Focusstacking; experimenteren is leren

zaterdag 7 november 2020, 14:28 door Juliette Gribnau | 3.876x gelezen | 14 reacties

Dat leren vaak een lange weg van veel proberen en oefenen is, zal iedere fotograaf wel bekend zijn. Zo neem ik je in dit verslag van begin tot einde mee met een experimenteer-moment, om op een boomstam gevonden slijmzwammetjes (van een mij nog onbekende soort) goed in beeld te brengen.

Op een oude rottende boomstam

Tijdens een van mijn bosritten kom ik vaak langs een oude gevallen boomstam, die al enige jaren ligt te vergaan. Er groeit van alles op: paddenstoelen, schimmels en mossen. En deze keer ontdekte ik er kleine blauwe en witte bolletjes, waarvan ik vermoedde dat het slijmzwammetjes waren.

Met een zakmesje sneed ik daar een klein stukje vanaf en nam het mee naar huis om te onderzoeken en zo mogelijk goed in beeld te brengen. Voor de duidelijkheid; ieder bolletje is ongeveer zo groot als het balletje van een ballpoint.

Mijn huiskamer als studio

Als amateurfotografe heb ik niet de mogelijkheden van een professionele studio, die van alle gemakken voorzien is, maar in mijn huiskamer ging ik aan de slag. Op een laag tafeltje, zittend op de poef, stelde ik twee schemerlampen op om een en ander te verlichten

Apparatuur

1. Een Statief
Binnenshuis kan ik met een statief overweg (alhoewel ik er niet handig mee ben).

2. Een rail, gemonteerd op het statief waarop, wanneer de camera daarop is geplaatst, je de camera met heel kleine stapjes naar voren of naar achteren kunt schuiven.

3. De camera: ik gebruik de Olympus M5 mark3. Met de 60mm macrolens.

4. Tussenringen: ik gebruikte twee tussenringen van Meike, de 10mm en de 16mm.

5. Een voorzet macro conversion lens. Ik gebruikte de Mcon-40 (een lens die nog stamt uit de oude camera-tijd, een voorloper van olympus).

6. En bovenal: mateloos geduld

7. De software om vele foto's te stapelen. Ik gebruik hierbij Helicon focus

Aan de slag

Als eerste moest ik een goede positie vinden voor het kleine stukje mos met de blauw en witte stipjes. Liefs op een hoogte waarbij ik doorheen de camera goed kon zien wat ik deed. Zo gezegd zo gedaan.

En dan de instellingen van de camera... wel eerst de beide schemerlampen aan en richten op het plukje mos en een keer half indrukken om te zien hoeveel licht er is.

Ik kies voor een ISO van 400, er lijkt genoeg licht. Het diafragma kan klein, want ik wil een serie van 500 foto's maken door middel van focus bracketing; ik laat de camera de snelheid kiezen, en zo lang die niet onder 1/5s komt, kan ik de hele serie wel uitzitten.

De eerste scherpstelling (manueel) zo veel mogelijk op het voorste punt (en dan nog een fractie naar voren voor de zekerheid, en dan gaat de eerste serie van start.

Ik durf me nauwelijks te bewegen, want de vloer in mijn woonkamer is van laminaat en dan beweegt bij de kleinste beweging het statief en daarmee de camera. Bij zulk precisie-werk is dat voldoende om een van de foto's zo veel te laten afwijken, dat de hele serie niet meer mooi samen te voegen is.

Eerste maal samenvoegen van de serie

Als ik de hele serie heb overgezet op de computer, kan ik ze allemaal laden in Helicon-focus en hoef ik weinig meer te doen.

Het vraagt wat tijd, maar uiteindelijk heb je een samengevoegde foto... die heel teleurstellend is.

Het programma gaf aan dat er een te groot verschil in belichting was. Ik leer mijn eerste les: bij half bewolkt en half zonnig weer moet ik de gordijnen dichtdoen want dat geeft te veel verschil in de belichting.

Buiten dat ben ik nogal teleurgesteld door de kleuren. Het groen van het mos lijkt wel oranje.

Zoeken, puzzelen en nadenken. Wat kan de reden zijn?

Mijn tweede les: ik had de witbalans nog op 'bewolkt' staan. Ik kan in deze situatie beter kiezen voor 'gloeilamp'.

Onderstaande slechte foto is van een ander stukje mos met de blauw-witte bolletjes, maar deze foto laat het beste zien dat de foto met de verkeerde belichting genomen is

Hernieuwde poging

Eerst weer opnieuw scherpstellen helemaal op het voorste punt en dan nog een beetje meer naar voren
zoals op onderstaande foto.

En de laatste van deze serie van 500 foto's ziet het er dan zoals op deze onderstaande foto uit:

Zoals je misschien al ziet leerde ik hier meteen weer een nieuwe les. De eerste foto van de 500 is veel donkerder dan de vijfhonderdste foto.

Ik leer hier dat ik heel goed moet uitzoeken hoe ik de twee schemerlampjes op het onderwerp richt. De hele serie kon worden weggegooid. Helicon-focus gaf aan dat het belichtingsverschil 35 procent was!

De derde poging. Opnieuw met een serie van 500 foto's. De lessen geleerd. Het resultaat maakt me redelijk tevreden, maar... Ik zal dit nog heel vaak moeten herhalen voor ik echt alles onder de knie heb.
En ik doe het graag!

Onderstaande foto is tot nu toe mijn beste resultaat, maar ik vermoed dat er nog veel meer mee te bereiken is. Een mooi klusje voor de komende winter.

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken

Over de auteur

Juliette fotografeert nu meer dan 15 jaar. Haar specialisme ligt bij natuurfotografie. Zij fotografeert vooral vogels en insecten vanuit haar scootmobiel tijdens de vele lange ritten door de natuur.

14 reacties

gast schreef op maandag 9 november 2020 om 06:59 | reageer
Nu zul je wel wat cliks bij kunnen schrijven op je camera. 😂

scoot-shooter schreef op maandag 9 november 2020 om 08:45 | reageer
Zeker weten Gast !!, en met plezier geclickt
vr.gr
juliette

gast schreef op dinsdag 10 november 2020 om 10:53 | reageer
Is 500 foto's niet een beetje van het goede te veel en zou het niet beter zijn te experimenteren met een tiental foto's en zo naarmate de kennis het aantal op te voeren?

Piet Nicolaas schreef op dinsdag 10 november 2020 om 12:09 | reageer
Ik meen wel eens gelezen te hebben, maar kan me vergissen dat je alle foto's met dezelfde belichtingsinstellingen moest nemen om juist bovenstaande problemen te voorkomen.

scoot-shooter schreef op dinsdag 10 november 2020 om 12:10 | reageer
Dankjewel voor je reactie; ja 500 was te veel, dat was ook een van de vele lessen die ik leerde door te experimenteren. Ik had idd beter met minder foto's kunnen beginnen
vr.gr.
juliette

scoot-shooter schreef op dinsdag 10 november 2020 om 12:35 | reageer
Dankjewel Piet Nicolaas. Ja dat klopt, maar... omdat ik met de camera zo dicht op het onderwerp zat, ontstond er toch verschil.. het brandpunt verandert steeds waardoor toch het licht ( en de schaduw van de camera) iets verandert. Dankjewel voor je mee-denken
vr.gr,
juliette

Gede schreef op dinsdag 10 november 2020 om 12:52 | reageer
Ik gebruik meestal 150 um (0,15 mm) per stap (met configsys rail-stackshot) Ik gebruik ZereneStacker Het is en blijft experimenteren. maar erg boeiend.

Henk Kleijberg schreef op dinsdag 10 november 2020 om 14:03 | reageer
Ik maak regelmatig stack foto's ,maar gebruik daar aanzienlijk minder foto's voor . Van orchideeën (in de kamer)zit ik op zijn hoogst op 50 foto's . Geschoten met een macro met diafragma 11 vanwege de scherpte diepte.ik Reken uit hoeveel de diepte is b,v 5 cm en neem dan voor elke mm een foto.werkt prima .Helicon heeft daar geen moeite mee. in Photoshop wil het ook ,maar niet zo fijn als in helicon

Jaap schreef op dinsdag 10 november 2020 om 17:54 | reageer
Zelf werk ik al een aantal jaren met focus stacking, zeker bij paddenstoelen en dat gaat prima samen met Helicon Focus. Zorg ervoor dat je alles op manual hebt staan, belichting, scherpstelling en witbalans.
Ik werk graag met mijn 100-400 telezoom die vanaf ca 80cm kan scherpstellen, de lens heeft een interne focus waardoor het perspectief niet verschuift. Ik verschuif dus niet de camera maar de scherpstelling van het objectief.
Op een beanbag met de hand of vanaf statief verschuif ik de scherpte in ca 30-40 stapjes naar achteren, dat gaat super.
Ik werk met RAW bestanden, ook daar kan Helicon Focus prima mee overweg en kan zelfs DNG bestanden exporteren, die je in Photoshop oid verder kan bewerken....

scoot-shooter schreef op dinsdag 10 november 2020 om 18:07 | reageer
Dankjewel Gede voor je reactie. Die rail ken ik niet; de stappen worden in mijn geval door olympus ( in camera) bepaald... ik kies dan de kleinste stap. Dierail die je noemt ga ik zo even googelen..ben benieuwd. Ik gebruikte eerst Zerene maar geef de voorkeur aan Helicon-focus
vr.gr
juliette.

scoot-shooter schreef op dinsdag 10 november 2020 om 18:10 | reageer
Dankjewel Henk , voor je reactie. Ik denk dat met zo iets groots als een bloempje ( in verhelijkimg met het balletje van een balpen) 50 shots inderdaad meer dan genoeg is. Voor mijn slijmzwammetjes moest ik echt een en ander uitproberen. uiteindelijk denk ik dat ik met 150 tot 200 had kunnen volstaan.
vr.gr
juliette

scoot-shooter schreef op woensdag 11 november 2020 om 10:00 | reageer
Dankjewel voor je reactie Jaap. Je tip om alles manueel in te stellen wat betreft belichting en witbalans ( scherpstelling had ik wel op manueel staan) is beslist een hele goede !! dankjewel daarvoor. Je werkt met een heel andere lens en iets in die richting ( de 40-150) ga ik vandaag ook proberen. Maar ook bij jou : paddenstoelen zijn veel groter dan die piepkleine slijmzwammetjes. Ik ga met je tips aan de slag en ben benieuwd wat ik nu weer ga leren !
vr.gr
juliette

Hans den Boer schreef op woensdag 11 november 2020 om 21:28 | reageer
Ik zou zeker in RAW fotograferen en dan als DNG exporteren. Dan heb je tot het laatste toe de volledige controle. Helaas kan Zerene niet met RAW-bestanden overweg. Via een tussenstap je RAW-bestanden corrigeren (kan vaak in een batch) en exporteren naar (16 bits) TIF werkt ook, maar kost nogal wat schijfruimte (en extra tijd).

scoot-shooter schreef op donderdag 12 november 2020 om 10:56 | reageer
Dankjewel Hans, voor je reactie. Ik fotografeerde alles in raw, en daar kan Helicon-focus gelukkig goed mee overweg. Aan DNG heb ik niet zo veel omdat ik niet met fotoshop of lightroom werk,,, ik gebruik Corel's paintshop-pro, die ook met raw overweg kan.
groetjes
juliette

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Cursus Naaktfotografie met Danyel Weideman

Portretfoto's Bewerken in Lightroom Classic

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

44.431 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts

Focusstacking; experimenteren is leren

Op een oude rottende boomstam

Mijn huiskamer als studio

Apparatuur

Aan de slag

Eerste maal samenvoegen van de serie

Hernieuwde poging