Wanneer welke scherptediepte bij landschapsfotografie

donderdag 18 september 2025, 15:30 door Nando Harmsen | 1.498x gelezen | 5 reacties

Ook bij landschapsfotografie kan je kiezen voor een kleine scherptediepte. Het hoeft niet altijd groot te zijn, of zelfs maximaal. Wanneer kies je welke scherptediepte? Ik geef je een handvat.

Een kleine scherptediepte kan erg nuttig zijn. Het geeft de mogelijkheid een 3D-effect te creëeren. Dat stelt je in staat om de aandacht in een foto te sturen. Je moet wel de goede keuze maken hoe weinig scherptediepte dat moet worden.

Je moet natuurlijk weten hoe scherptediepte werkt. De mate van scherptediepte wordt bepaald door het diafragma, brandpuntafstand, afstand tot het onderwerp, en afstand van het onderwerp tot de achtergrond.

Hoe kies je de meest geschikte scherptediepte? Je keuze bepaalt hoe de foto eruit gaat zien.
Over het algemeen kan je aanhouden dat een klein diafragmagetal een kleine scherptediepte oplevert. Een groot diafragmagetal een grote scherptediepte. Dus, f/4 geeft minder scherptediepte dan f/8, enzovoort.

Daarbij moet je onthouden dat een korte brandpuntafstand meer scherptediepte zal opleveren dan een langere brandpuntsafstand. Mits je het diafragma gelijk houdt, natuurlijk.

Brandpuntsafstand is een belangrijke factor in de keuze voor scherptediepte.
Dan is de verhouding van afstand tot het onderwerp en de afstand van onderwerp tot de achtergrond ook bepalend. Ben jij dichterbij het onderwerp dan het onderwerp tot de achtergrond, dan zal de achtergrond sneller onscherp zijn.

Tot slot is er de lastigste van alles: de afbeeldingsgrootte en kijkafstand. Maar die wil ik voor het gemak achterwege laten, want anders wordt het veel te complex.

Scherptediepte wordt ook bepaalt door de manier hoe je naar een foto kijkt. De afbeeldingsgrootte en kijkafstand is erg bepalend.
Met deze basis achter de rug, kan ik een handvat geven. Bedenk dat je vrij bent om ervan af te wijken. Niets moet, alles mag.

Gebruik je groothoek, kies dan voor een grote scherptediepte. Je zal vaak redelijk dicht op de voorgrond zitten, en de achtergrond zal relatief verder weg zijn. Alleen met een korte brandpuntsafstand wordt het mogelijk om beiden scherp te krijgen.

Met een groothoek kan je vaak het beste een grote scherptediepte gebruiken. Dit is met 24mm en f/11.
Gebruik je tele? Dan is de keuze minder recht toe, recht aan. Je moet dan de keuze laten afhangen van de onderlinge afstand van onderwerp en achtergrond, in relatie met jouw afstand tot het onderwerp.

Is het onderwerp heel ver weg, net als de achtergrond? Dan kan zal ongeacht welk diafragma alles scherp zijn. Kies dan een lensopening die in de buurt van de f/8 ligt, waarin vrijwel elk objectief optimaal presteert.

Is alles ver weg, dan is alles scherp, zelfs met de grootste lensopening. Dit is met 238mm brandpunt en f/10.
Is je onderwerp niet zo heel ver van je verwijderd? Kies dan een kleine scherptediepte. Zelfs als de achtergrond niet zo heel veel verder weg is, zal zelfs de kleinste lensopening niet voldoende zijn om alles scherp te krijgen.

Is het onderwerp redelijk dichtbij, en gebruik je tele. Overweeg dan een kleine scherptediepte. Dit is met 200mm en f/2,8.
Natuurlijk kan je bij groothoek ook een kleine scherptediepte gebruiken. Maar bedenk dat dit alleen goed werkt als je onderwerp nagenoeg op de minimale scherpstel-afstand zit. Alleen dan is er voldoende onscherpte in de achtergrond aanwezig.

Ook met groothoek kan je een kleine scherptediepte gebruiken, mits je dicht op je onderwerp blijft. Dit is 24mm en f/2,8.
Voorkom dat een achtergrond nét niet scherp is. Zorg voor echte onscherpte, of echte scherpte. Als het er tussenin zit wordt het storend. Dan gaat ook afbeeldingsgrootte en kijkafstand heel erg bepalend worden.

Wat gebruik jij het liefste? Heb je een voorkeur voor foto's met een grote scherptediepte, of een kleine? Laat het weten in een reactie onder dit bericht.

De cursus Alles over Scherptediepte

We kennen allemaal de term scherptediepte, of onder de populaire afkorting DoF. We weten ook allemaal dat diafragma invloed heeft op de scherptediepte, en dat je brandpuntafstand ook een rol speelt. Zelfs afstand doet mee.

In de cursus Alles over Scherptediepte komen alle geheimen over scherptediepte aan bod. Hoe werkt het, wat voor invloed kun je erop uitoefenen, hoe zet je het in? In 20 video's komen al die vragen en meer aan bod.

De cursus wordt gegeven door Nando Harmsen, die dit soms lastige onderwerp stap voor stap in eenvoudige bewoordingen zal uitleggen zodat ook jij precies weet hoe scherptediepte werkt, en hoe je het voor je eigen fotografie kunt inzetten.

Ben je nog geen lid van Photofacts Academy? Meld je dan nu aan en krijg niet alleen de cursus over scherptediepte, maar ook meer dan 100 andere interessante cursussen over fotografie en fotobewerking.

Over de auteur

Nando Harmsen fotografeert al meer dan 40 jaar. Zijn specialisme ligt bij bruidsreportages en landschapsfotografie. Daarnaast geeft Nando lezingen, workshops, masterclasses, fotoreizen, en maakt regelmatig reviews van nieuwe en leuke apparatuur.

5 reacties

Donald Willemsen schreef op donderdag 18 september 2025 om 16:55 | reageer
Nando, de 4e foto vind ik erg mooi en je schrijft erbij dat je die met een groothoek hebt gemaakt. Nu zou ik een soortgelijke foto, dus met een onderwerp op de voorgrond en een hele interessante achtgrond graag eens maken met een brandpunt in het telebereik en een lage diafragmawaarde in verband met het licht. Ik denk hierbij aan een focusstack ( de Canon Eos R7 maakt die automatisch) om de foto van voor tot achter scherp te krijgen. Er moet dus een grote afstand overbrugd worden.
Is er een methode om te bepalen hoeveel foto's je dan moet maken en hoe groot te tussenruimte mag zijn om geen onscherpe delen in de foto te krijgen? Kan photopills daarbij behulpzaam zijn?

Nando schreef op dinsdag 23 september 2025 om 09:11 | reageer
De vierde foto? Met de veenpluis?
Dat kan op deze manier niet met tele. Een lage diafragmawaarde (grote lensopening) voor het licht is nergens voor nodig. Ook met veel licht kan een je grote lensopening gebruiken.
Het is trial and error. Hoe kleiner je scherptediepte is, hoe meer foto's nodig zijn. Je camera regelt dat zelf; jij hoeft niet te kiezen voor het aantal foto's. Op Photofacts Academy vind je een instructie over focusstacking-instellingen op een Canon-camera.

Paul eos schreef op dinsdag 23 september 2025 om 16:30 | reageer
Dag Nando, ik weet niet of een Canon eos R7 op dezelfde manier moet ingesteld worden om een stack te maken als met mijn eos R5 mk II, maar ik moet in ieder geval zelf het aantal foto's instellen alsook de afstand tussen de foto's, die proefondervindelijk moet ingesteld worden afhankelijk van soort lens, diafragma en onderwerp.

Donald Willemsen schreef op dinsdag 23 september 2025 om 17:05 | reageer
Paul, op de R7 moet de stack op dezelfde manier ingesteld worden als bij de R5 II. Je stelt de camera in op het maximaal aantal foto's wat je denkt nodig te hebben en ook de afstand tussen de foto's. De camera bepaalt dan zelf hoeveel van de maximaal ingestelde foto's nodig zijn voor de stack. Stel dat je 30 opnames hebt ingesteld en de camera heeft er slechts 20 nodig, dan wordt de stack uitgevoerd met 20 foto's.

Paul eos schreef op woensdag 24 september 2025 om 08:00 | reageer
Dank je wel Donald, dat was mij nog niet opgevallen dat mijn camera het aantal foto's beperkte. Dat weet ik ook weer.

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Live Fotografie Workshops

Verbeter jouw fotografie in de praktijk met een workshop van Photofacts Academy

Flitsen op Locatie

vrijdag 24 oktober 2025

Sint Agatha (Noord-Brabant)

nog 7 plaatsen

Bekijk workshop

Landschap en Compositie

woensdag 19 november 2025

Bedafse Bergen, Uden (NB)

nog 5 plaatsen

Bekijk workshop

Portretfotografie in de Studio

vrijdag 12 december 2025

Photofacts Studio, Elst (Gld)

nog 5 plaatsen

Bekijk workshop

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

41.251 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts

Wanneer welke scherptediepte bij landschapsfotografie