30 Technieken om kleur te gebruiken in je foto's

maandag 29 juni 2020, 20:02 door Michelle Peeters | 29.935x gelezen | 1 reactie

Over kleurgebruik bij fotografie zijn al diverse artikelen verschenen bij Photofacts. Toch valt er nog veel over te vertellen. Kleuren kunnen warm of koud, sterk of zwak zijn. Ze kunnen bij elkaar passen of juist contrasteren en in toon variëren van felle primaire kleuren tot subtiele steunkleuren.

Eén ding is echter zeker: kleurgebruik kan een foto maken of breken, omdat het een sterke impact op de kijker heeft. In dit artikel een dertigtal technieken om kleur te gebruiken in je foto's.

De roodachtige huidskleur van de schakende mannen in een badhuis in Boedapest contrasteert mooi met het blauwe water

1. Het kleurenwiel

Licht wordt gevormd door de kleuren van het spectrum, die je ook in regenbogen kunt zien. Deze kleuren schikken in een wiel is een goede manier om hun onderlinge relatie in kaart te brengen.

Aan de ene kant zie je warme kleuren (magenta, rood en geel), en aan de andere kant koelere kleuren (groen, cyaan en blauw) en hun steunkleuren (cyaan, magenta en geel). Kleuren die tegenover elkaar liggen, contrasteren, terwijl vlak bij elkaar gelegen kleuren harmoniseren.

Kleurencirkel, de complementaire kleuren liggen tegenover elkaar.

2. Lichtkwaliteit

De wijze waarop kleuren buiten worden vastgelegd, wordt beïnvloed door de lichtkwaliteit. 's Ochtends en in de namiddag is het licht warm, dus worden ook kleuren warmer. Rond het middaguur staat de zon hoog aan de hemel, is het licht wat koel en zijn ook kleuren killer.

Kleurverzadiging is het hoogst wanner het licht ietwat diffuus is. Kleuren zijn met name in halfschaduw erg sprekend, omdat het licht zacht en het contrast laag is. Licht van achteren vermindert kleurverzadiging.

Veel kleurverzadiging door wat zachter frontlicht in de namiddag

3. Weersomstandigheden

Het weer heeft veel invloed op de kwaliteit van het licht. Als het helder en zonnig is, zijn kleuren helder en verzadigd. Verschillende kleurtonen zijn duidelijk waarneembaar. Is het bewolkt, dan zijn kleuren veel zachter.

In mist lopen kleuren in elkaar over, zodat het verschil tussen warme en koude kleuren minder wordt. Dikke mist kan een normaal gesproken kleurrijke scène monochroom laten lijken.

Door mist kan een normaal kleurrijke scène monochroom lijken

4. Kleuren contrasteren

Kleuren die tegenover elkaar liggen op het kleurenwiel contrasteren met elkaar (dit zijn complementaire kleuren); denk aan geel en blauw of rood en groen. Deze kleuren opnemen in één foto kan goed werken, omdat de aandacht van de kijker wordt getrokken en de zintuigen worden geprikkeld.

Fotografeer voor het beste resultaat in sterk licht en bedeel alle kleuren evenveel ruimte toe, zodat geen enkele kleur domineert.

In de linker foto contrasteert het rode shirt van de zeeman met de blauwe achtergrond. In de rechter foto zitten alle kleuren in het rood, oranje, geel-gedeelte van de kleurencirkel

5. Harmonieuze kleuren

Kleuren die op het kleurenwiel dicht bij elkaar liggen, harmoniëren (dit zijn analoge kleuren); denk aan geel en rood, geel en groen, groen en blauw enzovoort. Kleurharmonie is handig in composities, omdat je zo visueel gemakkelijke beelden kunt samenstellen. Denk aan de warme kleuren van een bos in de herfst of de gloed van een zonsopgang of -ondergang.

6. Kleurtemperatuur

Om kleurverschillen in licht precies te kunnen vaststellen (in plaats van te zeggen dat iets er wat blauw of oranje uitziet) gebruiken fotografen de kelvinschaal (K). Hiermee wordt naar licht verwezen in termen van kleurtemperatuur.

Normaal licht (het licht op een heldere, zonnige middag) heeft een kleurtemperatuur van rond de 5500 K, waarbij kleuren op natuurlijke wijze worden vastgelegd. Als de temperatuur boven de 5500 K uitkomt, wordt het licht koeler en krijgen kleuren een blauwe waas, alsof het bewolkt is.

Daalt de temperatuur onder de 5500 K, dan worden kleuren warmer, met een oranje-gele waas, zoals bij zonsondergang.


Je ogen passen zich bij deze temperatuur aan, zodat kleuren er altijd min of meer natuurlijk uitzien. Digitale sensoren kunnen dit echter niet en je zult dan ook iets moeten doen om een ongewenste kleurzweem te voorkomen. Op je camera kun je de Auto White Balance (AWB) gebruiken of zelf de witbalans instellen.

Kleurwaas of -zweem is uiteraard niet altijd ongewenst. De kleurtemperatuur van een zonsondergang kan tot 3000 K dalen, maar vaak wil je deze warmte behouden, omdat de foto er een stuk aantrekkelijker van wordt.

Lichtbron en kleurtemperatuur
Schaduwen onder blauwe lucht: 7.000 K
Gewoon daglicht: 5.500 K
Flitslicht (heeft een 'daglicht' kleurtemperatuur): 5.500 K
Middagzon: 4.500 K
Vroege ochtend- of middagzon: 3.500 K
Zonsopgang en -ondergang: 3.000 K
Gloeilamp (peertje): 2.800 K
Led-verlichting: in verschillende kleurtemperaturen verkrijgbaar.

Kleurzweem zoals bij een zonsondergang hoeft niet altijd ongewenst te zijn

7. Eén enkele kleur

Je kunt schitterende foto's maken van scènes die slechts uit één enkele kleur of één enkele kleur in verschillende kleurtinten bestaan. In de natuur wordt dit effect veroorzaakt door zachte belichting van achteren, maar ook de mens kan hiervoor verantwoordelijk zijn, door het gebruik van bepaalde bouwmaterialen of verfkleuren.

8. Kleurverzadiging opvoeren

Door de foto ietwat te onderbelichten krijg je meer kleurverzadiging. Dit werkt bij zowel film als digitale camera's. Zorg er echter voor dat je niet te ver gaat: de kleuren krijgen anders een donkere en troebele tint.

In de linker foto zitten maar enkele kleuren, toch is het beeld interessant genoeg. In de rechter foto contrasteren de rode en groene tinten

9. De schuifbalk Saturation in Photoshop

Het klinkt logisch dat de kleuren sterker worden als je de verzadiging opvoert met de schuifblad Hue/Saturation in Photoshop of Lightroom. Indien met mate gebruikt (zo rond de 10%), werkt dit goed, maar als je te ver gaat, raken de kleren snel oververzadigd. Kom dus niet in de verleiding!

10. Warme kleuren

Warme kleuren, zoals oranje en geel, geven foto's een rustig, verzachtend effect, met name als de kleurtonen zacht en subtiel zijn. Dit is de reden dat natuurfotografen graag bij zonsopgang of -ondergang werken, wanneer het daglicht natuurlijk warm is.

De warme kleuren van een mooie zonsondergang komen vaak heel mooi uit

11. Monochrome kleuren

Als een scène of onderwerp uit een enkele kleur of verschillende tinten van een en dezelfde kleur bestaat, spreken we van een monochroom beeld. Een heilige atmosfeer en stof werken dit in de hand, en met name bij zonsopgang of -ondergang, wanneer je tegen het licht in fotografeert en alles een mooie, warme gloed krijgt.

Het effect van dit kleurenpalet kan zeer sfeervolle foto's opleveren.

Monochrome kleuren in de portkelder van Sandeman

12. Koele kleuren

In koud of grijs weer neigt het kleurenpalet richting het blauw en krijgen foto's een geheel andere lading. Je krijgt dan een sombere, melancholische sfeer, die net zo goed kan werken als warme kleuren.

13. Verloopfilters

Voeg kleur toe aan saaie luchten door een verloopfilter te gebruiken. Roze, paars, rood en oranje kunnen foto's die genomen zijn tijdens zonsopgang of -ondergang iets extra's geven. Ga echter niet te ver!

Abstract kleurgebruik

14. Abstracte kleuren

Je kunt opvallende, abstracte kleuren maken door vlakken van felle kleuren te gebruiken en een scène of onderwerp zo samen te stellen, waarin kleuren (en niet vormen) worden benadrukt. Probeer een gedeelte van het onderwerp weg te laten of vanuit een ongebruikelijke hoek vast te leggen.

15. Schwarzschildeffect

Als je een lange belichting gebruikt (30 seconden of langer), kan het Schwarzschildeffect optreden, waarbij ongebruikelijke kleurtinten worden vastgelegd. Dit kan verrassend zijn, maar tegelijkertijd ook interessant en doeltreffend.

De kleur rood van haar jurk (die ook nog eens contrasteert met het blauwe water) trekt veel aandacht in deze foto

16. Opvallende kleuren

Kleuren in het 'warme' gedeelte van het spectrum trekken meestal de meeste aandacht. Rood is wat dit betreft de krachtigste kleur, hetgeen ook de reden is waarom die kleur een foto kan domineren, zelfs als hij maar een klein vak beslaat. Geel en oranje zijn ook sterk.

17. Onopvallende kleuren

Koele kleuren (blauw- en groentinten) zijn minder opvallend. Ze zijn vooral geschikt als achtergrondkleur en maken andere kleuren opvallender. Dit is de reden dat een blauwe lucht zo effectief werkt in foto's.

18. Dominante kleuren

Probeer het kader niet altijd te vullen met felle, contrasterende kleuren. Een foto werkt vaak beter als er één dominante kleur is die de meeste aandacht trekt. Hoe intenser de kleur, hoe dominanter, met name als hij geplaatst word tegen een achtergrond van een meer neutrale of zachte kleur.

De kleur van de muur op de achtergrond maakt de kleuren van het model opvallender

19. Kleursymboliek

De primaire kleuren hebben een sterke symbolische waarde, die je goed in je foto's kunt gebruiken.

• Rood doet denken aan woede, gevaar, liefde, passie, bloed en vuur;
• Blauw is rustgevender, symbool voor licht, water, zuiverheid en open ruimtes, maar ook kil, depressief en symbool voor slecht weer, eenzaamheid en droefenis;
• Groen is de kleur van de natuur: bomen, weilanden en heuvels. Groen symboliseert het buitenleven, nieuw leven en frisheid;
• Geel is licht, de zon en puur goud. Geel is een blije, positieve kleur die foto's een rustgevende en ontspannende sfeer geven.

20. Kleuren isoleren

Gebruik een zoom- of tele-objectief om fraaie kleurvlakken te isoleren en ongwenste details uit het kader behouden. Door van camerastandpunt te veranderen kun je interessante kleurcontrasten in beeld brengen.

21. Kleuren- en Polariserende filters

Met kleurenfilters kun je kleur aan je foto's toevoegen. Een zacht, geelbruin filter is bijvoorbeeld ideaal voor het verbeteren van foto's van een zonsopgang of -ondergang. Een zachtblauw kleurenfilter versterkt koele kleuren en is ideaal voor foto's die gemaakt zijn in grijze, mistige omstandigheden.

Een polariserend filter verwijdert schitteringen van niet-metalen oppervlakken en geeft kleuren meer verzadiging. Beperk het gebruik echter niet tot omstandigheden met fel zonlicht. Schitteringen worden intenser in grijs, vochtig weer.

Weet dus, dat zich goed leent voor een polariserend filter. Houd de zon op ongeveer 90 graden van het objectief om een blauwe lucht blauwer te maken.

22. Extra sfeer

Als het licht zacht en heiig is en de kleuren ietwat vervaagd, kun je schitterende, sfeervolle foto's maken. Om deze sfeer te versterken kun je een soft-focusfilter gebruiken of op je objectief ademen. Dit werkt met name goed als je tegen het licht in fotografeert.

23. Iets van niets

Probeer eens een reeks foto's te maken waarin kleur het enige onderwerp is... Zo kun je als thema een bepaalde kleur kiezen en naar allerlei interessante onderwerpen in die kleur zoeken. Een goede manier om je fotografische blik te ontwikkelen.

24. Maak je eigen beeld

Je kunt opvallend gekleurde foto's maken door interessante objecten te verzamelen en zelf stillevens samen te stellen. Plaats bijvoorbeeld felgele bloemen tegen een blauwe achtergrond voor een krachtig kleurcontrast. Ook speelgoed en kleurrijke voorwerpen zoals plastic picknicksetjes zijn goede onderwerpen voor close-ups.

25. Zelf inkleuren

Een kleurenfoto heeft niet noodzakelijk als kleurenfoto te beginnen. Waarom geen zwart-witfoto met de hand inkleuren, met bijvoorbeeld Photoshop?

Door de voorlezende dame weer in te kleuren wordt ze helemáál het middelpunt van de belangstelling
Hetzelfde effect kan digitaal worden bereikt, door bepaalde gedeelten van de foto van kleur te ontdoen of alle kleur te verwijderen en vervolgens bepaalde kleuren toe te voegen, zodat het lijkt of de foto met de hand is ingekleurd.

Deze foto van een Oehoe is eerst zwart-wit gemaakt, waarna de ogen weer zijn ingekleurd

26. De schemering

Voordat de zon is opgekomen of is ondergegaan, wordt het landschap beschenen door licht dat door de lucht is weerkaatst. Alles krijgt dan een onwerkelijke, sfeervolle blauwe gloed. Dit zie je het best in kustgebieden, waar de kleur van de lucht door de zee wordt weerkaatst. Gebruik een lange belichting om de golfbeweging te vervagen.

27. Zonsopgang

Vóór zonsopgang (en na zonsondergang) breekt het wolkendek vaak open. De lucht krijgt een wondermooie kleur. Als de zon dicht boven de horizon staat, werpt hij een goudgele gloed over het landschap en lange, koele schaduwen die texturen en vormen benadrukken.

28. Kunstmatige kleuren

Verschillende vormen van kunstlicht (natrium, fluorescentie, kwik, wolfraam) creëren een levendige kleurengloed en verrassende effecten, omdat onze ogen zich aan deze kleuren aanpassen en we ons niet realiseren dat de gloed er überhaupt is.

Deze kleuren kunnen het best worden vastgelegd in stedelijke gebieden bij nacht, als we overspoeld worden door verschillende lichtbronnen, allemaal met een eigen kleurengloed.

Ongebruikelijke kleurtinten kunnen soms verrassend zijn

29. Kleurengloed/zweem corrigeren

Je kunt filters en/of Photoshop of Lightroom gebruiken om kleurengloed te verwijderen, maar doe dit niet te snel. Vaak kunnen vreemde en levendige kleuren een foto verbeteren zoals je zult ontdekken als je nachtelijke stadsgezichten gaat fotograferen. Lees in het artikel Eén enkele kleur oppeppen in Photoshop hoe je dit het beste kunt doen.

30. De witbalans aanpassen

in plaats van te allen tijde AWB (automatische witbalans) ingesteld te hebben op je camera, kan het lonen wat te experimenteren met verschillende instellingen.

Foto: Elja Trum. Door de witbalans 'verkeerd' in te stellen krijgt deze foto bij hetzelfde licht bijvoorbeeld een blauwe of een gele kleur
Kies Tungsten als je overdag fotografeert en een koele blauwe gloed wilt. Kies Cloudy voor warmere foto's. Als je in RAW fotografeert kun je de witbalans in de nabewerking nog helemaal naar je hand zetten. Dat is niet het geval als je in JPG fotografeert.

Lees in het artikel Hoe maak je een goede kleurreferentie hoe je erachter komt hoe de oorspronkelijke kleuren er eigenlijk uitzagen.

Meer weten over kleurbeheer in fotografie?

Bij Photofacts Academy, onze online leeromgeving voor fotografen, hebben we een complete cursus over Kleurbeheer. Je kunt deze cursus twee weken lang volgen met een gratis proeflidmaatschap.

Over de auteur

Michelle Peeters is fotografe en oprichter van DeuxBleus Fotografie. Michelle herkent het bijzondere in het gewone en het gewone in het bijzondere. Ze heeft zich nooit willen specialiseren en is daardoor van alle markten thuis.

1 reactie

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Ook interessant

• 

  Kleurenfoto's gevonden uit 1900 door de TU Delft

  door Elja Trum

• 

  Kleurmanipulatie; Bijzondere luchten maken met een kleurgel

  door Frank Doorhof

• 

  Flitsfotografie tip: Maak overdag een nachtfoto

  door Elja Trum

• 

  Flitsfotografie tip: Gebruik kleurfilters voor een bijzonder effect

  door Elja Trum

• 

  Kleurmanipulatie met kleurfilters

  door Frank Doorhof

• 

  Straatfotografie tip: Beperk jezelf tot bepaalde kleuren

  door Michiel Heijmans

Toon alle artikelen binnen Tips en Truuks