4 tips voor optimale scherptediepte bij nacht
donderdag 14 september 2017, 13:51 door Michelle Peeters | 13.091x gelezen | 6 reactiesEen van de grootste uitdagingen van avond- of nachtfotografie is het verkrijgen van genoeg scherptediepte.
Als je scherpstelt op de horizon met het diafragma helemaal open, hoe kan je voorgrond dan nog mogelijkerwijs scherp zijn?
En toch zie je dat het talloze fotografen prima lukt om perfect scherpe foto's van landschappen onder een nachtelijke hemel te maken. Welke technieken gebruiken ze? In dit artikel geef ik een aantal handige tips voor het maken van scherpe, nachtelijke landschapsfoto's.
1. Gebruik zoveel mogelijk groothoek
Groothoekobjectieven hebben aanzienlijk meer scherptediepte dan teleobjectieven. Ultra-groothoekobjectieven zijn zelfs in staat een extreem groot scherptedieptebereik te genereren.
Je zou bijna denken dat bijvoorbeeld een 24mm objectief en een 12mm in dezelfde groothoek-categorie vallen. Beide objectieven hebben immers een vrij groot scherptedieptebereik. In werkelijkheid zijn de verschillen echter enorm.
Wanneer je je brandpuntsafstand in tweeën deelt, kun je een twee volledige stops grotere diafragma-opening gebruiken om hetzelfde scherptedieptebereik te verkrijgen. Dat is het verschil tussen f/4 en f/8, of f/5.6 en f/11, aanzienlijk dus!
Dus: hoe lager de brandpuntsafstand, hoe beter bij nachtfotografie! Met een 14mm objectief, ingesteld op f/2.8 kun je nog een behoorlijk groot stuk van je afbeelding in focus houden. Grofweg vanaf vijf meter vanaf je camera tot aan de horizon, afhankelijk de scherpte die je in je sterren en voorgrond wilt vastleggen.
Uiteindelijk is het belangrijkste "geheim" om 's nachts loeischerpe foto's te maken dus helemaal geen geheim. Als je groothoekobjectieven gebruikt kun je met open diafragma's toch nog voldoende scherptediepte bereiken. En 's nachts, als je voor iedere foton moet vechten, is dat een groot voordeel.
Maar soms is dit nog niet genoeg. De volgende technieken zijn bedoeld voor situaties waar zelfs ultra-brede objectieven je nog steeds niet de scherptediepte geven die je nodig hebt, en je gedwongen wordt om om meer extreme methoden te gebruiken.
2. Gebruik een kleinere diafragma-opening
Als je een landschap wilt fotograferen met zoveel mogelijk scherptediepte, dan zou je kunnen overwegen een kleinere diafragma-opening te gebruiken.
Maar, aangezien een van de moeilijkste onderdelen bij nachtfotografie juist het opvangen van voldoende licht is lijkt dit een zeer tegenstrijdige methode. Waarom zou je een kleiner diafragma gebruiken als je juist meer licht nodig hebt en je nu net zoveel betaald hebt voor een lichtgevoelig objectief van f/2.8 over de gehele lengte?
Toch kan een klein diafragma voor nachtelijke landschappen met grote scherptediepte nog steeds je beste optie zijn.
Kijk bijvoorbeeld eens naar het Nikon 24mm f/1.4 objectief. Als je hem 's nachts op de sterren richt is de scherptediepte maar zeer gering met diafragma-opening f/1.4. Dit is een situatie waar het dichtschroeven van het diafragma naar f/2 of f/2.8 de voorkeur kan hebben, uitsluitend voor de benodigde scherptediepte.
Ofschoon je je ISO in overeenstemming moet brengen (of de foto ophelderen na de bewerking), is deze behandeling een noodzakelijk kwaad.
Een ander voordeel van een kleiner diafragma is dat het je beeldkwaliteit verbetert, zeker als het sterren betreft die zich in de hoeken van je foto bevinden. Zelfs de beste ultra-groothoekobjectieven neigen naar slechte prestaties bij grootste diafragma-openingen.
Als je je diafragma wat dichtschroeft, zelfs al doe je dat heel beperkt, kun je hiermee aberratie in je foto's verminderen en een scherper shot produceren.
3. Overweeg focus stacking
Tenslotte is een belangrijke tip om 's nachts scherpe foto's te maken het gebruik van focus stacking. Heb je meer scherptediepte nodig dan technisch mogelijk is? Maak dan gebruik van focus stacking. Maak verschillende opnamen waarbij je het scherptepunt net iets verplaatst en voeg deze later samen tot één beeld.
De foto's bij focus stacking voeg je tijdens de nabewerking samen. Dit kan in Photoshop, maar er bestaan ook speciale programma's voor, zoals CombineZP (gratis) en Helicon Focus (betaald). De resulterende foto zal vanaf de voorgrond tot aan de horizon scherp zijn.
Focus stacking is een zeer nuttige techniek. Als je tussen een scherpe voorgrond of een scherpe nachthemel moet kiezen, kies dan gewoon beide! Neem één foto waar de voorgrond scherp is, en één waar de sterren scherp zijn en combineer ze in de nabewerking.
Helaas is deze techniek niet zo heel erg makkelijk. Focus stacking gedurende de nacht kan heel moeilijk zijn, hoewel ook weer niet onmogelijk. Er zijn twee verschillende soorten focus stacking die fotografen gebruiken voor situaties als deze. Hieronder een beschrijving van beide technieken.
3.1 Focus stacking, methode één
De meest voor de hand liggende manier voor focus stacking gedurende de nacht is simpel: je neemt een hele serie foto's met verschillende scherpstelpunten vanaf de sterren naar de voorgrond (of vanaf de voorgrond tot aan de sterren), allemaal met een zeer grote diafragma-opening.
Vervolgens combineer je deze serie foto's tot één volledig scherpe foto in de nabewerking.
Deze methode kan echter uitdagend zijn. Je moet een enorme serie foto's maken om tot een succesvol en volledig van voor naar achter scherp eindresultaat te komen. Zeker als je een zeer groot diafragma gebruikt waarbij de scherptediepte dus zeer beperkt is.
En daarnaast moet je ervoor zorgen dat je je focuspunt niet teveel van foto naar foto verandert. Anders kun je een deel van je landschap 'overslaan' waardoor een deel van het uiteindelijke beeld onherstelbaar vaag wordt.
Nachtfoto's zijn ook nog eens moeilijk te mengen in de nabewerking. Als alles heel donker is en er niet veel detail is, kan het moeilijk zijn om de foto's succesvol te mengen. Dit probleem is nog erger als er iets in je foto beweegt, zoals boomtakken of bladeren in de wind.
Desalniettemin is dit nog steeds een gebruikelijke manier om nachtfoto's te stacken en het werkt zeker voor sommige scènes. Er is echter nog een andere manier van stacken die soms beter kan werken.
3.2 Focus stacking, methode twee
Op het eerste gezicht lijkt deze methode nogal ongebruikelijk: je neemt een foto direct na zonsondergang, als de lucht nog matig helder is, met een kleiner diafragma's zoals f/8 of f/11. Vervolgens wacht je een uur of twee, zonder je statief te verplaatsen, totdat de sterren zichtbaar zijn.
Tenslotte, neem je een foto gefocussed op de horizon, met de grootst mogelijke diafragma-opening. In de nabewerking blend je deze twee foto's samen tot een naadloze compositie.
Persoonlijk vind ik dit niet zo'n hele 'nette' methode. En bovendien kost het erg veel tijd en kom je maar een een enkele foto per nacht toe.
En als je het plan hebt opgevat om met zo'n foto aan een wedstrijd mee te doen kan het zijn dat hij niet geaccepteerd wordt omdat hij niet realistisch genoeg is. Dit soort samengevoegde foto's kunnen er heel onecht uitzien, je ziet dat er iets niet klopt.
Maar er hangen toch ook enkele voordelen aan deze methode. Normaal gesproken kan het heel moeilijk zijn om voldoende detail in je nachtelijke voorgrond te krijgen, tenzij de maan helder is; Deze methode lost dat probleem op.
'Blauwe uur' verlichting oogt eigenlijk best goed en natuurlijk onder een Melkweg. Het is gewoon moeilijk om het goed te doen. En het vergt veel oefening.
Tenslotte is de beeldkwaliteit van deze methode heel erg goed, omdat je zowel de voorgrond als de nachthemel met ideale instellingen kunt vastleggen. Hoewel het misschien vreemd kan zijn als de voorgrond veel meer ruis heeft dan de lucht, zodat je wellicht soortgelijke ISO-waardes zou moeten gebruiken voor beide shots.
Het is zeker een bruikbare techniek, maar je moet voorzichtig zijn wanneer je het in het veld gebruikt.
4. Conclusie
Er bestaat geen echt makkelijke manier om 's nachts genoeg scherptediepte te vangen, maar er zijn wel een aantal technieken die erbij kunnen helpen.
De makkelijkste manier is om in ieder geval een (ultra-)groothoekobjectief te gebruiken. Om de grootste scherptediepte te behalen, is alles met een brandpuntsafstand kleiner dan 20mm ideaal.
Echter, heb je in bepaalde landschappen nog meer scherptediepte nodig, dan blijven er niet veel gemakkelijke opties over.
Aan de ene kant zou je mogelijk een kleiner diafragma kunnen gebruiken, wat uiteraard zou helpen. Tegelijkertijd beperkt die kleine diafragmawaarden de toch al minimale hoeveelheid licht die je camerasensor bereikt. Dit maakt ruis duidelijker zichtbaar in je foto's, waardoor de beeldkwaliteit wordt verminderd.
Dus, als je geen andere optie hebt, moet je wellicht de verschillende focuspunten van meerdere foto's samenvoegen om iets samen te stellen dat werkt. Er zijn twee soorten focus stacking 's nachts, en beide kunnen goed werken:
- Verschillende opeenvolgende beelden met verschillende focuspunten van voor naar achter in het beeld vastleggen met open diafragma's
- Of een foto nemen gedurende het 'blauwe uurtje' voor de scherpe voorgrond en daarnaast 's avonds of 's nachts een enkele Melkweg-foto nemen, waarna je de twee samenvoegt tot één geheel.
Dit alles lijkt misschien erg veel werk voor misschien een toch wat minder resultaat. Maar voldoende scherptediepte in je nachtfoto's is wel van cruciaal belang voor de kwaliteit van je foto.
En het is bijzonder leuk en leerzaam om met deze technieken te spelen. Als je dan vaker loeischerpe nachtfoto's wilt maken, betaalt de opgedane kennis en ervaring zich wel meteen uit!
Photofacts Academy 11 jaar - Winactie!
Wil jij ontdekken hoe je de mooiste foto's kunt maken? Bekijk dan onze online fotografie cursussen. Meer dan 100 cursussen over fotografie, nabewerking en creativiteit.
We bestaan deze week 11 jaar. Dat vieren we met een gave winactie. Word nu lid van Photofacts Academy en ontvang 70 euro korting, ons gloednieuwe boek de Compositiebijbel én maak kans op meer dan 16.000 euro aan prijzen!
Direct aanmelden met korting + gratis boek + winactie
Dit artikel is voor het laatst bijgewerkt op 14 september 2017.
De eerste publicatiedatum is donderdag 11 mei 2017, 20:02.
Over de auteur
Michelle Peeters is fotografe en oprichter van DeuxBleus Fotografie. Michelle herkent het bijzondere in het gewone en het gewone in het bijzondere. Ze heeft zich nooit willen specialiseren en is daardoor van alle markten thuis.
6 reacties
-
Renze dijkema schreef op zondag 14 mei 2017 om 16:03 | reageerNog een mogelijkheid: hyperfocale scherpstelling! Afhankelijk van brandpunt en diafragma stel je niet scherp op de horizon, maar op een punt dichterbij. Op manualfocus objectieven kun je meestal de scherptediepte aflezen.
-
Michelle Peeters schreef op zondag 14 mei 2017 om 22:01 | reageer
@Renze: dat is altijd goed! Maar of je met een open diafragma (moet wel als je zeer weinig licht hebt) dan nog alles van voor naar achter optimaal scherp krijgt?..
-
Kees schreef op dinsdag 16 mei 2017 om 14:26 | reageerIs er een reden waarom niet wordt gesproken van langere sluitertijden als optie?
-
Michelle Peeters schreef op dinsdag 16 mei 2017 om 16:16 | reageer
@Kees: met langere sluitertijden verkrijg je geen grotere scherptediepte! Wel met een kleiner diafragma.
-
Kees schreef op woensdag 17 mei 2017 om 10:45 | reageer
@Michelle: Ja, dat is duidelijk. Maar als je een langere sluitertijd gebruikt kun je een kleiner diafragma gebruiken wat je scherptediepte vergroot.
-
Michelle Peeters schreef op woensdag 17 mei 2017 om 13:21 | reageer
@Kees: dat is waar, toch een goeie toevoeging!
Deel jouw mening
Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.
Ook interessant
-
Flitsfotografie tip: Maak overdag een nachtfotodoor Elja Trum
-
Cursus Industriële Nachtfotografie met Tony Vingerhoetsdoor Elja Trum
-
De volle Maan op een creatieve manier fotograferendoor Nando Harmsen
-
Lichtende nachtwolken fotograferendoor Nando Harmsen
-
Hoe gebruik je scherptediepte op de juiste manier?door Elja Trum
Photofacts wordt mede mogelijk gemaakt door
Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox
44.432 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via 
Facebook.
Elja Trum
Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!
Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over PhotofactsGratis eBook: Fotograferen van Kinderen
Mis dit niet: Tips voor adembenemende familiekiekjes!
Ontdek 25 praktische tips waardoor je prachtige foto's van je (klein)kinderen kunt maken. Je krijgt van mij ook wekelijks nieuwe fotografietips per mail.
