De basis van flitsen uitgelegd

Over flitsen is in de loop van de tijd al heel wat geschreven, vaak vanuit technisch oogpunt, vanuit creatief oogpunt en soms in een stijl dat het ook echt overkomt bij de wat minder ervaren hobby fotograaf. In de praktijk krijg ik vaak twee antwoorden als ik bij mensen pols of ze weleens geflitst hebben.

De ene groep blijft ver van een flitser omdat ze een flitser maar eng vinden of het ooit geprobeerd hebben en het resultaat teleurstellend vonden. Terwijl de andere groep vasthoudt aan hun mening dat natuurlijk licht veel mooier is, wat in wezen natuurlijk ook waar is.

Voor beide groepen is er echter een andere zienswijze mogelijk, namelijk flitsen is echt niet moeilijk als je het basisprincipe eenmaal begrijpt en kan wel degelijk iets toevoegen aan je natuurlijk licht foto. Met flitslicht krijg je namelijk een extra lichtbron ter beschikking die een nóg betere balans kan brengen tussen zonlicht en kunstlicht.

Soms wordt natuurlijk licht ook wel available (beschikbaar) light genoemd maar het vreemde van de situatie is dat alle licht beschikbaar is, of het nu de zon, een lamp of je flitser betreft. Als het aanwezig is, is het beschikbaar en kun je er dus gebruik van maken. Een flitser in je cameratas is dus ook gewoon beschikbaar voor je.

Een foto gemaakt met een flitser bestaat altijd uit omgevingslicht en flitslicht. Omgevingslicht is de zon maar ook eventueel aanwezige kunstlichtbronnen. Het doel is nu om het omgevingslicht en flitslicht in je foto in balans met elkaar te brengen om een geslaagde flitsfoto te maken.

Om dit voor elkaar te krijgen is het van belang dat je de hierna beschreven feiten realiseert. Als je dit eenmaal weet en daarnaast je flitser weet te bedienen zal de wereld van de flitsfotografie voor je openliggen, of je nu een reportageflitser bezit of met studiolampen werkt.

1. Sluitertijd en ISO-waarde zijn de belangrijkste factoren die de mate van belichting van je achtergrond bepalen. Dit betekent dat hoe langer je sluitertijd en hoe hoger je iso waarde, des te meer van de achtergrond te zien zal zijn op je foto.;


2. De hoeveelheid flitslicht bepaalt hoe je hoofdonderwerp waar je op scherpstelt verlicht zal worden. De belangrijkste factoren die dit beïnvloeden zijn het diafragma van je lens en de ingestelde kracht van je flitser.
   
   Hoe groter je diafragmaopening (klein getal) des te meer flitslicht opgevangen zal worden door je camerasensor dat weerkaatst van je hoofdonderwerp waar je op scherpstelt.
   
   Met andere woorden, met een diafragma van f/2.8 wordt je hoofdonderwerp meer belicht door je flitser dan met een diafragma van f/5.6. Wat wel goed is om te weten is dat het diafragma ook wel degelijk van invloed is op de mate van belichting van de achtergrond bij een flitsfoto.
   
   Hier wordt vaak niet over geschreven of gesproken. An sich is dit ook logisch want hoe groter de opening van je lens, er ook meer omgevingslicht door je camerasensor geregistreerd zal worden, en dus de belichting van je foto zal beïnvloeden;


3. De Flitskracht kun je op twee manieren instellen. Staat je flitser op (e)TTL dan wordt automatisch de juiste hoeveelheid flitslicht aan je foto toegevoegd om je onderwerp zo correct als mogelijk te belichten.
   
   Ik zeg met opzet 'zo correct als mogelijk' want net als de automaatstand van je camera belichting kan ook je flitser het bij het verkeerd eind hebben.
   
   Daarom kun je de kracht van je flitser aanpassen, en wel door middel van Flash Exposure Compensation (FEC). In de meeste gevallen is dit instelbaar in een gebied van -3 tot en met +3. Dit kun je vergelijken met de belichtingscompensatie van je camera (Exposure Compensation) maar dan in plaats van. met omgevingslicht doe je dit met het flitslicht.
   
   (e)TTL gebruik je eigenlijk in twee situaties. In het eerste geval daar waar je omstandigheden continu veranderen, en dan bedoel ik lichtsituaties en afstand camera tot onderwerp. Voorbeelden zijn een evenement, receptie of party.
   
   In het tweede geval als je met je flitser los van je camera indirect gaat flitsen (bouncen tegen een muur, plafond of reflectiescherm). In deze situatie stuurt je flitser de juiste hoeveelheid licht naar je onderwerp.
   
   Je kunt je flitser ook 'M' zetten. Zie dit als een dimmer van je woonkamerlamp. Door de capaciteit van je flitser handmatig aan te passen bepaal jij hoeveel licht eruit je flitser komt. Voor de meeste flitsers kun je deze capaciteit instellen van 1/128e tot 1/1. In dit laatste geval werk je met de volle capaciteit van je flitser.
   
   Het voordeel van Manueel flitsen is dat je altijd exact dezelfde 'uitstoot' aan flitslicht hebt en dus precies weet hoe je onderwerp belicht zal worden. Handmatig flitsen doe je in die situaties waarin de omstandigheden niet snel zullen veranderen en je dus volledige controle hebt over de kracht van je flitser. Vaak is dat bij een model-/ of portretshoot het geval, of dat nu op locatie of in een studio is;


4. De Afstand van je flitser naar je onderwerp is een andere variabele die van invloed is op de het flitslicht welke op je onderwerp valt. De eerste heeft te maken met de kwaliteit van je flitslicht. Hoe dichter de flitser (eventueel met een softbox) op je model staat des te zachter zal het licht zijn en hoe verder af des te harder zal het licht worden.
   
   Voor veel mensen is dit een vreemde redenering maar eigenlijk heel simpel uit te leggen. De crux van deze stelling zit hem in het feit dat een flitser die dicht op je onderwerp (lees model) staat, relatief gezien een groter oppervlak heeft ten opzichte van je onderwerp dan een flitser die verder af staat. Hoe kleiner de lichtbron namelijk, hoe harder het licht. Denk maar eens aan de zon.
   
   De afstand zon aarde is erg groot, dus is de zon relatief klein als dat hij heel dichtbij zou staan. Juist daarom veroorzaakt de zon vaak een harde schaduw. Datzelfde geldt voor de ingebouwde flitser op je camera. Deze is in verhouding ook erg klein en 'spuugt' daardoor vrij hard ligt uit.
   
   Het is niet voor niets dat er softboxen op een flitser geplaatst worden. Je vergroot het oppervlak, waardoor het licht zachter wordt (uiteraard wordt het licht ook diffuser door het materiaal van een softbox).

Daarnaast is er ook een invloed op de hoeveelheid flitslicht welke op je onderwerp valt. Hoe verderaf je flitser plaatst des te minder licht er uiteraard op je onderwerp valt. Dit is logisch omdat de kracht van je lichtbron in afstand gezien kleiner wordt.

In feite verliest het licht intensiteit naarmate het verder moet komen. En dat effect gebeurt zeer snel. Zelfs zo snel dat bij een verdubbeling van de afstand er 4 maal zoveel licht verloren gaat. Als de afstand drie keer zo groot wordt, is de lichtvermindering zelfs 9 maal zo groot.

Maar er is een ander gegeven welke net zo belangrijk is: Hoe dichterbij je flitser op je onderwerp staat des te sneller zal deze vermindering van het licht gaan (ook wel lichtafval genoemd). Stel je wilt een model van hoofd tot middel fotograferen maar alleen haar hoofd en bovenlichaam goed belicht hebben en de rest van haar lichaam iets donkerder weergeven.

Je bereikt dit effect dan bijvoorbeeld door de flitser met softbox, onder 45 grd, iets boven haar gezicht te plaatsen. Kijk maar eens naar de foto hieronder. Door de grote mate van lichtvermindering in deze korte afstand, zal het licht snel afnemen en niet tot haar middel reiken. Hoe verder weg je flitser staat des te minder snel deze lichtafval zal gaan.

Er is uiteraard nog veel meer over flitsen te vertellen maar het gaat hier meer over de belangrijkste variabelen waarmee je het flitslicht kunt beïnvloeden. Daarnaast heb ik ook de hoop dat, mocht je al een flitser bezitten of er eentje overwegen, het gebruik ervan zeker de moeite waard zal zijn.

Hopelijk help ik jullie, met dit artikel, ook een beetje over de drempel om je flitser toch eens wat vaker te gebruiken. Het kan een goede vriend of vriendin van je worden

Mocht je vragen over flitsfotografie of over dit artikel hebben, laat het me gerust weten.

Wil jij ook gave foto's maken?

Over de auteur

Huub Keulers is een enthousiasmerende veelzijdige freelance fotograaf woonachtig in Elsloo (Li). Hij is gespecialiseerd in sport-, bedrijfs-, straat-, honden en portretfotografie. Daarnaast is Huub auteur van diverse educatieve fotografieboeken en verzorgt hij allerlei fotoworkshops, masterclasses en lezingen.

7 reacties

Deel jouw mening

Ook interessant