 18:47 | reageer
Hallo Liesbeth, Dank voor je toelichting, ik doe de ruisonderdrukking (reductie/luminantie) in Lightroom (ontwikkelen, details) en dat gaat goed! Al heeft mijn 5D MK III daar veel minder last van dan mijn vorige camera!
Ga jij nog wat toelichten over jou ervaring met de berekening/vaststelling van belichtingstijden boven de 30sec en toepassing daarvan in de bulb stand? Lijkt mij interessant!

Liesbeth van Asselt schreef op zaterdag 5 januari 2013 om 19:50 | reageer
@Eduard, ik moet je teleurstellen, ik bereken niets.... Ik heb de ouderwetse stops in m'n hoofd zitten. Dus als ik van f2.8 naar f8 ga (3 stops kleiner)dan weet ik dat ik met de tijd van een 500e naar een 60e moet (3 stops langer). Of is dat niet wat je bedoelt?

Mark de Roo schreef op zaterdag 5 januari 2013 om 20:47 | reageer
Een ID kaart ben je gewoon bij wet verplicht bij te hebben

Wellicht is het leuk er een keer dieper op in te gaan. Avondfotografie met alleen een camera is dezer dagen ouderwets. Photoshop maakt nog meer creatieve beelden mogelijk. Denk bijv aan dubbelopnames met verschillende belichtingsniveaus etc.

eduardvanmil schreef op zaterdag 5 januari 2013 om 21:56 | reageer
@ Liesbeth, ja dat is wat ik bedoel, maar soms kom je in zulke lange sluitertijden dat het terugrekenen in stops (via de diafragma) niet meer gaat. Ik ben dan benieuwd hoe je dat doet, gok je dan een langere sluitertijd?

Met mijn Big Stopper kom ik overdag soms al boven de vier minuten (1/4 met 10 stops) en dan reken ik me suf. Gelukkig levert Lee een handig schema mee! Wellicht heb jij als ervaren rot in het vak een leuke truc hiervoor, al blijven stops natuurlijk stops. Met ISO kan ik niets doen omdat ik deze ook bij avond opnamen meestal op 100 laat staan (voor de ruis).

Liesbeth van Asselt schreef op zaterdag 5 januari 2013 om 22:45 | reageer
Als ik met extreem lange sluitertijden werk, de ISO al op 100 staat, en een kleiner diafragma niet kan ivm diffractie (alleen dat is al een artikel waard ), gebruik ik inderdaad een ND-filter. Maar dat is 's avonds eigenlijk nooit nodig, het is dan al donker genoeg. Voor overdag gebruik ik inderdaad het schemaatje van Lee.

eduardvanmil schreef op zaterdag 5 januari 2013 om 22:52 | reageer
Voor de diffractie gebruik ik dit handige linkje, maar een artikel hier op Photofacts zou leuk zijn, Elja!!

Liesbeth van Asselt schreef op zaterdag 5 januari 2013 om 23:34 | reageer
Beste Eduard, het door jou bedoelde artikel gaat over scherptediepte, niet over diffractie (heeft er wel mee te maken, maar is toch iets anders). Toch tijd om daar eens iets over te schrijven dus . Te veelomvattend om even in een reactie te verduidelijken omdat ik daarin geen plaatjes kwijt kan....

eduardvanmil schreef op zondag 6 januari 2013 om 11:05 | reageer
Beste Liesbeth, hier zijn al een artikelen over geschreven:
Diffractie en het belang voor fotografie
Scherpte versus onscherpte
Dit lijkt mij ook informatief over aberraties bij lenzen.

Dit lijkt mij de lading wel te dekken! Dank voor je bijdrage!
Gr Eduard

Liesbeth van Asselt schreef op zondag 6 januari 2013 om 12:40 | reageer
Thx voor je aanvulling Eduard!

Wolves fotografie schreef op donderdag 14 februari 2013 om 03:45 | reageer
Die tip van je ID meenemen vind ik leuk, aangezien je hier meteen het verschil in locatie merkt. Ik geef mijn workshops nachtfotografie in Rotterdam en daar kijkt niemand raar op van een groepje cursisten, zelfs niet als die vreemde dingen aan het doen zijn met zaklantaarns of flitsers.

Manon Ruitenberg schreef op woensdag 16 januari 2019 om 13:54 | reageer
Leuk artikel om te lezen!

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

44.431 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts

Tips voor avondfotografie