Bestaand licht bij portretfotografie

donderdag 13 december 2018, 10:55 door Michelle Peeters | 9.062x gelezen | 1 reactie

Zonder licht kun je niet fotograferen. Bij veel fotografen geniet natuurlijk licht de voorkeur boven flits- of ander kunstmatig licht. Als je gebruik maakt van natuurlijk licht kun je dit natuurlijk niet helemaal naar je hand zetten. Hoe maak je er toch optimaal gebruik van?

Het verschil tussen een volmaakte en een matige foto zit hem vaak in de belichting. De belichting maakt of breekt je foto. Licht dé basis van alle fotografie. Zonder licht kun je simpelweg geen foto's maken en daarom alleen al is het zo'n ontzettend belangrijk aspect binnen de fotografie.

Gelukkig is licht op vrijwel alle plekken te vinden (zelfs 's nachts als de maan en/of de sterren nog wat licht afgeven). Het is dus de kunst om het beschikbare licht zo goed en zo mooi mogelijk in te zetten.

Fel daglicht midden op dag kan goed zijn

Fel daglicht midden op dag kan goed uitpakken! Foto: Gijs Celie

Wat is goed licht en waar vind je het?

Goed licht is precies goed. Niet te fel, mooi egaal, diffuus en stralend vanuit één punt. Maar, hoe vind je dat licht dan precies?

Als fotograaf moet je het talent ontwikkelen om mooi of goed licht te herkennen. In feite (en dat doe je op een gegeven moment onbewust) ben je in feite ieder uur en iedere minuut op zoek naar het goede of liefst perfecte licht.

Om dat goede licht te herkennen heb je een berg ervaring nodig, maar er zijn ook plekken aan te wijzen waar je een grote kans hebt op mooie lichtomstandigheden.

Het hangt er natuurlijk ook vanaf welk onderwerp je wilt fotograferen om te bepalen wat eigenlijk goed licht is. Bij een portretfoto gelden andere lichtbehoeften dan aan een interieur- of landschapsfoto.

Bij portretfoto's heb je het liefst diffuus, zacht licht en bij landschapsfoto's maak je vaak gebruik van front- of strijklicht.

Natuurlijk licht kun je mooi sturen met een reflectiescherm. Foto's: Michelle Peeters

Hoe gebruik je goed licht?

Als je dus een portretfoto wilt maken bij natuurlijk licht, betekent goed licht in dit geval dat het mooi diffuus (verspreid) en dus zacht valt. Je model wordt hierdoor fraai en spannend belicht, zonder dat er lelijke, harde schaduwen over het gezicht vallen of dat er uitgebeten, witte plekken ontstaan.

Een bewolkte dag is perfect voor deze situatie! De wolken werken als een natuurlijke softbox waardoor het licht mooi verspreid op het gezicht valt. Je hebt in dit geval ook geen studioverlichting met softboxen of paraplu's nodig.

Maar ook tegenlicht (soms moet je dan een beetje inflitsen of je gebruikt een reflectiescherm) werkt vaak erg goed bij portretfoto's. Doe dit echter niet midden op de dag, maar kies een moment 's morgens vroeg (zonsopgang) of in de namiddag/avond (zonsondergang) uit.

Bij portretfoto's kun je ook gebruik maken van licht dat door een raam naar binnen valt. Op die manier komt het licht van één kant en valt het daardoor heel natuurlijk op het gezicht van je model.

Als je model naar het raam toe is gedraaid zijn de voorzijde en het gezicht mooi en helder belicht. De rest van het lichaam is wat donkerder. En dat is mooi, want het legt de nadruk op het gezicht, het belangrijkste gedeelte.

Je model vijf centimeter meer naar links of naar rechts draaien kan een groot verschil maken. Probeer dus veel standen uit en maak veel foto's. Ook de blik en houding van het model kunnen een enorm verschil maken. Bedenk van tevoren goed wat je met je foto's wilt bereiken en wat je wilt uitdrukken.

Ramen waar mooi licht doorheen valt zijn overal wel te vinden. Daardoor kun je dit soort portretfoto's op de meeste plekken wel maken.

Portretfoto's voor een raam waardoor licht naar binnen valt zijn altijd mooi. Foto's: Michelle Peeters

Denk aan je positie

Als je met natuurlijk licht werkt (wat je maar beperkt naar je hand kunt zetten) is je eigen positie en ook die van je model des te belangrijker. Als je bijvoorbeeld met licht dat door een raam naar binnen valt werkt, kan iedere positieverandering een enorm verschil maken in hoe het licht valt.

Ga je dichter bij het raam staan, dan valt er meer licht op je sensor. Ga je er verder vanaf staan, dan krijg je minder licht. Het draaien van het model richting of juist van het licht maakt ook een wereld van verschil.

Natuurlijk licht kan enorm veranderlijk zijn. Er kan zomaar een wolkje voor de zon komen waardoor het karakter van het licht ineens verandert. Je kunt er ook niet op vertrouwen als je een hele serie foto's moet maken met een uniforme belichting.

Kleine nuances kun je nog opvangen in de nabewerking, maar als je gedurende de gehele dag fotografeert is uniformiteit in je foto's eigenlijk niet mogelijk.

Zelfs midden op de dag in de felle zon kun je nog portretfoto's maken, als je maar goed oplet hoe het licht valt. Foto's: Michelle Peeters

Hoe beoordeel je het licht?

Stel jezelf vragen als: is de zon fel of zwak? Zijn er veel of weinig schaduwen of komt er weinig licht door de bewolking heen? Hoe valt het licht op mijn onderwerp? Wordt het flatterend uitgelicht of juist niet? En kan ik dat verbeteren door zelf of het model van positie te laten veranderen?

De tijdstippen waarop de zon opkomt en ondergaat zijn natuurlijk ook belangrijk om te onthouden. En houd er rekening mee dat je in de winter flink wat minder lichturen hebt om te fotograferen.

Je kunt het wispelturige karakter van natuurlijk licht natuurlijk ook in je voordeel gebruiken. Probeer je ook eens spontaan te laten verrassen door wat er gebeurt.

Op een bewolkte dag kan soms ineens de zon tevoorschijn komen die dan plotseling een sprankeling in de ogen van je model veroorzaakt of de huid even wat extra uitstraling geeft.

Gebruik van een groot diafragma is wel aan te raden bij portretfotografie. Zeker als je fotografeert op donkere plekken waar alleen licht door een raam naar binnen valt. Alle aandacht wordt zo naar je model getrokken en je kunt de achtergrond donker en minder herkenbaar maken.

Door de scherpte-ondiepte door het grote diafragma wordt de achtergrond ook lekker blurry waardoor je de aandacht op je model kunt richten.

Wel belangrijk: let op overbelichting, zeker op erg zonnige dagen. Belicht dan liever wat onder zodat je in de nabewerking weer wat kunt oplichten.

Schaduw zoeken of creeren bij fel daglicht

Je kunt schaduw opzoeken of creëren, desnoods met je handen! Foto's: Michelle Peeters

Camera/objectief

Werken met een lichtgevoelige camera en een lichtsterk objectief heeft wel de voorkeur. Dat heeft meerdere redenen.

Door de grote contrasten waar je vaak mee werkt (verschil tussen de donkere en lichte partijen in je foto) is het handig om een camera te hebben met een hoog dynamisch bereik (grote sensor).

Als je een lichtsterk objectief gebruikt kun je met zeer grote diafragma's (bijvoorbeeld f/1.8 of f/2.8) nog steeds goed werken bij slechte lichtomstandigheden (bijvoorbeeld in donkere ruimtes). Zorg er bij grote diafragma's wel voor dat je goed scherpstelt op de ogen!

Natuurlijk licht manipuleren

Natuurlijk licht kan heel mooi zijn, maar het is natuurlijk erg onvoorspelbaar en lastig te beïnvloeden. Gelukkig zijn er toch wel wat mogelijkheden om natuurlijk licht wat naar je hand te zetten.

Je kunt bijvoorbeeld gebruik maken van een reflectiescherm. Zo'n scherm is gemaakt van een reflecterend materiaal (wit, zilver of goud) en je kunt het invallend licht redelijk precies sturen als je het in de juiste hoek in de zon houdt.

Je kunt je model ook in de schaduw zetten en het licht (wat gereflecteerd en in een lagere dosering 'terugkomt') laten terugvallen op je model. Je kunt er ook schaduwen in het gezicht mee ophelderen of de zon er juist mee tegenhouden uit het gezicht.

Er zijn ook zwarte schermen verkrijgbaar die het licht niet reflecteren, maar juist absorberen.

Het verschil in belichting zonder en met gebruikmaking van een reflectiescherm

Nabewerking

Als je in RAW fotografeert is nabewerking een must. Het is vooral zaak om de basisinstellingen goed aan te passen, zoals de belichting, hooglichten, schaduwen, witte en zwarte tinten.

Als je tijdens het schuiven aan de sliders de Alt-knop ingedrukt houdt, wordt de foto tijdelijk zwart en zie je alleen de over- of onderbelichte delen. Hiermee kun je de belichting heel nauwkeurig regelen.

Soms zijn de kleuren niet helemaal natuurgetrouw vastgelegd. Om deze per kleur aan te passen, ga je naar het HSL-paneel aan de rechterkant.

Onder het kopje kleurtoon kun je de kleuren schuiven naar een tint die er natuurgetrouwer uitziet. Bij Verzadiging pas je de intensiteit van de specifieke kleur aan en onder Luminantie maak je de desbetreffende kleur lichter of donkerder.

Vaak geeft een kleine aanpassing al een groot effect doordat het natuurlijk licht je foto al een goede basis geeft. Denk ook aan zaken als scherpte, een mogelijke zwart-witomzetting of juist meer saturatie.

Meer weten over portretfotografie?

Bij Photofacts Academy, onze online leeromgeving voor fotografen, hebben we diverse cursussen over portretfotografie.

- Portretfotografie tips (Elja Trum)
- Portretfotografie in de praktijk (Elja Trum)
- Zakelijke portretfotografie (Maurice Jager)
- Van Beeld naar Kunst (Micky Hoogendijk)
- Basiscursus Flitsen op Locatie (Piet van den Eynde)

Je kunt deze cursussen twee weken lang volgen met een gratis proeflidmaatschap.

Photofacts Academy 11 jaar - Winactie!

Wil jij ontdekken hoe je de mooiste foto's kunt maken? Bekijk dan onze online fotografie cursussen. Meer dan 100 cursussen over fotografie, nabewerking en creativiteit.

Photofacts Academy + de Compositiebijbel

We bestaan deze week 11 jaar. Dat vieren we met een gave winactie. Word nu lid van Photofacts Academy en ontvang 70 euro korting, ons gloednieuwe boek de Compositiebijbel én maak kans op meer dan 16.000 euro aan prijzen!

Direct aanmelden met korting + gratis boek + winactie

Dit artikel is voor het laatst bijgewerkt op 13 december 2018.
De eerste publicatiedatum is zaterdag 12 mei 2018, 13:31.

Over de auteur

Michelle Peeters is fotografe en oprichter van DeuxBleus Fotografie. Michelle herkent het bijzondere in het gewone en het gewone in het bijzondere. Ze heeft zich nooit willen specialiseren en is daardoor van alle markten thuis.

1 reactie

Anita schreef op dinsdag 15 mei 2018 om 15:08 | reageer
Een goede opfrissing voor portretfotografie en nuttige tips voor de nabewerking
Bedankt

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Portretfoto's Bewerken in Lightroom Classic

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

44.432 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts