Situaties waarin de M-stand (wel) perfect is

maandag 9 mei 2022, 20:02 door Nando Harmsen | 9.380x gelezen | 17 reacties

Er zijn nog steeds fotografen die denken dat fotograferen in de M-stand de enige goede manier is, ongeacht de situatie. Dat is natuurlijk onzin, wat gelukkig steeds meer (andere) fotografen gaan beseffen. Toch zijn er situaties waarin de M-stand de beste keuze kan zijn.

Fotograferen in de M-stand is niets meer dan fotograferen op de ouderwetse manier. Het stamt uit een tijd dat er nog geen camera's bestonden die je konden helpen met het instellen van een of meerdere belichtingswaarden.

Manual fotograferen is als fotograferen met een camera uit eind jaren zeventig. Alles instellen naar wat de belichtingsmeter aangeeft. Dat is niet fout, dat is een keuze. Soms zelfs de beste keuze
Het instellen van de belichting doe je aan de hand van belichtingsmeter. Die geeft aan of je te licht of te donker zal zijn, en je corrigeert de waarden tot de camera aangeeft dat de juiste belichting is ingesteld.

Het is vaak eenvoudiger om die juiste waarde door de camera in te laten stellen. Het is vaak ook veel sneller. De camera helpt je dus door wat werk uit handen te nemen.

Mocht de waarde die de camera instelt niet goed zijn, dan heb je de belichtingscorrectieknop ter beschikking. Je houdt dus een volledige controle over de belichting, iets wat veel fotografen als argument gebruiken voor handmatig instellen.

Het PASM wiel op een Nikon Z 7 stelt je in staat om te bepalen hoeveel en welke belichtingsinstellingen de camera uit je handen neemt.

Wanneer manual instellingen een betere keuze zijn

Dat de camera een deel van het werk uit handen kan nemen is natuurlijk fantastisch. Je kunt je dan meer bezig houden met compositie en het in beeld brengen van je onderwerp.

Dat betekent echter niet dat er geen omstandigheden zijn waarbij handmatig instellen een betere keuze is. Ik noem een aantal situaties voor je op.

1 - Om de relatie tussen diafragma/sluitertijd/ISO te leren

Ben je beginnend fotograaf? Dan moet je de relatie tussen diafragma, sluitertijd en ISO kennen. Uit een boekje is dit maar moeilijk te leren. Maar een handmatige instelling kan je daarbij helpen. Het maakt je bewust van de veranderingen die deze instellingen maken.

Wanneer er alle tijd is voor fotografie, dan kun je mooi spelen met de instellingen. Manual geeft je de kans om te zien wat er gebeurt. Ga dan niet alleen aan de wieltjes draaien tot het beeld op je scherm goed is. Daar leer je dan weer niets van.

Het oefenen en leren op deze manier werkt goed, maar het kost tijd. Doe dit dan ook alleen als er tijd voor is. Als er geen tijd voor is, wees dan niet bang (of beschaamd) om toch de automatische instelmogelijkheden van je camera te gebruiken.

Vergeet nooit, een goede foto is belangrijker dan de manier hoe je de camera ingesteld hebt.

2 - Flitsfotografie binnen

Wie met flits fotografeert weet dat het flitslicht zorgt voor een goed belicht onderwerp of persoon. De instelling op de camera bepaald de belichting van het omgevingslicht.

De fotoserie die ik in deze gelegenheid gemaakt heb, is onder constante lichtomstandigheden gedaan. Eenmaal de belichting op het omgevingslicht instellen, en je hebt consequente basis voor je flitsfotografie.
Binnen zijn de lichtomstandigheden vaak constant. Dat betekent dat een manual instelling zorgt voor een onveranderde belichting van de omgeving. Zou je diafragmavoorkeuze gebruiken, dan reageert de meter direct op een raam of een lichtbron die in beeld komt. De belichting van de omgeving kan zo alle kanten opgaan.

In een studio is het flitslicht vaak het enige licht dat je gebruikt. De camera op manual instellen is dan vaak de enige goede manier.
Voor flits binnen geldt dus het volgende: stel je camera handmatig in op de belichting van de omgeving, en laat het flitslicht je onderwerp of persoon belichten.

3 - Binnen fotograferen zonder flits

Binnen is meestal constant licht. Ten minste, als je in één enkele ruimte blijft. Door een handmatige belichting in te stellen zal je een goede belichting houden, zelfs als je een raam in beeld krijgt.

Ook wanneer je geen flits gebruikt, is een handmatige instelling op het omgevingslicht een goede keuze. Tenzij je veel van ruimte verandert, waar het licht totaal anders is.
Hou er wel rekening mee dat de belichting voor elke nieuwe ruimte opnieuw gemeten moet worden. Dat betekent dat als je door veel verschillende ruimtes komt, het soms makkelijker kan zijn om de camera van manual af te halen. Corrigeer dan eventueel met de belichtingscorrectieknop.

4 - Panoramafotografie

Ben je bezig met een panorama? Dan kan het zijn dat de belichtingsmeter afhankelijk van de hoek ten opzichte van het licht verschillende waarden aangeeft. Dit kan een onregelmatige belichting opleveren, wat zichtbaar wordt in het panorama.

Maak je een panorama? Dan kan de belichting links anders worden dan rechts. Handmatig een gemiddelde belichting instellen kan dan een goede keuze zijn.
Kies daarom bij voorkeur een goede gemiddelde meting van de hele beeldhoek die je gaat fotograferen.

5 - Nachtfotografie

Beoefen je nachtfotografie, dan kan de belichtingsmeter je in de steek laten. Sluitertijden die langer zijn dan 30 seconden, of een serie opnamen waartussen de belichting niet mag afwijken, kunnen nodig zijn.

De belichtingsmeter weet in echt donkere omgevingen vaak niet wat de juiste instelling is. Kies daarom voor een handmatige instelling.
Meestal is het voldoende om de belichting een keer te bepalen en dan in te stellen. Je kunt dan verder zonder problemen fotograferen.

6 - Als het licht plots kan veranderen

Wanneer je onder situaties fotografeert waarbij er in een kort tijdsbestek flinke veranderingen in licht kunnen zijn, kan het resultaat onvoorspelbaar zijn. Lichttekenen is een goed voorbeeld, waarbij de belichtingsmeter flink kan uitslaan als er plots veel licht is.

De belichting instellen zonder licht is geen probleem voor de belichtingsmeter. Maar wanneer er dan plots licht bij komt, dan het fout gaan. Handmatig instellen is dan de beste keuze.
Een handmatige belichting zorgt ervoor dat je controle houdt over de juiste belichting. Je moet dan wel goed bepalen hoe die belichting moet zijn.

7 - Lange sluitertijden

Maak jij gebruik van lange sluitertijden? Dan kan je camera misschien niet meten met een grijsfilter voor je objectief. Nadat je de belichting zonder filter hebt bepaald, zal de juiste sluitertijd vervolgens handmatig ingesteld moeten worden.

Wanneer de belichting meer dan 30 seconden wordt, moet bij de meeste camera's de BULB geactiveerd worden. Dit is ook een handmatige instelling. Het stelt je in staat om zo lang te belichten als nodig is. In dit voorbeeld is 4 minuten belichting berekend en gekozen.
Het kan zelfs voorkomen dat de belichtingstijd zo lang wordt, dat je de BULB stand moet gebruiken. In feite is dat ook een handmatige instelling.

Gebruik de camera op de meest efficiënte manier

Er is veel techniek in een camera. Die staat helemaal tot je beschikking. Gebruik die techniek in je voordeel, inclusief het deels instellen van de belichting. Zo kun je meer aandacht geven aan het daadwerkelijk fotograferen.

Een deel van de groep fotografen die ik in april 2022 op Ameland begeleid heb. Of ze nu handmatig de camera instelden, of via diafragma voorkeuze, de resultaten waren in beide gevallen gewoon goed. De manual fotograaf moest wel continu de belichting aanpassen omdat het 's-morgen steeds lichter wordt.
De manier van instellen is in feite niet zo belangrijk. Wat wel belangrijk is, is een goede foto. Het bereiken van een goede belichting is essentieel, de manier hoe je dat doet niet. Een handmatig ingestelde belichting levert niet een beter resultaat op, of het levert niet meer controle op. Niet altijd.

Ga het jezelf niet moeilijker maken dan nodig is. Gebruik de manier van instellen die je het prettigste vindt. Uiteindelijk gaat het alleen over het eindresultaat: de foto.

Ben jij iemand die per se manual wil fotograferen? Ben jij iemand die er van overtuigd is dat dit de beste resultaten oplevert? Deel je mening in een reactie onder dit bericht, en vertel erbij waarom. Ik kijk uit naar je reactie.

De cursus aan de slag met belichting

In de cursus Aan de slag met belichting vertel ik alles over het bereiken van een goed belichte foto.

Je leert hoe je op de beste manier een goede belichting kunt bereiken, waar je op moet letten, en welk gereedschap je ter beschikking hebt. Je vind de cursus op Photofacts Academy.

Over de auteur

Nando Harmsen fotografeert al meer dan 40 jaar. Zijn specialisme ligt bij bruidsreportages en landschapsfotografie. Daarnaast geeft Nando lezingen, workshops, masterclasses, fotoreizen, en maakt regelmatig reviews van nieuwe en leuke apparatuur.

17 reacties

Donald Willemsen schreef op maandag 9 mei 2022 om 22:43 | reageer
Een artikel waar ik wat aan heb en heb het dan ook met veel aandacht gelezen. Meestal werk ik met diafragmavoorkeuze, omdat ik de DoF een belangrijk element vind in een foto. De M-stand gebruik ik vooral wanneer ik filters gebruik zoals ND-filters en NDG-filters. Belichtingscorrectie kan je in principe altijd gebruiken.
Over die belichtingscorrectie heb ik dan een vraag. Werk je met diaframavoorkeuze en een vaste ISO-waarde, dan zal bij het gebruik van de belichtingscorrectie altijd de sluitertijd wijzigen. Bij sluitertijdvoorkeuze zal dan het diafragma worden aangepast. Maar nu komt mijn probleem: Soms werk ik ook in de P-stand. Dan regels de camera in feite alle elmenten in de belichtingsdriehoek zelfstandig. Maar wat nu als je hier ook een belichtingscorrectie instelt uit creatieve overwegingen; Wat zal de camera dan aanpassen? De sluitertijd? Het diaframa, de ISO-waarde? Dat is dus puur gokken, lijkt mij. De ene keer zal de camera de sluitertijd aanpassen en de andere keer het diafragma, zelfs als je kort na elkaar een foto maakt. Je zit dus met een onzekere factor, denk ik dan. Je weet vooraf niet wat de camera zal kiezen. Daarom heb ik het ook nog niet uitgeprobeerd. Mede door dit artikel ben ik er over gaan nadenken. Maak ik het te moeilijk of zit ik er compleet naast?

Nico schreef op dinsdag 10 mei 2022 om 12:02 | reageer
Goed artikel!!!
Ik heb m'n camera (bijna) altijd op auto-iso staan - diafragma en sluitertijd kies ik liever zelf. Autofocus gebruik ik middels een functieknop waarbij ik dus zelf kies waar de scherpte moet liggen - dat is inmiddels een automatisme geworden. En uiteraard gebruik ik zonodig de belichtingscorrectieknop. Ik zorg ervoor dat m'n camera van tevoren ingesteld staat op wat ik verwacht te gaan fotograferen.

Freek L.J. van Buul schreef op dinsdag 10 mei 2022 om 12:27 | reageer
Let op bij mirrorless camera’s. Daar zie je hoe je foto er uit komt te zien.
Voordat je het weet ziet de preview er goed uit met iso 102400 of een sluitertijd van 1/2 seconde.
Kijk daarom niet alleen naar die preview maar ook naar de ingestelde waarden!

Leen Koper schreef op dinsdag 10 mei 2022 om 12:31 | reageer
Ja, maar als je niet in de M-stand fotografeert kun je nooit laten zien dat je een veel betere fotograaf ben dan al die anderen.

gast schreef op dinsdag 10 mei 2022 om 14:16 | reageer
Een fotograaf regelt zelf zijn toestel anders is hij een amateur. Iedereen kan een foto trekken. Dat is juist het leuke en spannende aan M een mooie foto die jezelf gecreerd hebt.
Anders is er niks aan.
Ik voel me niet goed bij al het automatische geef mij maar M, alle mislukkingen neem ik er graag bij.

Evert Jan schreef op dinsdag 10 mei 2022 om 17:23 | reageer
Je hebt toch echt wel wat meer controle over de foto wanneer je in de M stand fotografeerd. Niet dat de semi-automaat niet goed functioneerd. Er zijn zeker situaties waar ik die ook gebruik. Maar als je je camera goed kend is het een peuleschil om snel zowel de sleutertijd als Diafragma snel naar eigen smaak in te stellen.

Mijn meeste fotografie werk is in de studio. daar is de M stand gewoon een must. Je kunt daar niet vertrouwen op de meters van de camera. Dus ik ben het gewend en doe daarom eigenlijk niet anderes. En dat bevalt me prima.

Beetje kort door de bocht en degenererend, vindt ik om te zeggen dat er "nog steeds fotografen zijn die op de M stand fotograferen". Alsof dat kneusjes zijn die niet beter weten!

Een ieder doet toch wat het beste bij hem of haar past?

Kies de stand waar je het resultaat mee krijg dat je voor ogen hebt!

Dwarsje schreef op dinsdag 10 mei 2022 om 22:54 | reageer
Als je de camera niet op de M stand zet kan je ook vaak de flitser niet uitzetten. Er zijn wel allerlei trucjes om dat te omzeilen maar iedereen kent het vaak belabberde resultaat als je foto is ingeflitst.

Mac schreef op woensdag 11 mei 2022 om 07:36 | reageer
Ik gebruik de M stand voornamelij theater en actie fotografie.
Dan wil ik een bepaalde sluitersnelheid hebben en vaak een bepaalde diafragma. En zeker in het theater wil het licht snel veranderen. Maar dat is niet anders, en met de sensoren van tegenwoordig kan je heel wat hebben.

@Donald
Ik weet uiteraard niet welke camera je hebt, maar de meeste camera's kan de P stand personaliseren. Dus je kan aangeven wat er gebeurt als je de voorste of achterste e-dial bedient, en wat er gebeurt als je belichtings correctie gebruikt.

Donald Willemsen schreef op woensdag 11 mei 2022 om 09:34 | reageer
@Mac, dank voor je reactie. De P-stand heeft voor mij niet zoveel belang, omdat ik die maar zeer zelden gebruik. Ik gebruik de EOS 70D en 80D. Ik wilde aangeven dat het soms wat gokken is wat de camera in die stand doet. Dat is afhankelijk van algoritmes die in de software van de camera zit.

gast schreef op woensdag 11 mei 2022 om 10:37 | reageer
Ik gebruik bijna altijd de M stand, waarom, dat is mij in 1994 aangeleerd door een, toen al op leeftijd zijnde, fotograaf. kijk naar je belichtingsmeter, maar volg ook soms je gevoel. Bij twijfel, maak twee of meer foto's, je hoeft ze niet allemaal af te drukken. Ik vond, en vind dat nog steeds heel wij, zeker nu je kan kijken op je beeldscherm wat het effect is van je instelling, maar als het gaat om tijdwinst, dan kies ik toch voor diafragma voorkeur.

gast schreef op woensdag 11 mei 2022 om 10:44 | reageer
Ik gebruik bijna altijd de M stand, waarom, dat is mij in 1994 aangeleerd door een, toen al op leeftijd zijnde, fotograaf. "kijk naar je belichtingsmeter maar volg ook je gevoel". Bij twijfel, maak twee of meer foto's, je hoeft ze niet allemaal af te drukken, maar kijk wel of je gevoel gelijk had". Ik vond, en vind dat nog steeds heel wijs, zeker nu je kan kijken op je beeldscherm wat het effect is van je instelling, maar als het gaat om tijdwinst, dan kies ik toch voor diafragma voorkeur.

rob spruit schreef op woensdag 11 mei 2022 om 10:45 | reageer
Ik gebruik bijna altijd de M stand, waarom, dat is mij in 1994 aangeleerd door een, toen al op leeftijd zijnde, fotograaf. "kijk naar je belichtingsmeter maar volg ook je gevoel". Bij twijfel, maak twee of meer foto's, je hoeft ze niet allemaal af te drukken, maar kijk wel of je gevoel gelijk had". Ik vond, en vind dat nog steeds heel wijs, zeker nu je kan kijken op je beeldscherm wat het effect is van je instelling, maar als het gaat om tijdwinst, dan kies ik toch voor diafragma voorkeur.

Mac schreef op donderdag 12 mei 2022 om 08:58 | reageer
@Evert,

Ik neem aan dat je dan een lichtmeter gebruikt.

Want meeste fotografen die de M stand gebruiken, omdat ze dan de controle hebben over de belichting, gebruiken wel de belichtingsmeter in de camera. En of je nou M, P of Av gebruikt, de lichtmeter van je camera zal in alle gevallen het zelfde meten.

PixelDude schreef op donderdag 12 mei 2022 om 09:04 | reageer
M stand ?? Bij een mirrorless, met op je scherm of in je view blauwe aanduidingen van onderbelichting en rood voor overbelichting (waar je de on der- en bovengrenzen van kan aanpassen) is de M stand een heel ander verhaal. Wanneer ik tegelijk blauw en rood opmerk ... het moment om naar HDR over te schakelen. Ook voor een automatische ISO keuze kan je bovengrenzen instellen (ik zet ze op 6400). Zelfs flitstechnologie met TTL maakt eigenlijk de M overbodig. Ik heb bij mijn natuur- en landschapsfotografie graag controle van de DOF en daarom fotografeer ik voornamelijk met controle van het diafragma. Wanneer er snel bewegende objecten in beeld komen schakel ik vliegensvlug over naar de controle van de sluitertijd.
Met de nieuwere technologie in camera's heb ik meer tijd om me over compositie en onderwerpen te bezinnen en kan daarbij heel snel reageren. Dat primeert voor mij boven al het andere. Bij de meer geavanceerde mirrorless camera's wordt de M naar mijn mening echt overbodig. Wanneer je voor M kiest, dan is dat een bijzondere keuze van fotografie, om je extra bezig te houden met techniek ipv met je onderwerp. Mag dat? Uiteraard. Is dat verkeerd? Uiteraard niet. Een keuze die voor iedereen vrij is. Maar beweren dat je door te fotograferen in de M stand een betere fotograaf zou zijn, dat is volkomen uit de lucht gegrepen.

Peter schreef op donderdag 12 mei 2022 om 17:32 | reageer
Ook je White balance kan je ook zelf instellen.
Dit is ook met binnenhuis flitsen van belang.
Je kan je white balance op flitsen zetten en dan krijg je de kleuren mooi helder op de foto.
Bij automatisch zal je camera ook de flitsstand gebruiken als je de flitser van de camera gebruikt.
Maar... de sfeer kan dan wel helemaal van de foto verdwijnen.
Experimenteer dan ook hiermee met verschillende standen.
Ook kan je de flitser als invul flits gebruiken.

Nando schreef op dinsdag 17 mei 2022 om 11:49 | reageer
Dank je wel voor alle reactie. Ik wil op een paar reageren.

@Nico:
je gebruikt auto-ISO, maar kiest zelf diafragma en sluitertijd. Ik blijf dit een vreemde keuze vinden. Waarom wel de ISO automatisch laten kiezen maar niet de andere, en dan toch meer controle verwachten? Je moet dan maar afwachten welke ISO de camera kiest.

@Evert-Jan:
Waarom heb je meer controle met de M-stand? Je stelt nog steeds de belichting in aan de hand van je belichtingsmeting, toch? Je kunt niet willekeurig een diafragma en sluitertijd kiezen en denken dat het dan goed is. Of je nu zelf instelt (M) of de camera dat laat doen, het blijft hetzelfde. Natuurlijk is je eigen voorkeur gewoon het belangrijkste en meer dan voldoende reden om in M te fotograferen. Daar heb je het onzin argument dat je meer controle hebt helemaal niet voor nodig.

@Dwarsje:
Je hebt een volledig automatische stand, meestal zo'n groene stand, die inderdaad geen controle geeft. Maar in de overige automatische standen, de A en S stand, kun je de flitser gewoon uitzetten.

NicovA schreef op dinsdag 17 mei 2022 om 12:37 | reageer
@Nando. Dank voor de reactie. Ik heb in de loop van de jaren (noodzakelijkerwijs ivm de (on)mogelijkheden) met allerlei instellingen gewerkt (ondertussen bijna 58 jaar) en deze instelling bevalt me meestal het beste omdat ik dan grip heb op zowel het scherptedieptebereik als op evt (voorkomen van) bewegingsonscherpte. Mijn huidige camera kan een groot ISO-bereik aan (D500)dus dat vind ik minder belangrijk - maar houd ik uiteraard wél rekening mee. Ik kan trouwens vooraf en na de opname controleren of de ISO-waarde naar m'n zin is. Doordat ik lang zonder automatische instellingen heb gewerkt (analoog - dus ook dúúr als je foto's niet goed belicht waren) werkt dit voor mij het prettigst. Maar ik lees met interesse andere meningen!

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Masterclass Landschapsfotografie met Bas Meelker

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

44.431 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts

Situaties waarin de M-stand (wel) perfect is

Wanneer manual instellingen een betere keuze zijn