Handmatig fotografen? Terug naar A(f)?

'Leer fotograferen in de M stand'. Heel wat fotocursussen proberen mensen hiermee binnen te halen. 'Een echte fotograaf fotografeert alleen in M' is een uitspraak die al jaren in fotoland in gehoord wordt. Maar is dat wel zo? In dit artikel een alternatieve kijk op deze stelling.

Vooropgesteld: Het is zeker zo dat je als serieuze fotograaf of enthousiasteling moet weten hoe je moet fotograferen in de M stand. Er zijn altijd situaties waarin je alles zelf in de hand wil houden, bijvoorbeeld als je met studioflitsers aan de slag gaat.

Maar, in bijna alle andere situaties is het zo dat als je in de M stand werkt je je het diafragma, sluitertijd en ISO instelt op basis van wat de camera je aan informatie geeft over belichting. Je past daarop je instellingen aan.

Hoe kies je dan die instellingen als je in de M-stand werkt op basis van wat de camera heeft gemeten? Bij mij werkt het zo dat ik in mijn hoofd een aantal marges hebt zitten die passen bij die situatie.

Bijvoorbeeld: Bij een bepaalde situatie wil ik dat mijn diafragma rond de f4 zit, mijn sluitertijd mag maximaal 1/500 zijn maar sneller is geen probleem en mijn ISO wil ik graag onder de 4000 houden. Wat nu als ik in mijn camera dezelfde marges kan instellen die ik in mijn hoofd heb? Is het dan nog nodig dat ik voor elke situatie alles handmatig instel?

Heb je een camera met een met een elektronische viewfinder dan heb je al een groot voordeel, je ziet namelijk hoe je uiteindelijke opname gaat worden qua belichting. En zou dat niet zijn wat je wil, kun je dat al voor de opname aanpassen.

Hoe gebruik ik wat ik hiervoor beschreven heb in de dagelijkse praktijk.
Mijn camera staat ingesteld op de diafragma voorkeuze stand: de A. Bij andere merken heet dit ook wel Av. Ik heb mijn ISO ingesteld op Auto, waarbij ik een bovengrens aangeef die bij die situatie past.

Vaak kies ik voor 4000, is het een donkere situatie waarbij het 'hebben' van de foto belangrijker is dan eventuele ruis dan gaat deze verder omhoog. Dus: Familieshoot buiten maximaal ISO 4000. Evenement bij slechte lichtomstandigheden, waar het moment te allen tijde vastgesteld moet worden? Dan gaat mijn ISO naar 10.000 en hoger.

Op mijn Sony camera kan ik een minimale sluitertijd instellen bij het gebruik van ISO auto in de A stand. Deze minimale sluitertijd laat ik afhangen van de situatie. Stel ik deze in op de standaard stand, dan houdt de camera rekening met het aantal mm dat ik gebruik, dus bij een 200 mm lens zal de sluitertijd dan niet onder de 1/200 komen.

Je kunt ook een vaste waarde instellen, bijvoorbeeld 1/1000 als je snel bewegende onderwerpen aan het fotograferen bent.

Vooral in situaties zoals een fotoshoot buiten waar je meer bezig wilt zijn met de mensen die je aan het fotograferen bent dan met je instellingen is dit heerlijk.

Ook al is het een tweede natuur om met één oog je instellingen in de gaten te houden en bij te stellen, als je dit niet hoeft te doen geeft dat in elk geval voor mij een groot gevoel van vrijheid.
Deze instellingen combineer ik meestal met de continue Autofocus en Eye Autofocus.

Bij zo'n shoot kan een instelling zijn – afhankelijk van het aantal mm van mijn lens en het aantal mensen dat op de foto moet- : Diafragma op f4, ISO auto tussen 100 en 4000 en min sluitertijd 1/250.

Wil ik snel mijn belichting iets bijstellen dan gebruik ik de +/- knop op de camera. En ook al zet je je camera op A, de M stand zit er nog steeds op dus als er iets echt niet gaat de voorkeuze-stand alsnog naar M.

De sfeer in een foto wordt grotendeels bepaald door het gebruikte diafragma. En juist dat wil ik als fotograaf zelf in de hand hebben bij het soort foto's dat ik maak. Als ik dat zelf bepaal mag van mij de camera, in veel situaties, de andere instellingen zelf bepalen binnen de marges die ik bepaald heb.

Zijn er ook nadelen aan deze manier van werken? Enige nadeel in deze vind ik dat als de ISO tegen de grens aanloopt die je hebt aangegeven, de sluitertijd niet vast staat. De camera zal niet over de grens van de ISO gaan, maar wel de sluitertijd langer maken dan wat je als ondergrens had ingesteld. Een oogje op de sluitertijd houden is dus wel verstandig.

Ook wordt de belichtingsmodus die je kiest belangrijker dan wanneer je 'op het oog' je instellingen doet in de zoeker of op het scherm achterop de camera. Soms scheelt het enorm – zoals bijvoorbeeld met de hooglicht-lichtmeetfunctie – als je een andere belichtingsmodus kiest.

Ik vind mezelf geen 'mindere' fotograaf als ik ervoor kies om een aantal keuzes aan de camera uit handen te geven. Het kunnen kiezen welke stand het beste past bij de situatie en de mogelijkheden van je camera kennen vind ik belangrijker dan elke foto zelf in willen stellen.

Heel groot voordeel vind ik dat een wisseling in situatie niet altijd hoeft te betekenen dat je je camera opnieuw in moet gaan stellen. Kruipt de zon achter de wolken? Zolang dat nog past binnen de marges die je hebt aangegeven dan heb je niet ineens onderbelichte foto's bijvoorbeeld.

Ook geeft het werken op deze manier mij een enorm gevoel van vrijheid. Na een korte wenperiode weet je dat je op je camera kan vertrouwen en maakt het je hoofd vrij om meer te kunnen stoppen in het creatieve proces van foto's maken in plaats van, ook als geoefende M fotograaf, continu je instellingen te wijzigen en te controleren.

Aan de slag met de Sony Alpha

Over de auteur

Antonette vindt veel facetten van fotografie leuk. In haar eigen studio Amfion fotografie maakt ze vooral portretten en geeft ze ook workshops. Getrouwd met Johan en moeder van Ghislaine. Hier op photofacts schrijft ze graag doe-het-zelf artikelen en productreviews.

11 reacties

Deel jouw mening

Ook interessant