Aan de slag met Urban Fotografie

dinsdag 6 juni 2017, 11:30 door Elja Trum | 51.465x gelezen | 11 reacties

Urban Exploring is een onderwerp dat binnen de fotografie steeds populairder aan het worden is. Bij Urban Exploring (ook wel Urbex of Urban genoemd) gaan fotografen op zoek naar bijzonder, vaak bouwvallige, locaties die je kunt vinden in en om steden.

Urban exploring begon aanvankelijk als tijdverdrijf zonder camera. Voor de kick zwierven mensen door verlaten en vaak bouwvallige panden. Met de opkomst van de digitale fotografie begonnen de explorers steeds vaker hun camera mee te nemen om de bijzondere plekken en vondsten vast te leggen. Dergelijke locaties lenen zich uitstekend voor prachtige foto's, maar het gaat de meeste Urban Explorers vooral om de spanning en de kick.

Foto door Cris Hake

Urbex motto

Een belangrijk motto bij urbex fotografie is 'Leave nothing but footprints, take nothing but pictures'. Een mooie manier om te zeggen dat je niks kapot moet maken of mee moet nemen, behalve natuurlijk de mooie foto's die je op een locatie maakt.

Veelal zijn de bezochte locaties afgesloten voor het publiek en overtreed je de wet wanneer je dergelijke locaties bezoekt. Er is dus altijd de kans aanwezig dat je gearresteerd wordt of een boete krijgt. Daarnaast is het bezoeken van oude vervallen gebouwen ook niet zonder gevaar. De vloer waarop je loopt kan zomaar inzakken of een muur kan plots omvallen. Ook als het gebouw stevig is houd je natuurlijk het gevaar dat je ergens vanaf valt of bijvoorbeeld in een roestige spijker trapt.

Naast vervallen gebouwen lenen ook tunnels, zoals mijnen en riolen, spoorlijnen, zwembaden, verlaten pretparken en bijvoorbeeld hijskranen, bruggen of zendmasten zich voor urban exploration. Het is verstandig om met zijn tweeën op pad te gaan. Ga je met meer, dan val je teveel op. Ga je alleen dan is er niemand in de buurt als er wat mis gaat.

Wanneer je toch alleen op pad gaat, laat dan in elk geval iemand weten waar je heen gaat en spreek af om hem of haar op een bepaald tijdstip te bellen. Mocht je dan nog niet gebeld hebben en kan die persoon jou ook niet bereiken dan kan hij in elk geval actie ondernemen.

Ook met twee personen moet je natuurlijk nog goed oppassen. Wellicht kan een oude vloer of trap één persoon wel dragen, maar zorgt het gewicht van de tweede persoon voor problemen. Ga wanneer je twijfelt dus niet gelijktijdig op een wankel gedeelte staan, of mijdt die plek helemaal.


Wet door Marc Duiker

Voorbereiding

Voordat je op pad gaat is het verstandig je goed voor te bereiden. Draag geen opvallende kleding. Een felrode of gele trui of jas valt natuurlijk erg op in een verlaten gebouw. Door donkere kleding aan te trekken zul je minder snel gezien worden. Elke voorbijganger zou in principe de politie kunnen bellen wanneer hij het niet vertrouwt.

Kleed je op het terrein en het weer. Een lange spijkerbroek en een shirt met lange mouwen is altijd aan te raden, ook al is het warm buiten. De kleding beschermt je bij een val en voorkomt door struiken bekraste armen en benen. Als het koud is moet je jezelf natuurlijk goed warm kleden. Vergeet ook niet om je mobiele telefoon op de trilstand te zetten. Het zou vervelend zijn als die net op het verkeerde moment af ging.

Zoek op voorhand het nodige op over de locatie die je gaat bezoeken. Dat kan je wijzen op interessante onderwerpen voor je foto's en geeft je ook meer inzicht in wat een vervallen ruimte ooit tot doel heeft gediend. Gebruik ook Google Earth om de locaties alvast vanuit de lucht te bekijken. Zo zie je wellicht al een mooie manier om er binnen te komen en een handige plek om je auto te parkeren. Parkeer niet vlak voor het pand, maar altijd op een beetje afstand. Een auto voor een verlaten pand kan, afhankelijk van de locatie, ook al de nodige aandacht trekken.

Basisuitrusting

- Camera - Objectieven - Statief - Stevige fototas - Draagriem - Draadontspanner - Mobiele telefoon (volle accu)

- Zaklamp - Eten en drinken - Donkere, warme kleding - Stevige schoenen - Sleutelset - EHBO setje

Locaties

In Nederland is het vinden van geschikte Urban Exploring locaties geen gemakkelijke opgave. Oude en leegstaande panden worden vaak al snel gesloopt of hermetisch afgesloten. Veel fotografen wijken daarom uit naar België en Duitsland. Daar zijn veel meer vervallen panden te vinden en die zijn vaak ook eenvoudig te bereiken.

Gaat het je niet zo om de spanning, maar meer om de foto's dan kun je ook op zoek naar locaties die gewoon voor het publiek beschikbaar zijn. Ook kun je gewoon toestemming vragen aan de eigenaar van een pand. Het kan helpen jezelf daarbij kunstenaar te noemen in plaats van fotograaf. In sommige gevallen opent dat -letterlijk- extra deuren.

Openbare Urbex locaties

- Landschaft Park Duisburg-Nord (Duitsland)
- Zollverein (Duitsland)
- Zeche Zollern (Dortmund, Duitsland)
- Doel (België)


Verlaten huis in Doel

Urbex locaties uitwisselen

Locaties die geschikt zijn voor Urban fotografie worden door de meeste Urban fotografen niet zomaar met iedereen gedeeld. Helaas zijn urban locaties ook gevoelig voor vandalisme en geliefd bij koperdieven. Vandaar dat er vaak wat geheimzinnig wordt gedaan over de locaties. Je zult dus eerst vrienden moeten maken.

Een van de grootste verzamelplaatsen van Urban fotografen is Urbexforum.com. Op dit (Engelstalige forum) zijn ook de nodige Nederlanders actief. Daarnaast is er ook een Nederlandstalig forum onder de naam Urbex Nederland.

Wanneer je op pad gaat om te fotograferen op een Urbex locatie moet je rekening houden met het nodige klimwerk. Een rugtas waarin je alles kunt vervoeren is dus wel zo prettig. Je kunt dan je handen vrij houden tijdens het betreden van de locatie. Pas wanneer je binnen bent op de locatie haal je de camera uit je tas.

Gebruik een draagriem om te voorkomen dat je de camera laat vallen als je jezelf onverwachts vast moet grijpen. Een prettige draagriem is de Rapidstrap van Blackrapid, deze riem draag je om je schouder in plaats van om je nek en je hebt de camera met één vloeiende handbeweging beschikbaar om foto's te schieten. Omdat de camera bij deze riem naast je hangt in plaats van voor je heb je er ook minder last van wanneer je bijvoorbeeld bukt om ergens onderdoor te kruipen.

Compositie

De locatie alleen maakt geen goede foto. Een overzichtsfoto van alleen de buitenkant van de locatie die je bezoekt zal meestal weinig interessant zijn. Er is meer nodig dan een interessant onderwerp voor een goede foto. Blijf dus goed op de gebruikte compositie letten. Je kunt hierbij spelen met lijnen en vormen die je op de locatie vind.

Grote ruimten lenen zich vaak goed voor foto's met interessante lijnen en dit soort foto's hebben vaak baat bij een gecentreerde compositie waarbij alles mooi symmetrisch op de foto staat. Bij het vastleggen van details, zoals een achtergelaten oude handschoen op een verweerd bureau, kun je heel goed de regel van derden toepassen.


Tunnel van Godarville door Marianne Rouw

Weinig licht

In gebouwen is het licht meestal slecht. Een statief is dan onmisbaar. Je kunt daarmee lange sluitertijden gebruiken om ook bij weinig licht nog prachtige foto's te maken. Haal je camera van de automaatstand en zet deze op handmatig of op diafragmavoorkeuze. Bij het gebruik van diafragmavoorkeuze bepaalt de camera zelf de bijbehorende sluitertijd en kun je zelf het juiste diafragma voor de gewenste scherptediepte instellen.

Omdat je vaak mooie gangen en ruimten zult tegenkomen is een wat grotere scherptediepte en dus een kleiner diafragma (groter diafragmagetal) vaak gewenst. Wordt het echt te donker dan kun je de zaklamp gebruiken om het beeld bij te lichten. Gebruik de bulb stand van je camera om de sluitertijd lang open te kunnen houden en belicht met je zaklamp de ruimte.

Deze methode biedt je tevens goed de mogelijkheid om bepaalde onderdelen er echt uit te laten springen door ze zaklamp langer op dat punt te houden. Bekijk achteraf het resultaat op je display om te zien of het gewenste effect bereikt is; wellicht moet je langzamer met je zaklamp door de ruimte bewegen voor een juiste belichting.

Om de beste beeldkwaliteit te behalen kun je het beste je camera op de laagste lichtgevoeligheid zetten. Meestal is dit 100 ISO. Wanneer je vanaf statief werkt levert dit verder geen problemen op in donkere ruimten. Je voorkomt echter beeldruis in je foto die vervelend kan zijn om weg te werken.

Lichtinval door ramen of een openstaande deur kan prachtige beelden opleveren. Je kunt het effect van de binnenvallende lichtstralen goed in beeld brengen door even wat stof op te doen waaien in de ruimte. Hierdoor kun je de lichtstralen goed zichtbaar maken. De automatische lichtmeting van je camera kan het moeilijk hebben met dergelijke situaties. Door de belichting van de camera te minnen kun je voorkomen dat de lichtstralen voor een uitgebeten effect zorgen.

HDR

Is het verschil tussen de lichte en donkere gedeelten te groot dan kun je meerdere foto's maken met een verschillende belichting en deze later op je computer samenvoegen tot één foto. Met Photoshop of een specialistisch programma als Photomatix kun je hiervan een zogenaamde High Dynamic Range foto maken.

Op locatie zet je hiervoor de camera op handmatig en stel je het diafragma in op de gewenste waarde. Ook de lichtgevoeligheid zet je vast. Meet wat de juiste belichting is van de opname volgens de lichtmeter van de camera. Vervolgens maak je drie foto's; één op de juiste belichting, één bij twee stops onderbelicht en één bij twee stops overbelicht.

Wil je nog meer contrast kunnen overbruggen dan kun je ook twee of drie foto's onderbelicht nemen en evenveel overbelicht. Zorg ervoor dat er elke keer twee stops verschil tussen zit. De enige waarde die je aanpast per foto is dus de sluitertijd. Die wordt twee keer zo lang of twee keer zo kort. De fotoserie die je zo vast legt kun je later thuis als basis voor je HDR foto gebruiken.


Beelitz-Heilstätten door Marianne Rouw
Het naar binnen sluipen bij een locatie kan spannend zijn en moet vaak snel gebeuren. Als je eenmaal binnen bent, neem dan je tijd. Haast is op veel locaties niet veilig. Daarnaast mis je soms interessante opname mogelijkheden. Kijk goed rond en neem een ruimte rustig in je op. Vergeet ook niet om eens anders te kijken dan je gewend bent door op je knieën te gaan of juist omhoog te kijken.

Zoek naar lijnen, details en bijzondere lichtinval. Wat het vaak erg goed doet in Urban foto's is het in beeld brengen van de verlatenheid van een locatie. Het kan ontzettend helpen als er op een locatie nog persoonlijk spullen aanwezig zijn. Oude mappen en documenten of een versleten pop of kledingstuk. Plaats een dergelijk onderwerp voorin je beeld zodat het de nodige aandacht krijgt ten opzichte van de vervallen ruimte in de achtergrond.

Modellen

Een model in een urbex foto kan een mooi contrast vormen met de vervallen omgeving. Zoek vooraf zelf naar geschikte locaties en kijk of je toestemming kunt krijgen om er te fotograferen. Mocht dat niet mogelijk zijn, zorg er dan voor dat je model ook weet dat hij of zij kans heeft op een bekeuring bij het betreden van een terrein. Het is extra belangrijk dat een locatie veilig is wanneer je er een model naar toe neemt. Je bent dan als fotograaf ook verantwoordelijk voor zijn of haar veiligheid.


Abandoned room service door Marc Duiker
Wanneer je met een model in je foto's werkt is het lastiger om met langere sluitertijden te werken wanneer je in een donker pand bent. Grote kans dat je model dan beweegt en onscherp op de foto komt. Een goede oplossing is de strobist manier van fotograferen; met één of meer opzetflitsers die je los van je camera gebruikt.

Je kunt hiermee je model uitlichten, maar het kan ook erg mooi zijn om je model in een deuropening te plaatsen en het model te fotograferen in natuurlijk licht. De donkere ruimte achter hem of haar kun je dan uitlichten met behulp van flitslicht. Meet voor de belichting het aanwezige licht dat op het model valt door je camera op diafragmavoorkeuze te zetten. Stel vervolgens dezelfde sluitertijd en diafragma in op de handmatige stand en plaats dan een flitser in de achtergrond.

Met een paar testfoto's zorg je ervoor dat het flitslicht gebalanceerd wordt met het aanwezige licht door op je scherm te kijken of het resultaat aan je verwachtingen voldoet. De flitser ontsteek je met een flitssynchronisatie kabel of een draadloze ontsteker.

De kans is groot dat je bij het werken met een model wel naar een hogere lichtgevoeligheid moet gaan, maar dat hoeft niet erg te zijn. De meeste camera's kunnen tegenwoordig probleemloos naar 800 ISO of hoger zonder extreem kwaliteitsverlies.


Erika, ISO 200, f/2.8, 1/40 seconde

Nabewerking

De nabewerking van je foto's kan erg helpen om het bijzondere karakter van de locaties extra te benadrukken. Populair zijn foto's met verminderde verzadiging, zwart-wit, HDR en cross-processing. Ook het toevoegen van vignettering (donkere randen) kan helpen je foto extra bijzonder te maken. In Lightroom of Photoshop kun je veel van dit soort effecten eenvoudig toevoegen. Alleen al het gebruik van wat sterk contrast kan de foto het nodige extra geven.

Zoals je hier ziet kan Urban Exploration je prachtige foto's opleveren en zolang je niks kapot maakt of beschadigt kan deze vorm van fotografie ook weinig kwaad. Houd wel in je achterhoofd dat het fotograferen op veel locaties verboden is en -belangrijker eigenlijk- gevaarlijk. Bereid je goed voor en wees voorzichtig. Urban fotografie kan dan een mooie bezigheid zijn.

Dit artikel is eerder verschenen in Zoom.nl Magazine

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken


Dit artikel is voor het laatst bijgewerkt op 6 juni 2017.
De eerste publicatiedatum is maandag 30 januari 2012, 22:10.

Over de auteur

Elja Trum is oprichter van Photofacts, online fotografiecursussite Photofacts Academy en het blog Teslafacts. Hij schrijft sinds 2006 over fotografie. Elja is ook auteur van boeken over zwart-witfotografie, flitsfotografie en portretfotografie.

11 reacties

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Ook interessant

• 

  Zwart-wit fotografietip: Gebruik een urbex locatie

  door Elja Trum

• 

  Urbex fotografie met Etiënne Hessels

  door Elja Trum

• 

  Een nog betere fotograaf worden

  door Huub Keulers

• 

  Het Perfecte Plaatje; Kleurrijke natuur en urbex

  door Elja Trum

• 

  Foto's van mijn urbex experiment in Duitsland

  door Elvira Smit

• 

  Urbex Exploring; kasteeltje Chateau D'or

  door Kim Schröder

Toon alle artikelen binnen Tips en Truuks