Is schoolfotografie eigenlijk bulk portretfotografie?

woensdag 12 december 2018, 15:26 door Michelle Peeters | 7.607x gelezen | 19 reacties

Schoolfotografie is iets waar veel portretfotografen hun neus voor ophalen. Het zou lopende band werk zijn, je hebt maar een halve minuut tijd per kind, je maakt gebruik van een niet-creatieve lichtopstelling die in alle gevallen gelijk is, iedereen kan het en ga zo maar door. Maar is dit wel waar?

Benodigde skills

Bij schoolfotografie wordt er van elke leerling minimaal één individuele portretfoto en van elke klas een klassenfoto gemaakt.

Dat vergt dus zowel skills voor het maken van een goede portretfoto waar het kind leuk op staat als het maken van een mooi gevormde groepsopstelling waarbij alle kinderen goed te zien zijn èn ze er allemaal goed opstaan.

Je moet naast het feit dat je goed kunt fotograferen ook goed met kinderen overweg kunnen en een leuke, ontspannen sfeer weten te creëren, anders is de kans op succes wel heel erg klein.

Schoolfotografie wordt vaak zwaar onderschat. Het vergt jaren ervaring om op een acceptabel niveau te komen. Heb je het echter eenmaal onder de knie, dan zal iedere portretfoto je een stuk gemakkelijker afgaan. Je lijkt nu ineens zeeën van tijd te hebben en je kunt echt werk maken van je model.

Snel werken

Bij schoolfotografie moet je namelijk erg snel werken. Het kan voorkomen dat je wel 200 kinderen op een dag moet fotograferen, compleet met groepsfoto's en vaak ook broertjes en zusjes samen.

In de zeer korte tijd die je per kind beschikbaar hebt moet je contact leggen met het kind, een ontspannen sfeer creëren, een goede lach (geen 'gemaakte') tevoorschijn toveren en een aantal leuke poses verzinnen die bij het kind passen.

Routine

Het duurt best lang voordat je op een zekere 'routine' kunt terugvallen. Ieder kind is weer anders en je blijft improviseren. Dat houdt het werk ook spannend en uitdagend, van 'lopende band-werk' kun je eigenlijk nooit spreken, zelfs niet na 10 jaar ervaring!

Simpele setting

De setting voor de portretfoto's is inderdaad wel vrij simpel: kleine (witte) achtergrond, twee softboxen rechts en links van het gezicht en bij een witte achtergrond, een aparte verlichting op de achtergrond om hem goed wit te krijgen. Andere achtergronden zijn natuurlijk ook mogelijk, er is een heel scala aan keuzes beschikbaar.

Goed lichtmeten en kaderen

Zodra je de belichting eenmaal goed ingesteld hebt, heb je hier geen omkijken meer naar, dat is waar. Maar voor het zover is moet je toch vrij technisch te werk gaan zodat er weinig tot geen nabewerking aan te pas komt.

Als je namelijk 150 of soms wel 500 kinderen flink moet nabewerken ben je al snel een week bezig. De minimale bewerkingen zoals levels/niveau's kun je gemakkelijk automatisch in een batchverwerking uitvoeren.

Goed lichtmeten (gebruik een externe lichtmeter) voor je eerste foto is geen overbodige luxe. En zorg dat je op het moment van fotograferen goed kadert (geen 'gescalpeerde' hoofdjes of afgesneden ledematen). Zorg er ook voor dat je 'recht' fotografeert zodat er geen lijnen (bijvoorbeeld geschilderde latjes op de achtergrond) scheef lopen.

Verlichting

Twee softboxen om het kind uit te lichten is het minimum voor een mooie en egale verlichting. Meet het licht goed en stel de ene lamp iets minder fel in dan de andere voor een zeer subtiel schaduw-effect zodat het gezicht minder 'plat' toont.

Daarnaast is een 'haarlampje' dat je iets achter op het hoofd van het kind laat schijnen (heel subtiel, een snoot werkt hier goed voor) erg leuk, ook om het kind van de achtergrond los te laten komen.

Organisatietalent

Bij schoolfotografie is organisatie essentieel: er zijn speeltijden en middagpauzes. En het fotograferen van 150 leerlingen (een kleine school) neemt meer dan de voormiddag in beslag.

Een planning van tevoren maken is dus geen overbodige luxe zodat zowel jij als de school weten waar ze aan toe zijn.

Hulp

Als je geluk hebt helpen de directie en de juffen je hier heel goed bij. Soms zijn er zelfs 'hulpmoeders' ingeschakeld die helpen met het uit de klas halen en opstellen van de kinderen.

Ik ken echter ook scholen, waar die "hulp" nog weleens kan tegenvallen. Je zult zelf moeten aangeven hoe ze moeten helpen. Een organisatie waarbij de kinderen langs één kant aanschuiven om vervolgens langs een andere kant weg kunnen is wenselijk.

Kabels vasttapen

Het is verstandig om alle losliggende kabels met tape vast te plakken op de vloer zodat er niemand over de draden struikelt en daarbij je flitsinstallatie op de grond laat vallen, of een hete lamp op zich krijgt ...

Groepsfoto

Als je in het zomerseizoen een groepsfoto maakt, kan je vaak wel gebruik maken van een mooie buitenlocatie voor de klassenfoto. Als het regent ben je vaak aangewezen op minder fotogenieke gymzaaltjes.

Als je buiten fotografeert, zorg er dan voor dat je een schaduwplek vindt, onder een boom of desnoods in de schaduw van een gebouw. Fotografeer te allen tijden tegen het licht in (de kinderen zitten dus met hun rug naar de zon gericht).

Als je echt tegen de zon in moet fotograferen, zorg er dan voor dat je op vol vermogen flitst omdat je flitser in dit geval met de zon moet concurreren. En gebruik een statief zodat je kunt blijven communiceren zonder je nog druk te hoeven maken over de kadering.

Zorg er in ieder geval voor dat je geen lege plekken in de klassenfoto laat, laat de kinderen goed op elkaar aansluiten. Zorg voor voldoende scherptediepte zodat de achterste rij even scherp is als de eerste rij kinderen. Een diafragma van f/11 voldoet in de meeste gevallen prima.

Neem ook wat afstand van de groep en zoom in om vertekening te voorkomen. Werk het liefst in rijen achter elkaar (twee gymbankjes voldoen prima) en zet de rijtjes met kinderen dicht op elkaar, niet teveel ruimte ertussen.

Zorg dat het gezicht van alle kinderen zichtbaar is, en niet deels verborgen achter de arm/schouder van een vriendje. Zorg dat er geen meisjes met korte rok vooraan in kleermakerszit gaan zitten. De ouders komen gegarandeerd bij je klagen!

Portretjes

Voor de individuele foto's heb je een ruimte nodig die de hele dag kan vrij zijn, en die geen nadelige lichtinvallen heeft. Vaak krijg je een gymzaal of polyvalente ruimte toegewezen.

Vaak neem je de 'portretfoto' (pasfoto) frontaal zodat deze ook bruikbaar is voor bijvoorbeeld een schoolpas. In dat geval moet de achtergrond wit zijn en die moet je dan weer apart uitlichten om hem wit te krijgen.

De verhoudigen tussen de rand van de foto en het hoofd moeten goed zitten. Je mag het kind niet 'scalperen', er moet altijd voldoende ruimte aan de bovenkant zitten. Maar ook de zijkanten zijn belangrijk. Let op 'afgesneden' ledematen, let goed op je kadering!

Soms krijg je een gymzaaltje toegewezen, soms moet het in een rommelig klaslokaal

Conclusie

Schoolfotografie is een specialisatie op zich en het vergt veel kunde en ervaring. Eigenlijk is het de beste leerschool die je maar kunt krijgen omdat alle facetten van de portretfotografie hierbij voorbij komen.

Er wordt een beroep gedaan op je kennis van zowel studiolicht als het (gedeeltelijk) werken met natuurlijk licht, je leert organiseren, improviseren (als er bijvoorbeeld iets kapot gaat of je haalt je planning niet) en je creativiteit wordt enorm gestimuleerd.

Schoolfotografie is namelijk een stuk vrijer geworden ten opzichte van hoe het er vroeger aan toeging. Een standaard foto van een leerling achter een lessenaar met een pennetje in de hand en een aardrijkskundekaart als achtergrond is er niet meer bij.

Je kunt naast de standaard portretfoto nog een aantal vrijere poses uitvoeren waarbij meer te zien is dan alleen het gezicht van het kind.

En het belangrijkste nog (naast het feit dat dit de beste leerschool is die je je maar kunt wensen) is dat het gewoon leuk is om met kinderen te werken!

Wat vind jij?

Is schoolfotografie iets wat jou leuk lijkt om te doen? Of heb je wellicht al ervaringen? Laat het weten in de reacties!

Cursus schoolfotografie

Met Oypo hebben we de cursus Ontdek hoe je schoolfoto's maakt opgenomen. Je kunt deze en andere cursussen twee weken lang volgen met een gratis proeflidmaatschap.

Photofacts Academy 11 jaar - Winactie!

Wil jij ontdekken hoe je de mooiste foto's kunt maken? Bekijk dan onze online fotografie cursussen. Meer dan 100 cursussen over fotografie, nabewerking en creativiteit.

Photofacts Academy + de Compositiebijbel

We bestaan deze week 11 jaar. Dat vieren we met een gave winactie. Word nu lid van Photofacts Academy en ontvang 70 euro korting, ons gloednieuwe boek de Compositiebijbel én maak kans op meer dan 16.000 euro aan prijzen!

Direct aanmelden met korting + gratis boek + winactie

Dit artikel is voor het laatst bijgewerkt op 12 december 2018.
De eerste publicatiedatum is vrijdag 7 juli 2017, 16:16.

Over de auteur

Michelle Peeters is fotografe en oprichter van DeuxBleus Fotografie. Michelle herkent het bijzondere in het gewone en het gewone in het bijzondere. Ze heeft zich nooit willen specialiseren en is daardoor van alle markten thuis.

19 reacties

Alma schreef op vrijdag 7 juli 2017 om 16:50 | reageer
Ik vind het maar knap hoe de schoolfotografen kinderen op foto zetten.

Rene van de Peppel schreef op vrijdag 7 juli 2017 om 17:24 | reageer
Fotografeer al een tijd en een paar maanden geleden gevraagd de schoolfotografie bij ons in het dorp te doen, 90 kinderen in 2 settings op de foto gezet. kreeg hulp van 2 moeders bij het halen, plaatsen en terugbrengen van de kinderen. Het scheelt dat ik vaak op de school rondloop met camera maar aantal kinderen vonden het best spannend. Dag verliep super maar was ook best intensief, toch wel als een clown gekke bewegingen gemaakt om ze maar aan het lachen te krijgen. Als er dan een kindje huilend aan komt lopen en je deze dan toch lachend op de foto krijgt, super! Nog wel iets wat ontbreekt (in dit leuke artikel) is het aanbieden van de foto's, is best nog wel een groot onderdeel van de schoolfotografie. Oypo heeft wel een platform hiervoor maar laatste tijd erg traag en ontbreken ook wel wat mogelijkheden. Ze hebben een app waar je de volgorde van de kinderen aan kunt geven maar werkte niet bij mij, als je de kinderen dan niet kent qua naam is een goede administratie wel belangrijk, helemaal als er broer/zus foto's gemaakt moeten worden.. Oypo schijnt wel vernieuwd te worden maar tot die tijd bied ik de foto's digitaal aan in verschillende pakketten en ben ik zelf iets aan het ontwikkelen om het voor het grootste gedeelte te automatiseren (uploaden, verkoop, verzenden)

Was mijn eerste keer schoolfotografie maar veel positieve reacties ontvangen

René van de Peppel
LooLens Fotografie

Michael schreef op vrijdag 7 juli 2017 om 20:36 | reageer
Leuk om zo een kijkje in je keuken te krijgen. Er komt inderdaad meer bij kijken dan je in eerste instantie denkt.

Esther de Bont schreef op vrijdag 7 juli 2017 om 21:48 | reageer
Mooi stuk om te lezen en me erin te verdiepen.
Zeker ook hoe de aflevering van de foto's gaat.

Michelle Peeters schreef op vrijdag 7 juli 2017 om 22:58 | reageer
@Rene: voor de aflevering van de foto's heb je inderdaad een webshop nodig die behoorlijk intelligent is. Oypo biedt hiervoor een goed platform. Maar een eigen administratie is altijd handig, zeker als je de foto's zelf digitaal wilt verkopen. Ik fotografeer de kinderen altijd op volgorde van de namenlijst.

gast schreef op zaterdag 8 juli 2017 om 08:32 | reageer
Dat daar nog steeds een markt voor is...
Die klassenfoto kan ik me nog voorstellen, maar individuele portretjes maken ouders zelf ook wel. Daar hebben ze de peperdure eenheidsworst van de schoolfotograaf echt niet voor nodig.

Michelle Peeters schreef op zaterdag 8 juli 2017 om 10:20 | reageer
@gast: die mening kan ik niet met je delen! Mijn ervaring is dat ouders nog steeds geld over hebben voor kwalitatief goede (en onderscheidende) schoolfoto's. Ik krijg vaak positieve reacties van ouders waarbij ze beweren zelf niet in staat te zijn dit soort foto's van hun (nota bene) eigen kind te maken. En dan kijken ze zowel naar hoe hun eigen kind op de foto staat als naar de kwaliteit van de studio-foto. Een heel verschil met een zelfgemaakte (i-Phone) foto. Maar, de ene schoolfotograaf is de andere niet. Het vergt veel kunde en ervaring om op een bepaald niveau te komen, dat beschrijf ik ook al in het artikel.

Rene van de Peppel schreef op zaterdag 8 juli 2017 om 10:35 | reageer
@michelle Had ik ook gedaan, had een Excel met de namen maar deze ook geüpload naar Oypo en gesynct met de app. De app werkte niet goed bij mij en ik miste wat mogelijkheden in Oypo waardoor ik dat pakket dus maar niet gebruik. Tijdens het testen was het platform ook erg traag (bekend bij ze), vind de commissie en kosten per foto ook erg hoog. Heb nu zelf al e.e.a. geautomatiseerd en komen er meer aanvragen dan bouw ik dat verder uit

Rene van de Peppel schreef op zaterdag 8 juli 2017 om 10:38 | reageer
Ik zie op 1 van de foto's dat je de groepsfoto's met een reportageflitser maakt? Kijk eens naar de Godox off camera flitsers, ze hebben een mooi instapmodel AD200, gebruik zelf de AD360, mobiele krachtige flitsers met veel mogelijkheden!

Michelle Peeters schreef op zaterdag 8 juli 2017 om 11:00 | reageer
@Rene: ik heb zelf geen ervaring met de Oypo app omdat ik heel veel zelf doe. Het schijnt wel dat ze er veel in verbeterd hebben, ik zou de helpdesk aldaar er eens over raadplegen want het zou goed moeten werken! De commissie is inderdaad vrij hoog, maar kun je wat verlagen door een iets duurder abonnement te nemen.

Omdat we de digitale verkoop zelf doen (dus buiten Oypo om) werken we met een heel team en doen handmatig de registratie. Een hoop werk maar het levert je uiteindelijk veel voordelen op!

Ja dat opzetflitsertje werkt eigenlijk alleen als invullicht. Ik heb ooit (wegens slecht weer) binnen de groepsfoto's gemaakt en heb daarbij een enorm achtergronddoek en studiolampen gebruikt. Toch minder resultaat dan buiten, groen en bomen ogen altijd mooier dan een achtergronddoek..

Wat ik weleens deed is twee opzetflitsers op statief zetten en door een paraplu heenflitsen. Dat gaf ook een mooi, diffuus effect. Maar ieder zuchtje wind kan ervoor zorgen dat je statieven omwaaien, wel een risico dus.. En je moet twee ontvangers en een radiozendertje gebruiken om de twee flitsers aan te sturen. Verder heb je geen stroom nodig, dat is het voordeel van flitsers op batterijen.

Rene van de Peppel schreef op zaterdag 8 juli 2017 om 11:07 | reageer
@michelle: Kijk eens naar de Godox AD200 flitsers, ongeveer 3 keer zo krachtig als een reportageflitser, ingebouwde ontvanger, ingebouwde accu, zenders voor diverse merken (gebruik zelf Sony) en mogelijkheid voor HSS, dus bij zonnig weer buiten kun je ook flitsen onder de 1/250e.. Wil je meer vermogen kijk dan bij de AD600, maar die is wel prijzig

Handmatig verwerken is inderdaad veel werk maar inderdaad meer voordelen, maar ook hier kun je al veel zelf in automatiseren.. misschien een keer afspreken om van gedachte te wisselen?

Michelle Peeters schreef op zaterdag 8 juli 2017 om 12:04 | reageer
@Rene: Aha dus voor deze flitsers heb je geen aggregaat nodig, klinkt goed en ik ga me er eens in verdiepen! Leuk om eens van gedachten te wisselen over hoe je administratieve zaken kunt automatiseren, mail me maar even op michelle@photofacts.nl

tjip ridder schreef op dinsdag 11 juli 2017 om 08:45 | reageer
Mooi artikel, ik onderschrijf het volledig. Laatst voor de eerste keer ingevallen voor de schoolfotograaf omdat de directie een verkeerde afspraak had gemaakt. Ik kon door tijdgebrek alleen de groepsfoto's maken, maar dat was al een hele operatie. Het moest buiten, felle zon en wolken wisselden elkaar af, wat een gedoe om gedurende de shoot alles steeds zo te schuiven dat de oogjes niet dichtgeknepen werden! Ik kreeg pas na afloop een tip van een hulpmoeder om te voorkomen dat kinderen met hun ogen dicht op de foto komen: laat alle kinderen hun ogen dicht doen en bij 1, 2, 3 weer open en dan de foto nemen. Nou, dat probeer ik de volgende keer wel. En dan daarna de bestellingen verzorgen. Alles zelf gedaan, een hele sport om iedereen binnen het timeframe hun bestelling te laten doorgeven. Ik heb respect voor de schoolfotograaf!

Michelle Peeters schreef op dinsdag 11 juli 2017 om 09:10 | reageer
@Tjip: dankjewel voor het delen van je ervaringen! Ja, die dichtgeknepen oogjes is wel een probleem inderdaad. Ik maak altijd meerdere foto's vanaf statief. Op die manier is het veel gemakkelijker om 'kopjes te wisselen' met Photoshop naderhand. Maar die 1-2-3 tip van jou is ook heel bruikbaar, ik zal hem eens proberen. Voorkomen is altijd beter dan genezen! Een uitdaging inderdaad, die bestellingen. De prints en andere gadgets laat ik toch echt aan Oypo over...

Maarten Penne schreef op dinsdag 11 juli 2017 om 11:27 | reageer
Leuk en informatief artikel ... en het blijkt opnieuw schoolfotografie is zeker meer dan 'lopende band werk '.

Jan schreef op woensdag 12 juli 2017 om 13:34 | reageer
Van groepsfoto's ben ik niet gecharmeerd maar ze zijn noodzakelijk voor je herinnering in het verdere leven en het blijft een hele kunst in korte tijd om ieder kind er mooi en goed zichtbaar op te zetten zonder dat er weer eentje de 'leukste van de groep’ zich voor eeuwig belachelijk maakt.
Goede portretten vergen echt veel meer tijd dan dat een schoolfotograaf kan bieden, ook omdat elk kind verschild en sommige doodslaan wanneer ze een lens voor hunne snottert krijgen. Ik heb in mijn leven duizenden portretten gemaakt en ken elke truc uit de doos om ze leuk te laten poseren; ik ging meestal door tot dat ik tevreden was. Bij weinigen (vooral volwassenen) gaf ik het op omdat het leek alsof ik met een wassenbeeld communiceerde die op geen enkele aanwijzing reageerde en gaf ze de tip naar een andere fotograaf te gaan.

Michelle Peeters schreef op woensdag 12 juli 2017 om 13:44 | reageer
@Jan: vooral met het maken van groepsfoto's hebben veel schoolfotografen moeite. Dit is vooral een kwestie van ervaring, je moet het veel doen! Heb je al eens schoolfoto's gemaakt van gehandicapte kinderen? Dat is helemaal een uitdaging! Maar het geeft zo'n enorme kick als het lukt en de ouders blij zijn met de foto's! Ik ben ervan overtuigd dat ieder kind leuk op de foto gezet kan worden, maar het kan inderdaad het uiterste vergen van de (school)fotograaf! Mijn ervaring is dat het 'snel werken' juist goed werkt bij kinderen. Het moet vooral niet te lang duren, daar worden ze ook onzeker van. Maak er een spelletje van, creëer een leuke sfeer, dan is de helft van het werk al gedaan.

Jan schreef op donderdag 13 juli 2017 om 01:17 | reageer
Michelle ik ga als vrijwillige begeleider veel om met mensen met een geestelijke beperking die vaak ook fysiek beperkt zijn en zet hen tijdens onze natuurwandeling aan vooral veel te fotograferen van wat ze zien.
Je kunt bijna ieder kind leuk op de foto zetten wanneer je er tijd in steekt: een band creëert waardoor je vertrouwen opbouwt maar dat geld ook voor volwassenen. Bij het fotograferen van mensen met een beperking moet je als fotograaf
Ik zie te vaak slechte portretten zoals klassenfoto's communiefoto's en huwelijks reportages, veroorzaakt sinds het digitale tijdperk, doordat vele prutsers zich uitgeven als professionele fotograaf. Tegenwoordig heeft iedereen met DSLR Fotovakschool gehad als je ze hoort: blijkt vaak drie avonden een cursus gevolgd van een prutser.

Michelle Peeters schreef op donderdag 13 juli 2017 om 11:55 | reageer
@Jan: klopt, er komt aardig wat 'psychologie' bij kijken! En inderdaad, de markt voor serieuze fotografen is behoorlijk verpest door amateurs die bijna voor niets fotograferen (daar kun je dus niet tegenop concurreren). En het feit dat afnemers vaak niet in staat lijken te zijn om kwaliteitsfoto's, (gemaakt door een ervaren, goed opgeleide fotograaf) te onderscheiden van foto's die door ouders of leerkrachten zelf met een smartphone zijn genomen... Een groot probleem!

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Portretfoto's Bewerken in Lightroom Classic

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

44.432 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts