Review: Haida M10 inset Variabel ND filter

vrijdag 6 november 2020, 20:02 door Nando Harmsen | 5.307x gelezen | 7 reacties

Maak jij wel eens gebruik van grijsfilters? De donkere glaasjes die je voor je objectief plaatst houden licht tegen waardoor je verplicht wordt om langere sluitertijden te gebruiken.

Het stelt je in staat om bijzondere foto's te maken, waarin beweging van wolken of water mooi zichtbaar kan worden.

Een set Haida Red Diamond grijsfilters. Hiermee kun je heel selectief je sluitertijden langer maken. Hoe langer de sluitertijd moet worden, hoe donkerder je filter moet zijn.
Er zijn grijsfilters van veel verschillende sterktes verkrijgbaar, variërend van twee stops tot maar liefst 20 stops, het filter waarover ik onlangs een review heb geschreven.

Meestal is een drie, zes en een tien stops filter een mooie combinatie waar je vrijwel alle soorten fotografie met lange sluitertijden kunt beoefenen.

Wil je meer weten over fotograferen met lange sluitertijden? Ik heb daarover een uitgebreide video cursus Lange Sluitertijden op Photofacts Academy, waarin alles over deze soort fotografie aan bod komt.

Er kunnen zich situaties voordoen dat een grijsfilter een sluitertijd oplevert die te lang is, terwijl een minder sterk grijsfilter juist een sluitertijd oplevert die te kort is.

Eigenlijk wil je een sluitertijd die er precies tussen zit, maar waar je geen grijsfilter voor hebt. Dan moet je de ISO gaan veranderen, wat misschien niet de meest ideale oplossing is. Zou dan niet prettig zijn om een variabel grijsfilter te hebben?

Haida stuurde me een pre-production variabel grijsfilter op om te reviewen. Het is een nieuw filter dat bestemd is om te gebruiken met een filterhouder. De naam is Haida M10 Insert Variabel ND filter.

Het Haida M10 Insert Variabel ND filter

Normale variabele grijsfilters schroef je op je objectief, en je draait aan een ring waarbij je twee polarisatiefilters ten opzichte van elkaar roteert. Een polarisatiefilter laat het licht in één richting door, en houdt alle andere richtingen tegen.

Heb je twee polarisatiefilters, dan is het mogelijk om twee richtingen tegen te houden, waardoor de hoeveelheid licht die doorgelaten wordt drastisch verminderd wordt.

Het variabel grijsfilter van Haida is in feite een polarisatie filter, dat je moet combineren met een M10 drop-in polarisatie filter.
Het Haida M10 Insert Variabel ND filter is in feite een vierkant polarisatiefilter van 100 x 100 mm dat in een filterhouder geplaatst kan worden.

Het dient gebruikt te worden met het polarisatiefilter van het M10 systeem, waardoor je in feite twee losse polarisatiefilters in je filterhouder hebt.

Door je standaard polarisatiefilter te roteren met het wieltje bovenop het filter, kun je regelen hoeveel licht er doorgelaten wordt.

Het filter is van hetzelfde materiaal gemaakt als alle Red Diamond filters van Haida. Het is K9 Optical Glass, dat geen kleurzweem veroorzaakt, krasbestendig is, en water afstotend. Het glas heeft mooie afgeronde hoeken. Zo op het oog is het transparant met een iets donkere tint.

Deze foto's zijn gemaakt door een polarisatie filter heen. Als ik het variabel ND filter voor het objectief hou, en dit roteer, zie je dat het donkerder wordt.

Hoeveel licht kan het filter tegenhouden?

Je moet het M10 Insert Variabel ND filter gebruiken met een van de beschikbare polarisatiefilters van het Haida M10 filtersysteem.

Naast het normale polarisatiefilter is er ook een polarisatiefilter beschikbaar dat gecombineerd is met een 3 stops grijsfilter (ND0,9), of een 6 stops grijsfilter (ND1,8). Gebruik je dit met het variabel filter, dan kun je tot maximaal 9 stops licht tegenhouden.

Haida heeft verschillende drop-in polarisatiefilters. Je kunt alleen een polarisatiefilter hebben, of een gecombineerd met een ND filter.

Combineer het M10 drop-in polarisatiefilter met het variabel ND filter voor 2-4 stop tegen te houden (ND2-ND16)

Combineer het M10 drop-in polarisatiefilter + ND0,9 met het variabel ND filter voor 3-5 stop tegen te houden (ND8-ND32)

Combineer het M10 drop-in polarisatiefilter + ND1,8 met het variabel ND filter voor 6-9 stop tegen te houden (ND64-ND500)

Wanneer je slechts 1 stop licht tegen wil houden, dan is het gebruik van een polarisatiefilter al voldoende.

Het nadeel van een variabel ND filter

Het klinkt erg aantrekkelijk, een variabel ND filter. Je hebt in één filter meerdere grijsfilters ter beschikking.

Toch is er een nadeel aan een variabel grijsfilter dat belangrijk is om te weten. Ik heb al uitgelegd hoe een variabel grijsfilter werkt.

Door het roteren van de polarisatiefilters ten opzichte van elkaar, komt er een moment dat het licht dat tegengehouden wordt haaks op elkaar staat. In de meest extreme stand zal er dan een donker kruis in de foto ontstaan.

Het beruchte zwarte kruis dat ontstaat als je twee polarisatiefilter ten opzichte van elkaar roteert.
Dit gebeurt natuurlijk geleidelijk, en niet plotseling. Dit wil je natuurlijk voorkomen, maar het kan moeilijk te zien zijn onder bepaalde situaties.

Het is dan vervelend om thuis te ontdekken dat twee van de hoeken in je foto een stuk donkerde zijn geworden.

Dit effect is sterker naarmate je meer groothoek gebruikt. Zelfs met een 24mm brandpunt op fullframe is dit effect al merkbaar.

Met een nog grotere beeldhoek, zal het effect nog veel eerder optreden. Maar ja, een polarisatiefilter met een extreme groothoek is nooit verstandig om te gebruiken.

In een drukke omgeving kan het lastig zijn om te zien wanneer het zwarte kruis gaat ontstaan. Let daar op bij het gebruik van elk variabel ND filter

In de praktijk

De beste plek om een variabel grijsfilter te gebruiken, is in situaties waarbij de sluitertijd heel belangrijk is. Denk daarbij aan de branding aan zee, of bij snelstromende riviertjes, waarbij je de beweging van het water perfect wilt vastleggen.

Ik heb het filter meegenomen naar het riviertje de Hoëgne in de Belgische Ardennen, om het eens goed uit te proberen.

Het variabel ND filter maakt het mogelijk om traploos de sterkte aan te passen, zodat je precies de sluitertijd krijgt die je wenst.

Het gebruik van het Haida Insert Variabel ND filter gaf me gelegenheid om de sluitertijd heel precies in te stellen, door het polarisatiefilter naar wens te roteren. Maar ik merkte wel dat ik daarmee ook de reflecties in het water, en de natte stenen veranderde.

Natuurlijk is het dan mogelijk om de complete houder te roteren. Dit werkt alleen niet wanneer je ook nog grijsverloopfilters gebruikt.

Je kunt het variabel ND filter natuurlijk combineren met andere filters. Hou er rekening mee dat de mate van polarisatie beïnvloed wordt door het roteren ten behoeve van de sterkte van het variabel ND filter.
Het was opletten dat ik geen donker kruis in beeld kreeg, wat in de drukke omgeving van het bos moeilijk te zien is. Het is goed opletten, zeker als je een ultra-groothoek gebruikt.

Juist om die reden heb ik 24mm als groothoek gebruikt, en niet meer dan dat.

Wat mij goed bevalt aan het filter

Geen zichtbare kleurzweem

Variabel ND mogelijkheid met het voordeel van een filterhouder

Kras bestendig en water afstotende coating (niet getest)

De verschillende polarisatiefilters met ingebouwd ND filter geeft een grote hoeveelheid bereik in stops

Het variabel ND filter kan ook als afzonderlijk polarisatiefilter gebruikt worden

Bruikbaar in andere filtersystemen met een ingebouwd polarisatie filter

In tegenstelling tot de schroeffilter variant, dan de hele houder geroteerd worden om polarisatie van het landschap onder controle te houden

Eén variabel ND filter dan op meerdere objectieven met verschillende diameters gebruikt kan worden

Het variabel ND filter van Haida is handig wanneer je niet met veel filters op pad wilt gaan.

Wat mij minder goed bevalt aan het filter

Geen compact systeem omdat er gebruik gemaakt moet worden van een complete filterhouder

Niet praktisch als variabel ND filter voor het filmen, vanwege het formaat

Voor het volledige bereik van 2 tot 9 stops heb je drie polarisatiefilters nodig

Nog meer voordelen en nadelen

Er zijn nog een paar voor- en nadelen te benoemen, die niet specifiek voor dit Haida filter zijn. Deze gelden voor alle variabele filters, ongeacht de uitvoering en het merk.

Kies de sterkte van je variabel ND om de gewenste sluitertijd te krijgen.
Onder voordelen van een variabel ND filter valt de mogelijkheid om traploos de sterkte van het filter in te stellen, zodat je niet langer meerdere grijsfilters moet hebben. Dit is natuurlijk hèt grote voordeel wanneer de exacte sluitertijd kritisch is.

Maar het grootste probleem is toch wel het donkere kruis dat ontstaat als je de filters ten opzichte van elkaar te ver door draait.

In het veld is dat vaak moeilijk te zien, zeker omdat het langzaam in de hoeken ontstaat, en zo onopgemerkt kan blijven tot je de beelden thuis op je computer bekijkt.

Ik wil Haida bedanken voor het beschikbaar stellen van dit M10 Variabel ND filter. Het is verkrijgbaar bij omnifoto.nl.

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken

Over de auteur

Nando Harmsen fotografeert al meer dan 40 jaar. Zijn specialisme ligt bij bruidsreportages en landschapsfotografie. Daarnaast geeft Nando lezingen, workshops, masterclasses, fotoreizen, en maakt regelmatig reviews van nieuwe en leuke apparatuur.

7 reacties

Donald Willemsen schreef op dinsdag 10 november 2020 om 10:33 | reageer
Dankjewel Nando voor deze heldere uiteenzetting. Ik zou graag overstappen op het Haida filtersysteem, maar de portemonnee kan het niet aan. Dat is trouwens ook het probleem bij andere goede filtersystemen, ze zijn behoorlijk duur. Persoonlijk heb ik al ervaren dat bijvoorbeeld de amateurfilters van Cokin niet echt een behoorlijke kwaliteit hebben. Goedkoop zijn ze wel 😉.
Jouw artikel is in ieder geval wel een stimulans om te gaan sparen voor een goed filtersysteem.

Chiel van Langevelde schreef op dinsdag 10 november 2020 om 11:31 | reageer
Is het variabel ND filter in de uiterste stand, 20 stops, ook bruikbaar voor zonnefotografie ?

Nando schreef op dinsdag 10 november 2020 om 12:08 | reageer
@Chiel,
Het variabel ND filter haalt maximaal 9 stops, geen 20 stops.
Ik adviseer je dringend om met het variabel ND filter je camera niet met een teleobjectief op de zon te richten. Daarvoor heb je minimaal 16 stops nodig, en dat haal je nooit met een variabel ND filter.
Ik heb ook een artikel geschreven over het 20 stops filter van Haida. Dat is wel geschikt voor zonnefotografie.

Hans den Boer schreef op woensdag 11 november 2020 om 21:20 | reageer
Het hier genoemde - vaak ongewenste - uitdoven van reflecties is voor mij eigenlijk dé reden dat ik er nooit serieus verder naar gekeken heb (als ik dat wil gebruik ik wel een polarisatiefilter). Een ander nadeel is dat er - voorzover ik weet - geen compendium op het systeem bevestigd kan worden. En als je in de volle zon tóch een belichtingstijd van meerdere minuten wilt kan dat nog wel eens handig zijn.

Bij de écht lange belichtingstijden (van meerdere minuten) is een exacte sluitertijd meestal niet zo relevant (4 minuten of 6 minuten maakt over het algemeen niet het verschil). En als die dat wél is kun je ook prima met je ISO-waarde spelen(mits je het natuurlijk niet al te gortig maakt). Met 3 ND-filters in m'n rugzak (de Little-, Big- en Super Stopper van Lee) kan ik in vrijwel alle voorkomende situaties prima uit de voeten.

Hetgeen natuurlijk niet wegneemt dat het altijd goed is als je uit meerdere systemen kunt kiezen, en wat voor mij niet optimaal is, is dat voor iemand anders misschien juist wel.

Nando schreef op donderdag 12 november 2020 om 11:50 | reageer
@Hans den Boer:
Het variabel ND filter is feitelijk geen filter om reflecties weg te halen, maar om langere sluitertijden te bereiken. Maar, omdat het gebruik maakt van polarisatie moet je daar rekening mee houden.
Voor alleen reflecties wegwerken is een los polarisatie filter nodig.
Met compendium bedoel je waarschijnlijk een zonnekap? Er zijn ook systemen die de mogelijkheid tot een zonnekap bieden. Heb je daar behoefte aan, dan kun je daar natuurlijk voorkiezen.
Je hebt natuurlijk gelijk met betrekking tot sluitertijden van 4 minuten en 6 minuten. Het verschil tussen 1 en 2 seconden is echter vele malen groter. Dat is wanneer een variabel ND het meeste voordeel kan bieden.

Hans den Boer schreef op donderdag 12 november 2020 om 14:31 | reageer
Ik bedoel inderdaad een (verstelbare) zonnekap. En wat je zegt: het is feitelijk geen polarisatiefilter (maar werkt wel min of meer áls), en dat maakt 'm minder voorspelbaar (en zie ik als een ongewenst neveneffect)
Natuurlijk is het verschil tussen 1 of 2 seconden veel groter, maar dan zou ik dat óf corrigeren in m'n RAW-bestand, of gewoon m'n ISO-waarde aanpassen of - indien mogelijk - m'n diafragmawaarde aanpassen (of een combi van alle drie). Ik zie zeker de toegevoegde waarde van dit systeem wel, maar ik vind 't beslist minder universeel toepasbaar dan m'n huidige systeem.

Nando schreef op donderdag 12 november 2020 om 14:43 | reageer
@Hans:
Het gaat erom dat niet iedereen een set van 3 ND filters heeft, of kan betalen. Dan is een variabel handig.
Je wilt natuurlijk niet je diafragma moeten aanpassen, omdat je dan een andere scherptediepte krijgt, en een andere foto dan je zou willen.
Je ISO verhogen om een sluitertijd te krijgen die gewenst is, kan leiden tot teveel ruis.
Als je een 3, 6 en 10 stops ND filter hebt, heeft een dergelijk filter geen zin. Maar als je die niet hebt, zou dit zeker een meerwaarde kunnen hebben, mits je de beperkingen in acht neemt.

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Van Beeld naar Kunst met Micky Hoogendijk

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

44.431 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts