Fotograferen door een glazen bol

dinsdag 20 maart 2018, 22:22 door Yljas Roeper | 15.985x gelezen | 10 reacties

Eind januari woonde ik bij Centrum voor Fotografie voor de IJmond ISOO een lezing van Rob Doolaard bij over fotograferen door een glazen bol. Immer op zoek naar nieuwe inspiratie kocht ik nog dezelfde avond een glazen bol en zette ik mijn eerste schreden op een nieuw pad.

Docu 'A different perspective'

Tijdens de lezing vertelde Rob Doolaard dat fotograferen door een glazen bol vooral populair was geworden door de documentaire 'A different perspective' van Nikon fotograaf Andrius Aleksandravičius.

Vervolgens liet Rob zien wat hij zoal zelf maakt met een glazen bol en wat zijn cursisten tijdens een workshop maken. Inspirerend, maar met alleen de aanschaf van een glazen bol ben je er nog niet, kwam ik al snel achter.

Docu 'A different perspective'

De wereld op z'n kop

Kenmerk van fotograferen door een glazen bol is voornamelijk dat je de wereld op zijn kop zet. Je hebt vervolgens de keuze om de foto te laten voor wat het is, of deze 180 graden te draaien.

Afhankelijk van je keuze staat of het onderwerp in de bol of de omgeving op zijn kop. Daar kun je natuurlijk mee spelen, al blijkt verderop, dat die wereld op z'n kop ook te vermijden valt.

Vasthouden van de bol

In veel foto's die Rob liet zien, hield hij of iemand anders de bol vast. In het eerste geval hield hij de bol doorgaans met één hand vast, omdat hij ook de camera moest bedienen. Als een ander de bol vast hield, kon dat wel met twee handen.

Bij het vasthouden van de bol met één hand trad met name een leuk effect op, als de bol op de vingertoppen of vlakke hand rustte, waarna de foto 180 graden gedraaid werd.

Hierdoor leek de bol te zweven of beter nog, een plafond bereikt te hebben na het opstijgen. Surrealistisch dus. Bij het vasthouden met twee handen werd regelmatig een effect benaderd, waarbij de bol als het ware gevangen was.

De bol neergelegd op een willekeurig oppervlak

Helaas heb ik in het verleden flink op m'n nagels gebeten. Mijn handen zijn daarom niet echt fotogeniek en dat is een understatement. Gelukkig hoef je bij het fotograferen door een bol deze niet altijd vast te houden.

Je kunt 'm ook neerleggen. Hiervoor is een glazen standaard bij de bol geleverd, maar er zijn ook andere oplossingen, bijvoorbeeld het gebruik van een O-ring. Dat laatste heb ik nog niet gedaan; de glazen standaard heeft inmiddels z'n nut wel bewezen.

In de polder op een hek
Mijn eerste foto's met glazen bol maakte ik in de polder achter m'n huis. Omdat ik geen zin had om in de modder te liggen, heb ik de bol op een hek geplaatst.

Een stukje verderop heb ik nog gebruik gemaakt van een verweerde picknicktafel met golfbaan op de achtergrond. Helaas zijn de glooiende heuvels van dit terrein door de bol vrijwel niet zichtbaar. Tenslotte heb ik de bol ook nog op de onderbroken streep van een fietspad geplaatst.

Op een verweerde picknicktafel

Op het fietspad

De eerste ervaringen

In alle gevallen was het me bij deze eerste reeks foto's vooral om ervaring op te doen. Het creatieve dan wel artistieke effect was bijzaak. Belangrijkste vragen waren hoe het zat met het focuspunt en überhaupt of ik handmatig of automatisch moest focussen.

Daarnaast wilde ik weten hoe welk objectief zou reageren, wat voor uitsnede ik kon realiseren en wat het diafragma voor effect zou hebben op de achtergrond.

Qua focus is het fotograferen met een glazen bol over het algemeen niet anders dan zonder. Je kiest je scherpstelpunt en stelt scherp op het onderwerp in de bol. Meestal zit dat wel goed.

Wil je echter 100 procent zeker zijn, dan werkt - in mijn geval - handmatig scherpstellen met behulp van focuspeaking wel iets fijner. Je weet dan zeker waar je scherpstelpunt of -gebied ligt.

De scherpstelafstand van m'n objectieven viel me wel tegen. Ik moest meer afstand nemen dan gewenst om scherp te kunnen stellen, waardoor de bol kleiner op de foto kwam dan verwacht.

In de nabewerking heb ik in sommige gevallen uitsnedes gemaakt, die meer dichter bij het beeld kwamen dan ik in eerste instantie voor ogen had. Niet ideaal, omdat je dan stomweg beeldinformatie weggooit.

De scherptediepte van de foto's en de invloed van het diafragma tenslotte waren niet heel verrassend. Omdat de bol ondanks de scherpstelafstand relatief dicht bij het objectief lag, werd de achtergrond al snel onscherp.

Door het diafragma verder open te draaien, werd die logischerwijs alleen maar onscherper. Wat je jezelf in zo'n geval moet afvragen, is in hoeverre je hier in extremen mee wilt werken.

Experimenteren op de Zuidas

Ik plaats mijn foto's altijd op mijn Facebookpagina. Door een reactie van mijn neef op de eerste reeks foto's, werd ik getriggerd om eens met de bol te fotograferen op de Zuidas in Amsterdam.

De eerste locatie, het voormalig ING-gebouw bekend als 'Het Schip' bood niet wat ik zocht. De hoge gebouwen rondom NS Station Zuid, het WTC en de ABNAMRO wolkenkrabber boden al wat meer perspectief, al was het nog niet 100 procent wat ik zocht.

Doel van fotograferen op de Zuidas was om iets met de wolkenkrabbers en de glazen bol te doen. Uiteindelijk waren er twee foto's waar ik tevreden over was.

In de eerste kijk je door de bol schuin omhoog naar de wolkenkrabber en zie je in de achtergrond de aluminium lijsten rond de glazen panelen.

Hiervoor had ik de bol op een terrasomheining gelegd en de bol schuin van onderen gefotografeerd. Hierdoor zie je ook de glazen voet waar de bol op rust niet meer.

Eerste experimenten op de Zuidas Amsterdam
De tweede foto is zo'n eerdergenoemde uitsnede van een groter geheel, waarbij een rode fiets in de fietsenstalling prominent in beeld is. In de bol is het hoge gebouw erachter zichtbaar; door het open diafragma zijn in een bokeh-achtige omgeving de contouren van het betreffende gebouw nog zichtbaar.

Uitsnede bij de fietsenstalling bij station NS Zuid

Een onverwacht genoegen

Nog steeds niet overtuigd van de mogelijkheden voor mezelf, liep ik op zeker moment de tuin van de ABNAMRO wolkenkrabber in. Er stonden wat bankjes van houten balken in verroest metaal. Een mooi contrast.

Ik heb de bol neergelegd en heb in eerste instantie was gebouwen op de achtergrond gefotografeerd. Deze foto's heb ik later in Lightroom 180 gedraaid, wat de foto's voor mijn gevoel wel versterkte.

Een 'zwevende' bol in een 180 graden gedraaide foto
Mijn laatste foto's in de betreffende tuin fotografeerde ik recht van boven. De combinatie van het hout, het verroeste metaal, een onscherpe glimp van de grond naast het bankje en m'n eigen spiegelbeeld in de blauwe bewolkte lucht sprak me erg aan.

Thuis zag ik dat het inderdaad een heel mooi contrasterend beeld opleverde en persoonlijk vind ik dit een van de beste foto's die ik tot nu toe met een glazen bol gemaakt heb.

Glazen bol recht van boven gefotografeerd

Nieuwe inspiratie

De glazen bol is de laatste weken niet meer uit de tas geweest. Het ding kan hier en daar een nieuwe of andere dimensie aan je foto's geven, maar het moet ook geen trucje worden.

Er zijn wel plannen om de glazen bol verder in te zetten, maar waar en hoe, dat houd ik nog even voor mezelf. En dan hoop ik over een paar maanden wat spectaculairder en wellicht voor anderen ook inspirerende beelden te kunnen laten zien.

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken

Over de auteur

Houdt zich onder de naam Ytos Photography bezig met diverse vormen van fotografie. Geeft lezingen over fotograferen in Marokko en flitsen en organiseert regelmatig fotoreizen naar Marokko. Post af en toe op Instagram, maar is vooral actief op Facebook.

10 reacties

henk schreef op woensdag 21 maart 2018 om 13:43 | reageer
Het is natuurlijk helemaal niet nodig om de bol op het meegeleverde voetje te zetten. In veel gevallen wordt dit juist een storend element.

Ytos schreef op woensdag 21 maart 2018 om 21:12 | reageer
Eens henk. Daarom heb ik bij de Zuidas al geprobeerd wat andere dingen te doen, zodat het blokje niet in beeld kwam of zelfs helemaal niet gebruikt hoefde te worden. Op een harde ondergrond moet de bol echter wel stabiel liggen en wil je krassen vermijden. Vandaar dat ik nu nog het blokje gebruikt heb. De door mij genoemde O-ringen had ik nog niet, maar inmiddels zitten die standaard bij de bol opgeborgen.

John schreef op vrijdag 23 maart 2018 om 08:58 | reageer
Mooi. Wat kost zo'n bol en waar kun je deze kopen?

Ytos schreef op vrijdag 23 maart 2018 om 17:21 | reageer
Rob Doolaard verkoopt zelf bollen via zijn site: http://www.dierenfotografie.nl/glazen-bol-te-koop.htm. De prijs is afhankelijk van de maat die je koopt. De starterskit bevat een bol van 6 cm, een microvezeldoekje en boekje met tips en trucs. Omdat ik de lezing heb bijgewoond, heb ik het boekje eerlijk gezegd niet meer doorgenomen.

Ik heb ze echter ook gezien op o.a. Marktplaats. Als je via Google zoekt, kom je ook enkele aanbieders van glazen bollen tegen.

Henk schreef op vrijdag 23 maart 2018 om 18:04 | reageer
Voor een paar euro kun je zo'n bol - als je verder geen haast hebt - kopen bij AliExpress. Dan wordt-ie nog gratis verzonden ook.

Hans schreef op dinsdag 27 maart 2018 om 15:48 | reageer
Plaats aan de onderkant aan het blokje en eventueel aan de bovenkant van bijvoorbeeld een 4 x 4 stut een stukje klitte band dan kan je de 4x4 in de grond zetten en de bol dus hands free gebruiken.

Wim Stevenhagen schreef op dinsdag 27 maart 2018 om 19:37 | reageer
Ik heb op dit moment 4 bolletjes, resp. 3,5 - 5 - 6 - 10cm. De grootste, van 10cm, geeft de mooiste resultaten, vooral met een wat grotere beeldhoek.
Wel met overleg want hij weegt bijna 1,5kg. dus weer iets extra's als bagage. De bal heb ik met zijn los voetje in een zelf gemaakt zacht tasje om elk mogelijk krasje te voorkomen.
Bij het fotograferen van Kastelen en gebouwen gaat hij bijna altijd mee.

anne schreef op dinsdag 27 maart 2018 om 21:22 | reageer
Waar haal je die O-ring ? Groetjes

PCfoto@de-moor.de schreef op woensdag 28 maart 2018 om 00:00 | reageer
Leuk, een artikel over de glazen bol. Sinds enige maanden heb ik er ook twee, om er als amateur een beetje mee te stoeien, maar wel met goede weersomstandigheden. De opmerking over de scherpstelafstand los ik op met een bridge camera. De vraag over het verkrijgen van een "O"-ring, denk ik aan een 'doe het zelf' winkel op de afdeling sanitair. Grotere maten mogelijk bij een installatiebedrijf, of ze maken deze op maat met een beetje seconden lijm.

Ytos schreef op zaterdag 31 maart 2018 om 12:59 | reageer
Dank voor alle reacties. O-ringen kun je inderdaad in een doe-het-zelf-zaak halen. Afhankelijk van de dikte werkt voor mijn bol (6cm) een ring met een doorsnede van zo'n 15mm.

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Cursus Natuurfotografie in Nederland met Rob Dijkstra

Van Beeld naar Kunst met Micky Hoogendijk

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

44.431 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts