Gebruik geen lage ISO, maar de juiste ISO waarde

maandag 11 september 2023, 15:51 door Nando Harmsen | 7.406x gelezen | 10 reacties

Een hoge ISO waarde zorgt voor ruis. Daarom is het advies om de laagste ISO waarde te kiezen. Dat zorgt voor een ruisvrije opname. Wees echter niet bang om toch hoge ISO waarden te gebruiken want anders mislukken je foto's. Kies daarom niet een lage ISO, maar kies de juiste ISO.

Er zijn drie instellingen waarmee je de belichting kan regelen. Het diafragma, de sluitertijd en de ISO waarde. De juiste combinatie van de drie zorgt voor de correcte belichting. Die instelmogelijkheden hebben nog een andere invloed op de foto.

Nando grote scherptediepte lange sluitertijd

Een grote scherptediepte door een kleine lensopeing. dat leidt altijd tot de noodzaak van een langere sluitertijd.
Het diafragma, de lensopening, zorgt voor de scherptediepte. Hoe kleiner de lensopening wordt, hoe meer scherptediepte er zal ontstaan. Je kiest een diafragma dan ook aan de hand van de gewenste scherptediepte.

Een snelle sluitertijd is nodig voor snelle beweging te bevriezen. Dit is 1/2000 seconde, en kan niet lager zonder bewegingsonscherpte te krijgen.
De sluitertijd bepaalt de tijd dat er licht op de sensor valt. Een te lange sluitertijd veroorzaakt bewegingsonscherpte. Je kiest een sluitertijd om bewegingsonscherpte te voorkomen, of om dit bewust zichtbaar te maken.

Ruis bij een hoge ISO. Het is niet wenselijk, maar soms is hoge ISO nodig om je foto te laten slagen. Dit is met ISO 12.800 en de ruis is versterkt voor illustratiedoeleinden.
De ISO is analoog aan de gevoeligheid van de sensor. Hoe hoger de ISO ingesteld wordt, hoe minder licht nodig is voor een goede belichting. De keerzijde is de toename van ruis bij hogere ISO waarden.

Je ziet, diafragma en sluitertijd bepaald de manier hoe je onderwerp in beeld komt. ISO doet dat niet, die zorgt simpel gezegd alleen maar tot ruis als je die te hoog zet. Vandaag het advies om deze laag te zetten om een goede beeldkwaliteit te houden.

Echter, een lage ISO waarde is zelden de juiste keuze. Je moet geen lage ISO kiezen, maar de juiste ISO waarde. Dat betekent dat je de ISO hoog moet zetten als de situatie erom vraagt. Doe je dat niet, dan mislukt je foto.

Een snelle sluitertijd was nodig om de vogel scherp te krijgen. Maar er was neit voldoende licht om dit bij een lage ISO te doen. Zet je de ISO hoger, is dit het resultaat.
Kies je een snelle sluitertijd omdat je beweging wil bevriezen? Dan kan je grootste lensopening niet voldoende meer zijn om voldoende licht op je sensor te laten komen. Je moet dan de ISO hoger zetten, soms zelfs naar ISO 3.200 of meer. Doe dat dan ook.

Bewegingsonscherpte door de een te lange sluitertijd. Dit is 1/13 seconde omdat het diafragma dicht gezet was voor een grote scherptediepte, de ISO op 100 stond.
Is een grote scherptediepte nodig? Dan moet je diafragma dicht gedraaid worden. Dit veroorzaakt een langere sluitertijd. Heb je geen statief bij je, of beweegt je onderwerp? Dan zal er bewegingsonscherpte ontstaan. Je lost dit alleen op met een hoge ISO waarde.

De ISO is een onmisbare instelling voor een geslaagde foto. Het is ideaal als die laag gehouden kan worden, maar dat is niet per se de beste ISO waarde. Kies de ISO die zorgt voor een geslaagde foto, dat is de enige juiste ISO waarde.

De cursus aan de slag met belichting

In de cursus Aan de slag met belichting vertel ik alles over het bereiken van een goed belichte foto.

Je leert hoe je op de beste manier een goede belichting kunt bereiken, waar je op moet letten, en welk gereedschap je ter beschikking hebt. Je vind de cursus op Photofacts Academy.

Over de auteur

Nando Harmsen fotografeert al meer dan 40 jaar. Zijn specialisme ligt bij bruidsreportages en landschapsfotografie. Daarnaast geeft Nando lezingen, workshops, masterclasses, fotoreizen, en maakt regelmatig reviews van nieuwe en leuke apparatuur.

10 reacties

Donald Willemsen schreef op dinsdag 12 september 2023 om 10:38 | reageer
Nando, het is weer een helder en duidelijk verhaal en ik vind dat je gelijk hebt.

Ik werk voornamelijk met Diafragmavoorkeuze (Av) omdat ik veel statische onderwerpen fotografeer en DoF belangrijk vind. Omdat ik niet altijd een statief mee heb, moet ik dus redelijk korte sluitertijden gebruiken om bewegingsonscherpte te voorkomen.

De ruisprestaties van mijn R7 zijn goed en ik kan vrijwel altijd mijn ISO-waarde opschroeven naar ISO 6400 zonder hinderlijke ruis te hebben. De ruis die er dan mogelijk is, kan in de nabewerking goed verwijderd worden.

Ik heb bij de instellingen van mijn camera de auto ISO ingesteld met een bovengrens van 6400. Bij sluitertijd uit de hand is mijn ondergrens 1/60 sec.

Ik heb dan de volgende vraag: Hoe bepaalt de camera de hoogte van de ISO-waarde wanneer 'auto ISO' is ingesteld en ik standaard ETTR toepas met +1/3 stop?

Nando schreef op dinsdag 12 september 2023 om 11:47 | reageer
De camera kijkt niet naar eventuele belichtingscorrecties. Die kijkt uitsluitend naar de sluitertijd.
Is die sluitertijd onder de grenswaarde die je ingesteld hebt, dan schakelt de camera de ISO een tandje hoger.

Rene schreef op dinsdag 12 september 2023 om 11:24 | reageer
Gebruik de door de fabrikant aanbevolen ISO. De laagste ISO geeft niet altijd de minste ruis. Voor mijn camera is dat 200. 100 en 64 zijn ook mogelijk, maar de fabrikant waarschuwt dat het dynamisch bereik lager wordt en dus de basisruis hoger.

Nando schreef op dinsdag 12 september 2023 om 11:50 | reageer
Tot je die 'aanbevolen' waarde de foto die je voor ogen hebt niet mogelijk maakt. Dan moet je afwijken van die theoretisch 'aanbevolen' waarde. Dat zal in de praktijk meestal het geval zijn.

jan glas schreef op dinsdag 12 september 2023 om 12:15 | reageer
Wel ik ondervindt toch al hinderlijke ruis bij ISO 200 plus.
Toch best met een Sony A9-2 06 mijn Sony A1.
Gelukkig is er Topaz

Rene schreef op dinsdag 12 september 2023 om 12:16 | reageer
Het fijne ervan is dat ruisbewerking,onderdrukking in programmas in de toekomst steeds beter gaat worden, dus ook oudere fotos met ruis en of hoge iso kun je nu wel gebruiken

Paul schreef op dinsdag 12 september 2023 om 16:05 | reageer
Duidelijk artikel weer. Als je, zoals ik, met "rolletjes" bent begonnen is dit makkelijker te begrijpen. Had je een 17°din =ASA33 = ISO 33 filmpje in je toestel (in de jaren 60 eigenlijk standaard), kon je in de schemering al niet veel meer. Daar had Kodak de Three-X en ilford de HP4. Die waren 27 din 400 ISO dus ASA 400.
In kleur nog minder keus, maar iedereen wist precies wat wel of niet kon.
Nu kun je met een knopje op je camera alles instellen, en dan zijn er van die lijpe goeroes die de leek vertellen dat alleen de laagste ISO waarde goed is, zodat veel mensen bijzonder gefrustreerd zijn met hun nieuwe camera.
Dus dit stukje zou op alle foto-paginas erbij moeten.

Donald Willemsen schreef op dinsdag 12 september 2023 om 16:32 | reageer
Nando, in mijn geval zal de camera niet onder de door mij ingestelde (1/60 sec) grenswaarde zakken. De camera zal de ingestelde diafragmawaarde en de sluitertijd 1/60 pakken en dan om een correcte belichting te krijgen de ISO waarde verhogen. Anders zal de foto onderbelicht zijn.

Donald Willemsen schreef op dinsdag 12 september 2023 om 16:34 | reageer
Paul, helemaal eens met jouw laatste alinea.

Mac schreef op woensdag 13 september 2023 om 08:27 | reageer
Ik gebruik altijd de laagst mogelijke ISO. En die is inderdaad afhankelijk van de omstandigheden.
Afgelopen weekend weer een dancebattle gefotografeerd binnen. En ISO stond op 5000. Lager, en ze werden of onderbelicht, of je kreeg bewegingsonscherpte.

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Masterclass Landschapsfotografie met Bas Meelker

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

44.432 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts

Gebruik geen lage ISO, maar de juiste ISO waarde