Voor- en nadelen van continulicht bij portretfotografie

woensdag 12 december 2018, 14:39 door Michelle Peeters | 24.684x gelezen | 12 reacties

Studioflitsers worden meer en meer gebruikt omdat ze steeds goedkoper worden. Desondanks begint 'continulicht' nu toch weer populair te worden. Wat zijn nu precies de voor- en nadelen bij portretfotografie?

LED continuverlichting

Vroeger: bouwlampen en filmzonnen

Voor de tijd van de eerste studioflitsers (die toen nog onbetaalbaar waren) was er eigenlijk alleen maar continulicht. Bij portretsessies werd lamplicht ingezet in de vorm van bouwlampen of filmzonnen.

Echter, bouwlampen of filmzonnen gaven een te warme kleurtemperatuur zodat je bij kleurenfotografie was aangewezen op een speciale film voor kunstlicht of filters voor je objectief. En daardoor verloor je weer veel van het toch al schaarse licht waardoor je vast zat aan een zeer gevoelige film of een statief.

Studioflitsers

Sinds een jaar of tien zijn de prijzen van een studioflitssetje dusdanig gedaald dat een eenvoudige versie voor bijna iedere amateurfotograaf wel betaalbaar is geworden.

De voordelen en mogelijkheden zijn zeer uitgebreid. Doordat een studioflitser op het lichtnet (of op een accu) wordt aangesloten kan hij veel meer licht geven dan een reportageflitser. Door het instellicht kan je de lichtval vooraf bekijken.

En je kan de studioflitser voorzien van verschillende 'lichtvormers' waardoor je het licht volledig naar eigen smaak en inzicht om en op je model kunt laten vallen.

Lichtvormers
De kleurtemperatuur is hetzelfde als die van daglicht en je hoeft dus geen filters te gebruiken om te warme kleuren te corrigeren.

Modern continulicht: LED of spiraallampen

Maar waarom is dan toch dat ouderwetse continulicht weer aan populariteit aan het winnen? Qua prijs, gewicht en afmetingen ontlopen flits- en continulicht elkaar weinig meer.

Het sleutelbegrip begrip bij continulicht is natuurlijk 'led'.

Maar er zijn ook nog altijd andere soorten continulicht in de vorm van spiraallampen (spaarlampen), ook wel liefkozend 'wokkel-lampen genoemd. Deze fluorescentielampen zijn ook vergelijkbaar met wat je thuis misschien gebruikt, maar dan veel groter en sterker.

Het is een veel goedkopere oplossing dan LED-verlichting, alhoewel dit de laatste tijd ook sterk in prijs gezakt is. Spaarlampen besparen een factor vijf aan energie, bij een gelijkblijvende licht output. LED-lampen zijn nog eens vijf keer zuiniger!

Door het geringe verbruik gaat er weinig energie verloren aan warmte. Dit betekent dat ze dus geen actieve koeling (ventilatoren) nodig hebben, wat ze perfect maakt voor video.

De kleurtemperatuur is neutraal wit (meestal rond de 5500 Kelvin), vergelijkbaar met normaal daglicht op een bewolkte dag. De kleurtemperatuur kan echter niet veranderd worden, zoals bij LED-lampen.

Ook zijn ze niet dimbaar. Ze kunnen alleen aan en uit. Je kunt de lichtopbrengst niet trapsgewijs terugbrengen maar je kan wel de losse wokkellampen per stuk aan- en uitzetten.

Je kunt reflectoren (om het licht te bundelen), softboxen (om het licht te verzachten en te spreiden) als lichtvormers gebruiken. Bij LED-verlichting is het niet mogelijk om lichtvormers toe te passen.

Photofacts heeft goede ervaringen met de Falcon Eyes LHD-B628 continulampen. Dit handige setje kost slechts 285 euro. Hierbij ontvang je direct een complete set met twee statieven, lampen en octaboxen.

Falconeyes continuelicht

Falcon Eyes LHD-B628 set

Voordelen van continulicht

Qua stroomverbruik scoort vooral de ledverlichting gunstiger dan een flitslamp en dat kan een voordeel zijn als je op lokatie werkt zonder stopcontact en je dus gebruik moet maken van een (ingebouwde) generator

Bij flitslampen worden zwakke (sfeer-)lichtbronnen weggeflitst wat de sfeer totaal kan veranderen.

Continulicht heeft het voordeel dat je achter elkaar in serie door kunt schieten omdat je niet hoeft te wachten tot de flitslamp na een opname herladen is.

Flitslampen kunnen alleen daglicht-kleurtemperatuur leveren. Ledlampen kunnen zo'n beetje elke kleur licht leveren, ook neutraal daglicht. Zo kan je de kleur afstemmen op die van het aanwezige omgevingslicht en kan je kleurzwemen (bijvoorbeeld door aanwezig TL-licht) vermijden.

Continulicht kan je gebruiken om bij te filmen. Met het vrij zwakke instellicht van een flitslamp gaat dat niet goed.

What you see is what you get. De lichtval is goed te beoordelen in vergelijking met die van het instellicht van een flitslamp, wat vaak uit de pas loopt met het 'echte' flitslicht.

Het gebruiksgemak is groter omdat je, vergeleken met flitslicht, over veel minder knoppen en instelmogelijkheden hebt.

Je kan de ingebouwde lichtmeter van je camera gebruiken om de belichting te meten. Bij flitslampen moet dit gebeuren met een lichtmeter die het 'opvallend' in plaats van het 'gereflecteerd' licht meet. Zeker omdat de meeste studioflitsers niet over TTL-functionaliteit beschikken.

Je hebt dus ook geen flitsontsteker nodig voor een goede synchronisatie tussen de (hoofd)flitser, de camera en de verschillende flitsers onderling. Iets wat op kritieke momenten nog wel eens storingsgevoelig kan zijn.

Ledlampen worden minder heet dan studioflitslampen, wat prettig kan zijn voor het model. Zeker op warme zomerdagen!

Modellen hoeven niet te knipperen van de flits.

Nadelen van continulicht

Flitslampen geven nog steeds een veel hogere lichtopbrengst dan ledlampen waardoor je met kleine diafragma-openingen kunt werken. Bij goedkope flitssetjes waarbij je het licht maar beperkt (bijvoorbeeld maar maximaal 4 stops) kunt dimmen kan dit ook een nadeel zijn omdat je dan niet met weinig scherptediepte kunt werken. Bij gebruik van continuverlichting in de vorm van spaarlampen geldt dit nadeel natuurlijk niet!

Bij flitslampen heb je zelden last van trillings- (model) of bewegingsonscherpte (fotograaf) doordat je met zeer snelle sluitertijden kunt werken en de zeer snelle flits (korter dan 1/500e seconde) iedere beweging bevriest. Bij continulicht kan het zijn dat je nog steeds met een statief moet werken.

Continulicht heeft weinig tot geen mogelijkheden voor het gebruik van lichtvormers zoals softboxen of reflecterende parapu's om het licht diffuser en de schaduwen zachter te maken. Omdat ledlampen nog steeds behoorlijk heet worden en een softbox die warmte vasthoudt is dat brandgevaarlijk. Bij gebruik van spiraallampen als verlichting is het wel mogelijk om lichtvormers te gebruiken.

Heel fel lamplicht kan onprettig zijn om langdurig in te kijken. Een softbox (bijvoorbeeld bij spiraalverlichting) beperkt dit nadeel enorm!

Een hele reeks lichtjes oogt onnatuurlijk, net als het bekende ringflitsereffect. Je ziet aan de reflectie in het oog wat voor lichtvormer er is gebruikt. Een ronde lichtvormer (bijvoorbeeld een paraplue of beauty dish) oogt mooier.

Conclusie

Als je niet teveel licht nodig hebt, bijvoorbeeld voor een simpel portretje (geen groepsfoto's met veel personen die moeten worden uitgelicht) is LED-verlichting als continulicht een prima oplossing.

Zeker ook door het gebruiksgemak. Bij behoefte aan meer licht is spiraalverlichting aan te raden bij bijvoorbeeld filmopnames.

Bij menglichtsituaties met omgevingslicht (bijvoorbeeld een klaslokaal met veel TL-verlichting aan) is LED-verlichting een betere optie dan een studio flitsset. Bij spiraal-continulicht is het niet mogelijk om de kleurtemperatuur aan te passen en geldt dit voordeel dus niet.

Meer weten over studiofotografie?

Bij Photofacts Academy, onze online leeromgeving voor fotografen, hebben we diverse cursussen over studio- en portretfotografie.

- Basiscursus Studiofotografie (Frederik Herregods)
- Studioportret voor gevorderden (Richard Terborg)

- Portretfotografie tips (Elja Trum)
- Portretfotografie in de praktijk (Elja Trum)
- Zakelijke portretfotografie (Maurice Jager)
- Van Beeld naar Kunst (Micky Hoogendijk)
- Basiscursus Flitsen op Locatie (Piet van den Eynde)

Je kunt deze cursussen twee weken lang volgen met een gratis proeflidmaatschap.

Photofacts Academy 11 jaar - Winactie!

Wil jij ontdekken hoe je de mooiste foto's kunt maken? Bekijk dan onze online fotografie cursussen. Meer dan 100 cursussen over fotografie, nabewerking en creativiteit.

Photofacts Academy + de Compositiebijbel

We bestaan deze week 11 jaar. Dat vieren we met een gave winactie. Word nu lid van Photofacts Academy en ontvang 70 euro korting, ons gloednieuwe boek de Compositiebijbel én maak kans op meer dan 16.000 euro aan prijzen!

Direct aanmelden met korting + gratis boek + winactie

Dit artikel is voor het laatst bijgewerkt op 12 december 2018.
De eerste publicatiedatum is maandag 13 maart 2017, 17:17.

Over de auteur

Michelle Peeters is fotografe en oprichter van DeuxBleus Fotografie. Michelle herkent het bijzondere in het gewone en het gewone in het bijzondere. Ze heeft zich nooit willen specialiseren en is daardoor van alle markten thuis.

12 reacties

Reinoud schreef op maandag 13 maart 2017 om 19:46 | reageer
Als je last hebt van het feit dat je het aanwezige licht wegflitst kun je spelen met je sluitertijd. Daardoor biedt flitslicht juist meer flexibiliteit en heb jij als fotograaf de volledige controle over je foto. (uiteraard moet je dan wel zorgen dat de kleuren van het aanwezige licht kloppen met de kleur van je flitslicht, of juist het beoogde contrast vormen, afhankelijk van wat je wilt)

Michelle Peeters schreef op maandag 13 maart 2017 om 20:16 | reageer
@Reinout: ja, tot op zekere hoogte. Want het is ook niet zo dat je met flitslicht alle beweging bevriest is mijn ervaring. Dus ik durf nooit al te lange sluitertijden te gebruiken om het omgevingslicht terug te laten komen. En het blijft jammer dat je de kleurtemperatuur van het flitslicht niet kunt aanpassen. Dat is wel een groot voordeel van led-verlichting als je last hebt van zwemen door gemengd licht.

Reinoud schreef op maandag 13 maart 2017 om 20:23 | reageer
Of je alle beweging bevriest hangt af van de flitsduur (vuistregel: hoe goedkoper de flitser, hoe langer de flitsduur).
En de kleurtemperatuur van je flitser pas je aan met gels. Ik heb een setje met zo'n 30 kleuren (die ook nog eens te combineren zijn)

Michelle Peeters schreef op maandag 13 maart 2017 om 20:26 | reageer
@Reinout: ok dat wist ik niet, dank voor de tip! En inderdaad, met die gels gaat het ook!

Paul Oosterlaak schreef op maandag 13 maart 2017 om 20:34 | reageer
"Spaarlampen besparen een factor vijf aan energie, bij een gelijkblijvende licht output. LED-lampen zijn nog eens vijf keer zuiniger!"
LED lampen kunnen zuiniger zijn dan "spaarlampen", maar echt maximaal 2x zo zuinig.

"Dit betekent dat ze dus geen actieve koeling (ventilatoren) nodig hebben, wat ze perfect maakt voor video. "
Als je LED lampen hebt, met een groot vermogen, hebben ze wel degelijk actieve koeling nodig voor een lange levensduur (en ook lichtopbrengst). LED lampen worden namelijk minder efficiënt bij hogere temperatuur, daarnaast gaan ze snel kuren vertonen.

"Qua stroomverbruik scoort vooral de ledverlichting gunstiger dan een flitslamp en dat kan een voordeel zijn als je op lokatie werkt zonder stopcontact en je dus gebruik moet maken van een (ingebouwde) generator "
Huh? Ga je nu beweren dat minutenlang een lamp aanlaten minder stroom verbruikt dan af en toe een flits? Daarnaast zijn er ook mobiele flitsers met ingebouwde accu.

"Bij flitslampen worden zwakke (sfeer-)lichtbronnen weggeflitst wat de sfeer totaal kan veranderen."
Kwestie van de juiste instellingen gebruiken. Als je met flits dezelfde totale belichting gebruikt als met continulicht, krijg je hetzelfde eindresultaat.

"Bij LED-verlichting is het niet mogelijk om lichtvormers toe te passen. "
Er zijn tegenwoordig ook LED lampen met een standaard vatting voor lichtvormers.

"Modellen hoeven niet te knipperen van de flits."
Staat tegenover dat hun pupillen veel kleiner zijn en ze vaak met de ogen moeten knijpen met continu tegenlicht.

Donald Willemsen schreef op dinsdag 14 maart 2017 om 10:55 | reageer
De kracht van studioflitsers wordt aangeduid in Wsec. Bijvoorbeeld 200Wsec, 400Wsec enz. De goedkopere flitsersets voor de 'amateur' hebben een veel lagere licht opbrengst op maximale stand dan een professionele set. Amateursets moet je daardoor veel dichter bij je onderwerp zetten dan een professionele set. Je hebt anders teweinig licht. Ik vind dat een belangrijke beperking van amateursets. Bovendien kunnen ze dan ook nog eens ' in de weg ' staan.
Continulampen vind ik stroomvreters. Aangezien electriciteit hier in België verschrikkelijk duur is, wil ik dan ook zo zuinig mogelijk omgaan met energie. Er blijft anders tewenig over voor mijn hobby fotografie.
Ik heb min of meer besloten om te wachten met een eigen set totdat het gebruik van lichtvormers bij ledverlichting gemeen goed en betaalbaar zijn.

Michelle Peeters schreef op dinsdag 14 maart 2017 om 11:24 | reageer
@Reinout: is het niet zo dat als je al teveel omgevingslicht hebt, dat dan het 'bevriezen' van je onderwerp met flitslicht niet echt goed werkt? Jouw theorie over de kwaliteit van de flitser en de flitsduur kan ik eigenlijk nergens terugvinden... Het is wel een zeer interessant onderwerp, ik loop hier zelf regelmatig tegenaan! Mijn ervaring is dat het 'bevriezen' van je onderwerp bij langere sluitertijden wel werkt als je onderwerp in de schaduw staat (of in ieder geval niet belicht wordt door een lichtbron).

Michelle Peeters schreef op dinsdag 14 maart 2017 om 11:26 | reageer
@donniebelg: amateursets zijn inderdaad maar beperkt bruikbaar door de lage lichtopbrengst. Een set met 400W lampen is toch wel aan te raden vind ik. En hoe meer lampen hoe beter natuurlijk! Een haarlichtje, de achtergrond een beetje uitlichten, het werkt allemaal mee!

Reinoud schreef op dinsdag 14 maart 2017 om 11:42 | reageer
Uiteraard bevries je je onderwerp niet als er voldoende achtergrondlicht op valt en je je sluitertijd te lang maakt. Maar daarvoor is er hypersync, zodat je in die gevallen een kortere sluitertijd kunt gebruiken.
Of je doet de combinatie van een bevroren onderwerp met strepen die aangeven hoe hard het gaat. Is prima te bereiken door met je instellingen te werken. (beetje onderbelichten op het continue licht, en dan inflitsen en bevriezen)

Michelle Peeters schreef op dinsdag 14 maart 2017 om 11:50 | reageer
@Reinoud: interessant, dat hypersync, ga ik me eens in verdiepen. En die truc met een model bij avond op het midden van de weg met aan weerskanten verkeersstromen (waarbij je het model inflitst met lange sluitertijd) staat al een tijd op de lijst om eens te proberen, leuk experiment. Dank voor je tips, heel nuttig!

rudyc schreef op dinsdag 14 maart 2017 om 20:55 | reageer
Wat ik mis als opmerking bij led is "CRI" Color rendering index , een index voor de kwaliteit van kleurweergave. hoe goed geeft de lichtbron alle kleuren weer. zeker goedkopere led panelen kunnen hier last van hebben. zeker iets om mee te nemen bij keuze van led.

Paul Oosterlaak schreef op dinsdag 14 maart 2017 om 23:21 | reageer
@rudyc: helemaal waar. Kleine aanvulling: spaarlampen hebben ook zeker niet altijd een goede CRI en daarnaast is CRI verre van een perfecte methode om kleurechtheid aan te geven. CQS is een betere methode: https://www.olino.org/articles/2015/02/16/color-quality-scale-cqs/

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Cursus Natuurfotografie in Nederland met Rob Dijkstra

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

44.432 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts