Hou rekening met nadelige effecten bij de elektronische sluiter
maandag 28 juli 2025, 16:08 door Nando Harmsen | 2.634x gelezen | 13 reactiesDe elektronische sluiter van mirrorless camera's wordt veel gebruikt. Maar pas op bij het gebruik, want het kan nadelige effecten veroorzaken. In het slechtste geval worden je foto's helemaal onbruikbaar.
Een mirrorless camera kan een oude vertrouwde mechanische sluiter gebruiken, of een elektronische. In het laatste geval zijn er in principe geen bewegende delen waardoor de camera volledig stil kan werken.
Dit lijkt ideaal, maar er zijn een aantal nadelen aan het gebruik van de elektronische sluiter. Het is belangrijk om deze te kennen, zodat je het kan voorkomen, of kan anticiperen wanneer het optreedt.
De elektronische sluiter leest de sensor lijn voor lijn af. Dit is niet de sluitertijd, maar de uitlees snelheid. Je mag deze niet met elkaar verwarren. Bijvoorbeeld, de Sony A7R V een uitlees snelheid hebben van 31 milliseconde (ongeveer 1/30 seconde). Zo lang duurt het voor je sensor uitgelezen is.
Die 31ms is ongeacht de gebruikte sluitertijd. Het maakt niet uit of je sluitertijd 1 seconde is, of 1/1000 seconde. Het blijft 31 ms duren voor de sensor volledig uitgelezen is. Sommige camera's zijn langzamer, andere zijn sneller.
Rolling shutter-effect
Ben je een actiefotograaf, of fotografeer je snel bewegende onderwerpen? Dan bestaat de kans op het rolling shutter-effect. Dit is vervorming van het onderwerp in de bewegingsrichting. Je merkt ook dat verticale lijnen scheef worden weergegeven.
De oorzaak is de beweging van het onderwerp in de tijd die nodig is om de sensor uit te lezen. Hoe sneller de uitlezing van de sensor is, hoe minder het rolling shutter-effect optreedt. Heeft je camera er veel last van, gebruik dan de mechanische sluiter.
Zoek je een camera die geschikt is om met een elektronische sluiter actie te fotograferen? Zoek dan een camera die daarvoor ontworpen is. Bijvoorbeeld de Canon EOS R5 mark II is met een uitlees snelheid van 6,5 milliseconde extreem snel. Of een Sony A1 mark II die met 3,8 milliseconde nog sneller is.
Banding-effect
Het banding-effect is gerelateerd aan het rolling shutter effect. Ook hier is de uitlees snelheid van de sensor bepalend of het optreedt. Als het gebeurt is het tijdens het fotograferen onder kunstlicht, met name TL- en led-verlichting.
Dit soort licht knippert in de frequentie van de wisselstroom: 50 Hz. Dat betekent dat het 50 keer per seconde aan en uitgaat. Is de uitlees snelheid van de sensor niet snel genoeg, dan wordt dit knipperen in de foto zichtbaar als donkere banden.
Door gebruik te maken van langzamere sluitertijden kan het effect minder opvallend worden. Je moet dan rond de 1/40 sec of liever nog lager gaan. Maar pas op voor bewegingsonscherpte bij die sluitertijden.
Dit effect kan ook optreden bij een mechanische sluiter, maar alleen als de sluitertijd in de buurt van de frequentie van de lamp ligt. Rond de 1/50 seconde. Schakel dan de anti-flickerstand van de camera in om het te voorkomen.
Voorkomen is beter dan genezen
Het is altijd verstandig om op voorhand te controleren of je last hebt van de bovengenoemde effecten. het rolling shutter-effect hoef je maar één keer te controleren, en dan weet je of de camera die je gebruikt er last van heeft.
Heeft je camera last van rolling shutter? Kies dan voor de mechanische sluiter. Helaas betekent dit ook dat je een lagere beeldsnelheid ter beschikking hebt, en geen pre-capture mogelijkheden.
Met banding-effecten ligt het wat lastiger, want dit ligt heel erg aan de omstandigheden. Fotografeer je binnen met kunstlicht, maak dan een paar testfoto's. Zie je banding, schakel dan direct over op de mechanische sluiter.
Twijfel je, schakel dan ook over op de mechanische sluiter. Neem geen risico. Maak je niet druk over het geluid van de sluiter. In 99% van de gevallen hoort alleen degene dat die binnen een meter van de camera staat. Het is bovendien minder storend dan fotografen denken.
Help, ik heb geen mechanische sluiter
Sommige camera's hebben helemaal geen mechanische sluiter, of alleen deels. Die laatste hebben een elektronisch eerste gordijnsluiter. Dat betekent dat de camera de belichting begint met een elektronische sluiter, en eindigt met de mechanische.
De elektronisch eerste gordijnsluiter is sneller dan de volledig elektronische sluiter. Kies deze stand wanneer je last hebt van rolling shutter of banding-effecten. Blijf je toch last hebben, overweeg dan een upgrade naar een camera die meer voor jouw fotografie geschikt is.
Tenslotte zijn er camera's die helemaal geen mechanische sluiter hebben. Dit zijn bijvoorbeeld de Nikon Z8 en Z9, en de Sony A9 mark III. Heb je een dergelijke camera, dan weet je zeker dat je sensor snel genoeg uitgelezen wordt om de nadelige effecten te voorkomen.
Wil jij ook gave foto's maken?
Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.14 dagen gratis fotografiecursussen kijken
Over de auteur
Nando Harmsen fotografeert al meer dan 40 jaar. Zijn specialisme ligt bij bruidsreportages en landschapsfotografie. Daarnaast geeft Nando lezingen, workshops, masterclasses, fotoreizen, en maakt regelmatig reviews van nieuwe en leuke apparatuur.
13 reacties
-
Roelie van der Meer schreef op dinsdag 29 juli 2025 om 10:30 | reageerBedankt Nando.
Ik heb een Fuji X-H2 en zet hem meestal op MS+ES.
Is het slimmer om hem op een van de twee te zetten.
Nu denk ik,zo zit ik altijd goed. -
Nando schreef op dinsdag 29 juli 2025 om 10:48 | reageer
Een goede vraag. Ik denk dat de camera de mechanische sluiter zal gebruiken, tot de belichting een snellere sluitertijd dan de maximale mechanische sluitertijd, en dan overschakelt op de elektronische.
Maar dat weet ik niet zeker. Het zou kunnen dat dit in de handleiding uitgelegd wordt. Je zou dat eens kunnen nakijken. -
Kees Verwaard schreef op dinsdag 29 juli 2025 om 10:41 | reageerHeel interessant voor als ik binnenkort een mirrorless camera koop! Nog een vraagje. Kan je met een mirrorless camera ook voor een tweede gordijn flits instelling kiezen of flits op het einde van de sluitertijd .
-
Nando schreef op dinsdag 29 juli 2025 om 10:51 | reageer
Tweede gordijn en flits einde sluitertijd is hetzelfde, natuurlijk.
Flitsen en elektronische sluiter is altijd een dingetje. Meestal is de flits-synchronisatietijd vrij traag bij elektronische sluiter.
Maar er zijn er die ook snellere flits-synchronisatietijd hebben, meestal de duurdere modellen.
Sommige camera's kunnen alleen mechanische sluiter gebruiken met flits, als ik het goed heb.
Of tweede gordijn met elektronische sluiter mogelijk is, weet ik niet. Wel iets om eens uit te zoeken.
Dank je dat je de vraag gesteld hebt. Daar had ik niet aan gedacht bij het schrijven van dit artikel. -
Metin schreef op dinsdag 29 juli 2025 om 11:12 | reageer
Bedankt Nando, interessant artikel — helder uitgelegd met duidelijke voorbeelden. Ik lees jouw stukken altijd graag.
Zelf fotografeer ik nog steeds met een DSLR uit 2009.
Die doet het nog prima, maar op een dag komt toch het moment om de overstap te maken.
Ik sla dit artikel op in mijn notities voor wanneer het zover is. -
Gina Heynze schreef op dinsdag 29 juli 2025 om 12:47 | reageerAls je graag snelheid fotografeert ben je beter met de Global Shutter in e A9III. Dat is echt een verademing.
-
Nando schreef op dinsdag 29 juli 2025 om 13:01 | reageer
Klopt, en dat meld ik ook in het artikel. Maar dan moet je wel 7000 euro (!) te besteden hebben.
Voor het overgrote deel kan je ook met een camera zonder global shutter prima uit de voeten. Ook met flinke snelheid, mits de uitleessnelheid snel genoeg is. -
Truus schreef op dinsdag 29 juli 2025 om 20:27 | reageerHallo Nando, een heel interessant artikel. Ik heb gisteren een dag in een vogelhut gezeten voor ijsvogels. Ik heb alles geprobeerd in mijn ogen. Ik ging voor de duik- en vluchtvogels. Allerlei sluitertijden geprobeerd. Ik zat pal voor de plek waar de duik en vlucht zouden komen/zijn. Daarop scherp gesteld maar alles scherp behalve de ijsvogel. Wel met de elektronische sluiter met de Fujifilm xt 4. Op statief maar schommelkop. De stabilisator uit, is dit ook handig bij een schommelkop? Dank je wel voor het artikel.
-
Nando schreef op woensdag 30 juli 2025 om 11:03 | reageer
Vervelend om te horen dat het niet zo goed lukte. Dat heeft echter niets met de elektronische sluiter te maken. Ik denk dat de snelheid en nauwkeurigheid van de autofocus en de gekozen sluitertijd zeker een rol spelen bij de resultaten die je behaald hebt.
Ik ben er zelf nog niet uit of beeldstabilisatie op een schommelkop het beste aan kan, of uit. Ik neig naar uit, maar ik durf dit niet met zekerheid te zeggen. -
Mac schreef op woensdag 30 juli 2025 om 08:08 | reageerje zegt dat de Z9 geen mechanische sluiter meer heeft. Maar op de foto zie je toch gewoon een suiter? Of zit dat er alleen voor het stof?
-
-
Guido Bellens schreef op donderdag 31 juli 2025 om 17:37 | reageer
Hallo Nando,
Dank voor deze info. Ik gebruike mijn R6 voornamelijk met electronische sluiter. Maar er wordt mij aangeraden om mechanisch te gaan bij flitsreportages, waarom eigenlijk? -
Deel jouw mening
Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.
Photofacts wordt mede mogelijk gemaakt door
Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox
43.358 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via 
Facebook.
Elja Trum
