Mobiele fotografie: devaluatie of kunst

zondag 25 april 2010, 23:02 door Robert Kruyskamp | 13.672x gelezen | 17 reacties

Sommigen noemen het een devaluatie van de fotografie. Anderen omarmen het als een nieuwe kunstvorm. Omstreden of niet, feit is dat het fotograferen met de mobiele telefoon inmiddels ook een plek binnen de 'serieuze' fotografie heeft veroverd.

Op platforms als Posterous en Tumblr zijn steeds meer fotoblogs te vinden waar ook beroepsfotografen louter telefoonfoto's posten. Associated Press fotojournalist David Guttenfelder maakte onlangs met zijn iPhone een reportage in Afghanistan. En kort geleden werd de EYE'EM Award gelanceerd, een groot opgezette wedstrijd exclusief voor telefoonfotografie.

Zelf experimenteer ik nu een half jaar met mobiele fotografie. De aanleiding voor dit project was eigenlijk niet zo aangenaam: chronische spierproblemen zorgden ervoor dat het hanteren van een camera al snel kramp oplevert en zelfs het dragen van een lichtgewicht fototas te pijnlijk is. Mijn 110 gram wegende LG telefoon bood echter uitkomst. Al snel ontdekte ik ook andere pluspunten van het fotograferen met de camera van mijn mobiel.

Allereerst: het is de camera die je altijd bij je hebt. Een open deur, maar daarom niet minder waar. Ik maak nu foto's wanneer ik even heen en weer naar de supermarkt loop. Of bij de tramhalte sta en zie dat het zonlicht fraai weerspiegelt op een gebouw aan de overkant van de straat. Per toeval passeer ik een flat vol Turkse satellietschotels en kan zo een mooi tijdsbeeld vastleggen. Mobiele fotografie leent zich bij uitstek voor het vangen van de schoonheid van het 'gewone', dagelijkse leven.

Dan de serendipiteit. Toeval speelt een grote rol wanneer je met een cameratelefoon fotografeert. Wanneer een mobiel al de mogelijkheid biedt instellingen aan te passen, zit dat verborgen in een onpraktisch menu. Beter is gewoon de telefoon het technische werk te laten doen en te kijken hoe het uitpakt.

Bewegingsonscherpte, lens flare, sluitervertraging, ruis - het geeft onvermoede effecten. Juist 'mislukte' foto's tonen soms het mooiste moment. En is het niks, ook niet erg. De cameratelefoon reduceert niet alleen het gewicht, maar ook de verwachtingen over het resultaat. Dat werkt zeer bevrijdend.

Het gebrek aan technische controle zorgt er ook voor dat je 100 procent gefocust bent op wat je fotografeert. Dat maakt de foto's persoonlijker, er lijkt daardoor meer gevoel in te zitten. En door de technische beperkingen zoek je heel bewust naar een inhoudelijke stijl die goed blijkt te werken. Je gaat terugkerende thema's herkennen. Voor mij zijn dat bijvoorbeeld tegenlichtopnamen en het spelen met licht en schaduw.

De pier van Scheveningen

In mijn analoge tijd had ik al een zwak voor het fotograferen met 'toy camera's' als de LOMO en de Holga. Het leverde foto's op die niet te clean, niet te perfect waren en dat smaakte mij zeer goed. Die speelse manier van fotograferen vind ik nu terug in de mobiele fotografie. In de bewerking probeer ik de laatste tijd de telefoonfoto's ook een vleugje retro in toy camera stijl mee te geven. Wel subtiel, om over-processing te voorkomen.

Mijn LG KC550 is een redelijk eenvoudige telefoon. Ik bel en sms weinig en zit niet te wachten op een dure smartphone met prijzig abonnement. De KC550 heeft vijf megapixels en een aardig Schneider-Kreuznach lensje, meer heb ik ook niet nodig.

Deze LG biedt niet de mogelijkheid de foto's in de telefoon zelf te editen, zoals wel het geval is bij de iPhone waarvoor inmiddels talloze applicaties beschikbaar zijn. Maar bewerken doe ik toch veel liever op het grote scherm van de laptop, dus het is zeker niet iets wat ik mis.

Voor de meeste fotografen zal de cameratelefoon de spiegelreflex of de betere compact niet kunnen vervangen. Telefoonfabrikanten werken weliswaar voortdurend aan verbetering van de kwaliteit van de mobiele camera's, maar voor controlfreaks die zoeken naar de technisch perfecte plaat zal het waarschijnlijk nooit een optie worden.

Wie het echter leuk vindt de veilige 'comfortzone' van 100% technische controle te verlaten en graag experimenteert, kan via de mobiel een nieuwe, bevrijdende vorm van fotografie ontdekken.

Skyline van Den Haag

Is mobiele fotografie kunst? Voor mij niet, ik vind kunst een te gewichtige term, die eigenlijk haaks staat op het pretentieloze karakter van de telefoonfotografie. Maar een devaluatie van de fotografie is het zeker ook niet. Sterker nog, voor mij heeft het telefoonproject de liefde voor de fotografie juist nieuw leven ingeblazen.

Dit artikel is geschreven door gastblogger Robert Kruyskamp. Roberts mobiele fotowerk kun je bekijken op zijn website. Wil je zelf ook eens een artikel schrijven voor Photofacts; neem dan contact met ons op!

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken

Over de auteur

Voormalig journalist en woonachtig in Den Haag. Fotografeert sinds de jaren 80 met camera's in alle soorten en maten, maar heeft een voorkeur voor lo-fi analoog gereedschap en mobiele fotografie.

17 reacties

Jaap B. schreef op zondag 25 april 2010 om 23:26 | reageer
Ik heb op je site gekeken en ben onder de indruk. Ik heb zo vaak momenten dat ik iets moois zie maar geen camera bij me heb. Jouw verhaal en foto's stimuleren om op dat soort momenten toch maar eens de telefoon ter hand te nemen.

tonv schreef op maandag 26 april 2010 om 06:44 | reageer
Zelf behoor ik tot de categorie fotografen die naast creativiteit is gericht op technisch hoogstaand werk. Niet voor niets heb ik een voorliefde voor excellente prime lenzen. Door die gerichtheid ga je soms voorbij aan het experiment of het toeval, zoals jij dat hier omschrijft.

Door technische peperkingen ben je inderdaad meer gefocust op inhoudelijke stijl. Het loslaten van technische controle kan daarom verrassende resultaten opleveren. Zodoende kan ik me het plezier van mobiele fotografie heel goed voorstellen. Het doet me een beetje denken aan de Polaroids.

Veel fotografen zullen ervan gruwen om mobiele fotografie als volwaardig te beschouwen. Zelf heb ik dat niet omdat ik wel degelijk de kracht ervan zie. Creativiteit kent een enorme verscheidenheid aan uitingsvormen en in mijn optiek is mobiele fotografie er een van en daarom inspirerend!

aradilon schreef op maandag 26 april 2010 om 07:10 | reageer
Ik heb vroeger ook al veel foto's met mijn gsm gemaakt, en vind dat er soms geslaagde foto's tussen zitten.

Leo schreef op maandag 26 april 2010 om 07:35 | reageer
Bij die eerste foto, maakt de marechaussee achter Femke de foto af. Erg leuk.

dennis van den eijnden schreef op maandag 26 april 2010 om 08:54 | reageer
leuk artikel, ik mis alleen een link naar Chase Jarvis.
Geen kleintje, en al helemaal niet op het gebied van foto's maken met telefoons!

Henny schreef op maandag 26 april 2010 om 10:13 | reageer
Leuk artikel. Ik had je site al bekeken, interessante foto's! Ik ben er ook over na aan het denken om dit te gaan doen, naast de normale foto's. Zoals anderen hier ook al aangeven, ik zie vaak scenario's om mijn heen waar ik een mooie foto van zou kunnen maken. Het toepassen van de 10 gouden regels van lomography maakt het voor mij nog interessanter.

Liesbeth van Asselt schreef op maandag 26 april 2010 om 15:50 | reageer
Ik heb iemand op mijn fotografiecursus gehad die tot dan toe steeds gefotografeerd had met z'n mobiel. Hij maakte daar de meest fantastische foto's mee. Tijdens mijn cursus ging hij opeens nadenken over diafragma, sluiterijd, ISO en wat al niet meer, en dat was de dood in de pot. Alle spontane creativiteit verdween! Via een tussenstap met een compactcamera waarop wel van alles in te stellen was, maar die toch een beetje als dat mobieltje voelde, is het uiteindelijk toch nog goedgekomen

viktorf schreef op maandag 26 april 2010 om 16:34 | reageer
Hoewel de technische kwaliteit van een mobiel over het algemeen tekort schiet, biedt de mobiel vooral "momentum". Soms biedt wat handige software dat beetje extra om het alsnog ook mooi te maken. Mijn Iphone schiet beroerde plaatjes maar in combinatie met de app Hipstamatic wordt het weer leuk. Aanrader.

Margo schreef op maandag 26 april 2010 om 21:04 | reageer
Het leuke van mobiele fotografie is ook dat je je foto's direct, per e-mail, naar je weblog kunt oploaden,met een simpele beschrijving erbij. Ik doe het al zolang ik een mobiel met camera heb. Ik heb nu een Nokia N95, 5mp, bij goede lichtomstandigheden prima foto's en anders krijg je inderdaad een lomo-effect. Het is gewoon prententieloos leuk. En je hebt 'm altijd bij je, klein en handig. Maar in plaats van m'n Canon 40D komt het mobiel fotograferen niet.

Arno schreef op maandag 26 april 2010 om 22:08 | reageer
Leuk artikel!

rbrt schreef op dinsdag 27 april 2010 om 00:41 | reageer
Iedereen bedankt voor de positieve reacties.

@tonv: het geeft inderdaad een "Polaroid"-gevoel. Sommige fotografen kunnen dat Pola-effect trouwens ook letterlijk in het resultaat benaderen, zie de telefoonfoto's van modefotograaf Nikola Tamindzic.

@Dennis: Chase Jarvis is absoluut voor velen een inspirator qua mobiele fotografie. Zijn "Best Camera" is de moeite waard, ook als je geen iPhone hebt.

@Henny: de 10 LOMO-regels zijn bij uitstek toepasbaar op telefoonfotografie, waarbij fotografie tot vanzelfsprekend onderdeel van je dagelijkse routine maken misschien wel de meest belangrijke is.

@Liesbeth: ik kan me iets bij jouw verhaal voorstellen. Heb zelf onlangs voor het eerst in lange tijd weer even een spiegelreflex in handen gehad en ik voelde mij bijna een soort van "geremd".

@viktorf: telefoonfoto's hebben inderdaad eigenlijk altijd wel een vorm van bewerking nodig. Hoever je daarin wil gaan, is erg smaakgebonden.

EdC schreef op dinsdag 27 april 2010 om 22:06 | reageer
Zou hetzelfde kunnen gelden voor de fotografen die een compact gebruiken? Of hun dslr alleen in de automatische modus gebruiken.

Ik zelf merk dat ik met een camera in mijn schoudertas gemakkelijker spontaan werk. Neem ik alles op mijn rug mee dan pak ik uit en ben op locatie veel meer bezig ga met compositie en zo meer. Het zijn voor twee verschillende manieren van reportages maken. GSM-o-grafie is dan een derde en er zullen er nog wel een paar komen.

rbrt schreef op woensdag 28 april 2010 om 09:21 | reageer
@EdC: ik denk zelf dat bij de telefoonfotografie de toevalsfactor vele malen groter is. Een mobiel heb je 24/7 bij je en wat je fotografeert wordt daarom heel erg bepaald door wat je toevallig tegenkomt. Zelfs de compactste compact heb je niet fulltime in de binnenzak, dus die gaat eigenlijk toch alleen mee als je van plan te bent iets te fotograferen. Onbewust zal je dan ook vooraf nadenken wat en hoe je het in beeld wilt krijgen.

Verder is het resultaat bij de mobiel veel minder voorspelbaar. Een compact of dSLR op automaat zal altijd wel een technisch redelijk aanvaardbaar resultaat opleveren. Door de technische beperkingen is dat bij de telefoon niet zo vanzelfsprekend. Zelfs twee achter elkaar gemaakte foto's, onder dezelfde omstandigheden, kunnen soms al verrassend verschillend uitpakken.

Wouter Brandsma schreef op woensdag 28 april 2010 om 23:26 | reageer
Hé Robert, Goed werk en interessant artikel over GSM fotografie. Als geen ander weet jij ook dat Shawn Rocco in je lijst thuis hoort. En juist met beperkingen kun je jezelf enorm uitdagen.

rbrt schreef op donderdag 29 april 2010 om 09:22 | reageer
@Wouter: Shawn Rocco is zeker een van de pioniers qua "serieuze" telefoonfotografie. En ook nu schiet hij nog steeds met een erg simpel 1.3 megapixel Motorola-mobieltje.

Wouter Brandsma schreef op vrijdag 30 april 2010 om 00:03 | reageer
Bepaalt de fotograaf of zijn/haar werk kunst is of de kijker? En moet fotografie ook werkelijk kunst zijn? Heeft fotograferen met een spiegelreflex dan wel meer pretenties? En @Henny, we pretenderen vaak allemaal de zogenaamde regels los te willen laten in de fotografie en waarom dan toch/zelfs voor Lomo fotografie ook weer regels?

Volgens mij gaat fotografie om het beeld of dit nu kunstzinnig, pretentievol (of -pretentieloos), esthetisch of kritisch is. Dat laat zich niet kaderen, denk ik. Behalve dan natuurlijk door mensen die proberen te begrijpen wat anderen weer doen, omdat ze het niet begrijpen, niet durven of bijvoorbeeld niet kunnen.

rbrt schreef op vrijdag 30 april 2010 om 10:29 | reageer
@Wouter: over de LOMO-regels, dat zijn wel "regels" met een vette knipoog. Kort samengevat: maak vooral veel foto's en denk er niet teveel over na. Niet voor niks luidt regel 10: Don’t worry about any rules.

In die zin vind ik ze ook goed toepasbaar op telefoonfotografie.

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Van Beeld naar Kunst met Micky Hoogendijk

Masterclass Landschapsfotografie met Bas Meelker

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

44.431 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts

Mobiele fotografie: devaluatie of kunst