7 veelgemaakte fouten bij portretfotografie

maandag 19 september 2016, 20:20 door Elja Trum | 28.440x gelezen | 26 reacties

Een fotootje is zo gemaakt. Maar veel (beginnende) fotografen maken vaak foutjes waardoor een foto achteraf tegen kan vallen. In dit artikel ontdek je hoe jij 7 veelgemaakte fouten kunt voorkomen.

1. Iets uit het hoofd laten groeien

Echt een klassieker. Veel fotografen letten bij het fotograferen alleen maar op hun onderwerp. Niet vreemd, want je wilt natuurlijk een leuke foto van die persoon maken. Het is echter belangrijk om ook naar de achtergrond te kijken.

1/320s, f/6.3, ISO 100 @ 67mm
Door ook even een snelle blik te geven aan de achtergrond kun je bijvoorbeeld voorkomen dat er een paal of boom uit iemands hoofd groeit. Door simpelweg een klein stapje opzij te doen valt de paal helemaal naast je model.

2. Te grote afstand

Fotografen hebben ook vaak de neiging te ver van hun onderwerp te gaan staan. Dat kan zijn nut hebben, bijvoorbeeld als je een trouwjurk helemaal op de foto wilt hebben (de bruid vergeeft het je niet als je die foto niet gemaakt hebt).

Vaak is het echter ook zo dat er helemaal geen meerwaarde zit in het volledig op de foto zetten van iemand. Integendeel. Bedenk waar het om gaat in je foto. Gaat het om een persoon, dan is een portret, waarbij je dicht op je onderwerp staat, vaak het beste.

In de foto hierboven staat Anne helemaal op de foto. Dat kan leuk zijn als het gaat om de kleding die ze aan heeft. Gaat het echter om Anne zelf, dan is het leuker om een paar stappen dichterbij te gaan staan zodat haar gezicht bijna beeldvullend op de foto komt.

3. Onderwerp in het midden plaatsen

Het is heel verleidelijk om je model precies in het midden van de foto te plaatsen. Veel fotografen gebruiken namelijk het middelste (meest gevoelige en dus nauwkeurigste) punt om scherp te stellen. Dat kan ook prima, maar het is dan wel slim om na het scherpstellen de compositie nog even aan te passen.

1/250s, f/7.1, ISO 100 @ 50mm
Je stelt immers scherp op de ogen. Als je dan niet opnieuw kadert, dan krijg je ontzettend veel loze ruimte boven je onderwerp. Zonde, want in bovenstaand voorbeeld was het bij deze uitsnede veel prettiger geweest als je iets meer van Anne zag en iets minder van de saaie lucht in de achtergrond.

Ook wordt je compositie spannender als je het onderwerp uit het midden haalt. Door de regel-van-derden toe te passen in je foto kun je hele leuke composities maken die je portretfoto veel interessanter maken om naar te kijken.

4. Geen kijkruimte geven

Je model hoeft niet altijd in de camera te kijken. Het is ook heel leuk als een model juist weg kijkt. Let dan echter wel op dat er ruimte is om heen te kijken.

1/200s, f/5.0, ISO 100 @ 67mm
Als je naar een foto kijkt, kijk je namelijk vanzelf in dezelfde richting als iemand die op de foto staat. Dan is het wel prettig als de ruimte in de foto hebt om de kijklijn te volgen. Anders 'bots' je gelijk op de rand.

5. Onscherpe ogen

Het belangrijkste in een portretfoto zijn de ogen. Dat is waar iemand die een foto bekijkt altijd naar kijkt. Zijn de ogen niet (helemaal) scherp, dan valt dat direct op.

Vaak wil je bij een portretfoto werken met een kleine scherptediepte, zodat de achtergrond mooi onscherp is. Het nadeel is dan dat de scherptediepte vaak zo klein is dat je al snel onscherpe ogen in de foto krijgt.

1/320s, f/2.8, ISO 100 @ 70mm
In de foto hierboven bijvoorbeeld. Daar is scherpgesteld op de neus. Die is dan ook scherp. De scherptediepte is echter zo klein op f/2.8 en wanneer je dicht op je onderwerp zit, dat de ogen al onscherp zijn.

Stel dus altijd scherp op de ogen en gebruik bij voorkeur een iets grotere scherptediepte. Was bovenstaande foto genomen op f/8 dan was de achtergrond nog steeds onscherp geweest, maar waren Anna's gezicht én haar ogen wel goed scherp geweest.

6. Te lange sluitertijd

Wanneer er wat minder licht is moet je al snel op je sluitertijd letten. Bij een te trage sluitertijd krijg je namelijk bewogen foto's. Dat hoeft natuurlijk lang niet altijd zo heftig te zijn als in onderstaande voorbeeldfoto, maar ook als je foto echt maar een fractie bewogen is, is het portret meestal al mislukt.

1/5s, f/22, ISO 100 @67mm
Het is dus belangrijk goed op je sluitertijd te letten. De basisregel is dat je sluitertijd gelijk of sneller moet zijn als 1/brandpuntafstand. Dus fotografeer je op 100mm, houdt dan minimaal 1/100ste aan.

Meestal is het slimmer het nog ruimer te nemen en voorkom dat je onder 1/60ste van een seconde komt. Dan is je sluitertijd vrijwel altijd te traag om nog scherpe foto's uit de hand te nemen.

7. Vervorming door een groothoek

Let op wanneer je met een groothoek fotografeert. Wanneer je met een groothoek objectief dicht op je onderwerp komt krijg je vervormingen in je beeld. Dit is niet bepaald vleiend voor je model (met mijn excuses aan Anne voor onderstaande voorbeeldfoto).

1/160s, f/6.3, ISO 100 @ 24mm
Gebruik daarom voor portretten het liefst een 50mm objectief of langer. Bij een full-frame sensor wordt 85mm als ideaal gezien. Bij een crop-camera (de meeste betaalbare modellen) is een 50mm prima. Voor de voorbeeldfoto's in dit artikel is overigens een full-frame Canon 5D mark IV gebruikt.

Zijn er nog fouten die jij vroeger vaak maakte bij portretfoto's?
Laat het weten in de reacties!

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken

Over de auteur

Elja Trum is oprichter van Photofacts, online fotografiecursussite Photofacts Academy en het blog Teslafacts. Hij schrijft sinds 2006 over fotografie. Elja is ook auteur van boeken over zwart-witfotografie, flitsfotografie en portretfotografie.

26 reacties

Hoicks schreef op maandag 19 september 2016 om 20:51 | reageer
Wat belangrijk is om te vermelden dat je bij een niet-fullframe (crop) camera ook die factor mee moet wegen in je sluitertijd. Een 100mm lens is op een nikon aps-c sensor een 150mm lens geworden met ditto sluitertijd die je dan moet aanhouden. 1/150e

gast schreef op maandag 19 september 2016 om 21:17 | reageer
Interessant artikel. Kleine tip: een trage sluitertijd bestaat niet. een sluitertijd is kort of lang. Traag is slecht vertaald uit het engels, daar hebben ze het nl over een shutterSpeed

Arthur Wittendorp schreef op maandag 19 september 2016 om 21:42 | reageer
@Hoicks,
Je redenatie dat de sluitertijd evenredig toeneemt met de cropfactor van de sensor klopt niet. 100mm is ook op een APS-C camera 100mm. Er wordt alleen een uitsnede van het beeld gemaakt. Het brandpuntafstand wordt door de cropfactor dus niet verlengt naar 150mm (Nikon) of 160mm (Canon). Dus ook op een APS-C camera zou je met de vuistregel, dat de minimale sluitertijd gelijk is aan het brandpunt afstand (100mm = 1/100), een scherpe foto moeten kunnen maken. (Het effect van beeldstabilisatie heb ik even buiten beschouwing gelaten)

gast schreef op maandag 19 september 2016 om 21:45 | reageer
ik merk zelf dat ik vaak te beeldvullend wil werken, ik zie dit meer mensen doen mischien ook een veel voorkomende fout.

verder kan ik me wel vinden in wat je zegt

Hoicks schreef op maandag 19 september 2016 om 21:48 | reageer
Arthur, Dan klopt dit artikel van Photofacts ook niet.

Elja Trum schreef op dinsdag 20 september 2016 om 09:33 | reageer
@Hoicks en Arthur; Persoonlijk vind ik het exacte getal uiteindelijk niet zo belangrijk. Kies je bij een 100mm objectief voor 1/160s, dan zit je in elk geval goed. Je kunt beter een iets kortere sluitertijd kiezen dan een iets langere. Het hangt ook nog af van hoe stabiel jij de camera vast kunt houden, dus het is slim voor je zelf te bepalen wat goed werkt voor jou.

@gast; Met 'te beeldvullend' bedoel je dan dat je te dicht op je onderwerp gaat zitten?

Donald Willemsen schreef op dinsdag 20 september 2016 om 11:52 | reageer
Leuk artikel, maar voor de wat meer ervaren fotografen is het gelijk aan een open deur intrappen. Toch is het goed de valkuilen te benoemen. Er is wel sprake van enige verwarring: De titel heeft het over 7 veel gemaakte fouten en in de tekst is er ineens sprake van 10 veelgemaakte fouten. De foto's die als voorbeeld dienen zijn allemaal dus foto's die fouten bevatten . Ik mis dan de goede foto's ter vergelijking. Overigens met photoshop is een paal, die uit het hoofd groeit, perfect te verwijderen.

Elja Trum schreef op dinsdag 20 september 2016 om 11:58 | reageer
@Donniebelg; Goed punt van het aantal. Ik heb het gecorrigeerd. Ik had eerst tien tips bedacht, maar was niet tevreden genoeg over mijn voorbeeldfoto's. Dus toen is het een zeven tips artikel geworden.

Het artikel richt zich inderdaad meer op de beginnende fotografen.

Zo'n paal is vaak best te verwijderen in Photoshop, zeker als ie zo los staat zoals hier. Het is echter nog veel gemakkelijker om even een stapje opzij te doen bij het maken van de foto.

gast schreef op dinsdag 20 september 2016 om 12:18 | reageer
Met de steeds groter wordende sensor klopt die bewering al niet meer (100mm dus sluitertijd 1/100ste).

De kleinste beweging van de fotograaf wordt dan al keihard afgestraft. Speel het gewoon op safe en pak de kortst mogelijke sluitertijd

Rien schreef op dinsdag 20 september 2016 om 12:36 | reageer
@Hoicks en Arthur. Een beeld gemaakt met een cropcamera is inderdaad een soort van uitsnede ten opzichte van beeld uit fullframe met zelfde brandpunt genomen. Echter om dat beeld evengroot (bv 20/30 cm te printen of 30/40 op een beeldscherm te laten zien) moet het crop-beeld dus meer worden vergroot dan het ff-beeld, en wel met die cropfactor. Door die vergroting vergroot je ook bewegingsonscherpte die tijdens de opname optrad. Om die dus tegen te gaan moet je de sluitertijd verkorten met die cropfactor. Vergelijk het met een verrekijker: een 4x toneelkijker kun je makkelijk stil houden, een 20x verrekijker voor vogels zet je slimmer op een statief. Een normale kijker is ongeveer 8x.
Anders gezegd: hoe kleiner de sensor, hoe meer er vergroot moet worden om iets op hetzelfde formaat te laten zien.
In de optische wetten gaat het hier over de grootte van de verstrooiingscirkeltjes, maar dat voert wel erg ver.
Het verhaal over brandpunten en scherptediepte laat ik nu even liggen.

Robert Vogels schreef op dinsdag 20 september 2016 om 13:06 | reageer
Let ook op 'afhakken' handen. En zo ook bij de benen, ...net boven de knie ipv net er onder. Er onder geeft zo'n ' amputatie' uitstraling. Veel gemaakte fout. Met fotoschietgroeten, Robert

bbb schreef op dinsdag 20 september 2016 om 13:19 | reageer
Wat je helaas heel vaakt ziet is een scheven horizon, die blijkbaar later ook niet gecorrigeerd wordt. Een goede foto wordt daardoor een matige foto. Een gewone foto wordt slecht.

Paul schreef op dinsdag 20 september 2016 om 15:59 | reageer
Hier heb ik iets aan als hobby fotograaf. Dank daarvoor!

KEES schreef op dinsdag 20 september 2016 om 16:29 | reageer
hallo heel leerzaam maar ik gebruik een 18 - 270 mm wat is dan de beste instelling moet binnenkort portret foto;s maken
alvast bedankt

Jan schreef op dinsdag 20 september 2016 om 16:33 | reageer
Bij een Smartphone zie je in 90% van de foto - videobeelden de camera in de portretstand, waarschijnlijk bedoeld voor de toekomstige hoogbeeld tv's. Bij fotocamera's 90% van de beelden in panoramastand dus ook bij portretten.
Misschien goed te vermelden dat je deze apparaten een kwart slag kan draaien.

Elja Trum schreef op dinsdag 20 september 2016 om 16:38 | reageer
@Kees; zoom in tot je rond de 100mm zit en let op de sluitertijd (1/100ste of hoger). Verhoog eventueel de lichtgevoeligheid (ISO) als dat nodig is om je sluitertijd te halen.

Rien schreef op dinsdag 20 september 2016 om 20:00 | reageer
@KEES: is een fotoboek dat de basis behandeld iets voor jou? Daar staat de tip van Elja vast ook in. Mocht je binnenkort groepen moeten fotograferen in plaats van individuele personen staat daar het juiste brandpunt ook in... en de juiste sluitertijd.. en de juiste iso... en de juiste afstand tussen jou en je groep....en de juiste witbalans.... en of en hoe je eventueel kunt bijlichten... met flits of reflectiescherm.....enz enz. KOOP EEN GOED BOEK!

Mieke schreef op woensdag 21 september 2016 om 07:52 | reageer
Zelf moet ik altijd goed op de achtergrond letten. En bij het fotograferen van mannen vraag ik ze vaak iets door de knieën te gaan.
Een andere fout die bij mij nog wel eens optreedt is dat de ogen in de schaduw liggen. Soms flits ik dan een heel klein beetje in. Of heb je daar een andere tip voor.

Jan schreef op woensdag 21 september 2016 om 09:20 | reageer
Een reflex schermpje gebruiken om de harde schaduwen weg te halen, dat gaat ook goed met een witte tempexplaat die voor isolatie gebruikt wordt.
Rechtstreeks flitsen maakt het portret er niet mooier op.

Maes Hugo schreef op woensdag 21 september 2016 om 11:45 | reageer
Wat me ook al geholpen heeft is de hoogte van de lens tov het model. Als je foto's neemt waarbij de lens op ooghoogte is lijkt het resultaat aangenamer om naar te kijken dan wanneer je te laag of te hoog zit. Denk hierbij aan dubbele kinnen, voorhoofdsvergroting of neusgaten.

Hans schreef op woensdag 21 september 2016 om 15:00 | reageer
nog een tip, elk gezicht is asymmetrisch. Er is een grote en een kleine zijde. Bij driekwart portret de kleine zijde aan de voorkant houden. Wanneer de grote kant naar voren komt wordt het een "blote Billen" gezicht

Rob de Joode schreef op donderdag 22 september 2016 om 09:44 | reageer
Ik ben het eens met veel stellingen. Ik vind wel dat een groothoeklens ingezet kan worden voor creatieve portretten. Portretfotografie met een 'knipoog'

Elja Trum schreef op donderdag 22 september 2016 om 10:01 | reageer
@Rob; Inderdaad, je kunt de groothoeklens ook prima creatief gebruiken bij een portret. Het kan vaak lachwekkende beelden opleveren.

Dat geldt natuurlijk voor wel meer 'fouten'. Zo kun je ook bewegingsonscherpte (lange sluitertijd) inzetten voor een creatief portret of een gebrek aan kijkruimte om een opgesloten gevoel over te brengen.

@Hugo, Hans en Jan; Bedankt voor de aanvullende tips!

@Mieke; Inflitsen kan een goede optie zijn voor de donkere ogen. Ook een reflectiescherm gebruiken of juist kiezen voor een plek in de schaduw kan goed helpen bij donkere ogen door harde schaduwen.

Leo van Vliet schreef op donderdag 22 september 2016 om 14:48 | reageer
Wellicht ook een goed idee om bij portretten gebruik te maken van de portretstand van de camera. 90 graden draaien dus. Beter voor de algehele compositie en minder afleidende zaken op de foto.

wim hoppenbrouwers schreef op donderdag 22 september 2016 om 15:13 | reageer
Eigenlijk allemaal heel logisch. Echter het is best weleens goed om zulk een opsomming op een rij te zien.
Dank Wim

Donald Willemsen schreef op donderdag 22 september 2016 om 15:45 | reageer
@ Leo van Vliet. Uw tip is geen wet van Meden en Perzen. De stand van de camera wordt bepaald door de compositie die je wenst te maken alsook door de brandpuntafstand en de afstand tot het model. Indien gewenst kun je in de nabewerking ook nog een uitsnede maken in portretstand.

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Cursus Naaktfotografie met Danyel Weideman

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

44.630 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts