7 stappen naar een onscherpe achtergrond

woensdag 12 december 2018, 11:30 door Elja Trum | 96.031x gelezen | 7 reacties

Door gebruik te maken van een onscherpe achtergrond kun je de aandacht in je beeld volledig op het onderwerp leggen. Het is een veel gebruikte methode onder fotografen en als je eenmaal weet hoe het moet is het ook helemaal niet moeilijk. In dit artikel laten we zien welke manieren er zijn om een wazige achtergrond te krijgen in je foto's.

In de praktijk is het meestal niet één van deze specifieke manieren, maar vaak werken ze samen om tot de mooie onscherpe achtergrond te komen. Om de beste onscherpe achtergrond te krijgen combineer je dus de hier genoemde manieren met elkaar.

Een onscherpe achtergrond krijg je door te zorgen voor een kleine scherptediepte. Scherptediepte is de naam voor het gebied dat scherp is binnen een foto. Wanneer je scherp stelt met je camera is alleen het punt waarop je scherp stelt echt scherp. In het gebied daarvoor en daarachter wordt het beeld steeds onscherper.

Het gehele gebied dat nog als scherp ervaren wordt door de kijker noemen we de scherptediepte van een foto. Deze kan heel groot zijn (bijna alles is scherp), heel klein (bijna alles is onscherp) of alles daartussen. Als fotograaf kun je zelf bepalen hoe groot de scherptediepte in een foto is. Deels met camera instellingen, deels met de apparatuur die je gebruikt en voornamelijk met de keuzes die je maakt in je foto.

1/100s, f/2.8, ISO 250 @ 110mm

1. Groot diafragma

De bekendste manier om met de scherptediepte te spelen is waarschijnlijk het gebruik van het diafragma. Het diafragma zit in je objectief en bestaat uit bladen die open en dicht kunnen schuiven. Door ze te openen komt er meer licht naar binnen, sluit je ze dan komt er minder licht naar binnen.

Er is echter nog een extra effect bij het veranderen van je diafragma; het heeft namelijk ook effect op de scherptediepte in je foto. Zet je het diafragma open (grote opening, klein diafragmagetal) dan wordt de scherptediepte in je foto kleiner.

Jens dierentuin

1/160s, f/2.8, 800 ISO @ 130mm
Draai je het diafragma dicht (kleinere opening, hoger diafragmagetal) dan wordt de scherptediepte in je foto groter. Wil je dus een foto met een wazige achtergrond dan is het slim om een grote diafragma opening (klein getal) te gebruiken. Bijvoorbeeld f/1.8 of f/2.8.

2. Lichtsterk objectief

Hoe laag het diafragmagetal kan worden is afhankelijk van het objectief dat op je camera zit. Elk objectief heeft een maximaal diafragma; de grootste opening waarbij zoveel mogelijk licht de camera binnen kan komen. Deze maximale diafragma wordt aangegeven met een getal, doorgaans ergens tussen f/1.4 en f/5.6.

Hoe lager het getal, hoe meer licht er door het objectief heen kan komen. Objectieven met een laag getal worden ook vaak 'lichtsterk' genoemd. Bij punt 1 gaf ik al aan dat je een zo'n laag mogelijk getal moet gebruiken voor een zo'n wazig mogelijke achtergrond. Hoe lichtsterker je objectief; hoe makelijker je de achtergrond onscherp kunt krijgen.

Nadeel is dat lichtsterke objectieven vaak erg prijzig zijn. De grote uitzondering hierop is het 50mm f/1.8 objectief (de foto hieronder is hiermee geschoten) dat voor de meeste merken te koop is rond de 100 euro. Een absolute aanrader als je vaak foto's wilt schieten met een onscherpe achtergrond.

Janneke

1/60 sec, f/3.5, ISO 100 @ 50mm

3. Inzoomen

Hoe verder je inzoomt op je onderwerp hoe kleiner de scherptediepte wordt. Heb je een camera met verwisselbare objectieven, dan kun je een teleobjectief gebruiken om te zorgen voor een onscherpe achtergrond.

Het brandpunt van een objectief geeft aan hoe ver je 'ingezoomd bent'. Hoe hoger het getal, hoe verder je ingezoomd bent. Vanaf zo'n 100mm (en hoger) spreken we over een teleobjectief. Een objectief met bijvoorbeeld 200mm is al een behoorlijk teleobjectief. Wanneer je een foto maakt met een 200mm objectief is de scherptediepte al snel erg klein.

Tom ylona walking

1/60s, f/2.8, ISO 100 @ 100mm

4. Dichtbij je onderwerp

Hoe verder je onderwerp van je camera af staat, hoe groter de scherptediepte zal zijn. Wil je graag een achtergrond die onscherper is, ga dan dichter bij je onderwerp staan. In de meeste gevallen is het daarop beter om slechts een deel van je onderwerp op de foto te zetten. Dan kun je meestal een stuk dichterbij gaan staan en wordt de achtergrond sneller onscherp.

Wanneer je onderwerp bijvoorbeeld op 10 meter afstand staat wordt het erg lastig om nog een onscherpe achtergrond te hebben. Sta je slechts een halve meter van je onderwerp af dan gaat dit een stuk gemakkelijker.

Scherptediepte dichtbij

1/400s, f/5.6, ISO 100 @ 100mm
Bij een compactcamera is het erg moeilijk om een onscherpe achtergrond te krijgen (lees verderop waarom). Gebruik je echter de macrostand en fotografeer je op een paar centimeter afstand dan kun je ook hiermee een mooie wazige achtergrond krijgen.

5. Voldoende afstand met de achtergrond

Hierboven heb ik het over de afstand tot je onderwerp, maar ook de afstand tot de achtergrond achter je onderwerp speelt een belangrijke rol. Als je iemand fotografeert die met zijn rug tegen een muur leunt is het moeilijk om de muur onscherp op de foto te krijgen.

Laat je die persoon echter een paar meter voor de muur staan dan is het veel eenvoudiger om de muur onscherp op de foto te krijgen. De afstand tussen je onderwerp en de achtergrond is dus erg belangrijk bij het verkrijgen van een wazige achtergrond.

Dit is iets om goed op te letten, want wanneer je een foto maakt van iemand die poseert dan heeft degene meestal de neiging om dicht bij de achtergrond te gaan staan. Je moet je model er dan op aanspreken een paar stappen naar voren te doen; hij komt dan dichterbij bij de camera én verder van je onderwerp.

Mika op Kos

1/800 sec, f/5.6, ISO 100 @ 35mm

6. Grotere sensor

Aan het formaat van je sensor kun je eigenlijk niks veranderen (behalve dan een andere camera kopen), maar ook dit is van invloed wanneer je een onscherpe achtergrond wilt krijgen. Hoe groter de sensor in je camera, hoe kleiner de scherptediepte.

Dit effect valt vooral op bij compactcamera's of cameratelefoons. Hierbij is vaak alles scherp, omdat er een onzettend kleine sensor in zit. Hierdoor is het erg moeilijk om met een dergelijke camera te werken met een onscherpe achtergrond. Alleen extreem inzoomen of de macrostand geven je dan nog de mogelijkheid om te spelen met een wazige achtergrond.

Verschil tussen sensorformaten

Foto © door Jim Dicecco
Vind je het leuk om veel met onscherpe achtergronden te werken, let hier dan op bij de aanschaf van je volgende camera. Sommige compactcamera's, de meeste systeemcamera's en natuurlijk digitale spiegelreflexcamera's beschikken over grotere sensoren.

Een APS-C formaat sensor is eigenlijk een beetje het minimum waarmee je aan de slag moet. Wil je echt kleinere scherptediepten dan is een fullframe camera ideaal (helaas ook wel prijzig). Er bestaan ook nog midden- en grootformaat camera's, maar deze zijn helemaal niet te betalen in hun digitale vorm.

7. Beeldbewerking

Zit je vast aan je compactcamera of cameratelefoon dan is er altijd nog een andere oplossing die je kunt toepassen om een wazige achtergrond te maken; nabewerking. Dat kan natuurlijk met Photoshop, maar zelfs in Instagram zit al een (beperkte) mogelijkheid om een deel van de foto onscherp te maken.

Tenzij je graag heel veel tijd achter de computer besteed is het slimmer om voornamelijk (een deel van) de eerste 6 stappen toe te passen. De digitale nabewerken kan zo nu en dan natuurlijk ook een uitkomst zijn.

Meer weten over de basis van fotografie?

Bij Photofacts Academy, onze online leeromgeving voor fotografen, hebben we een complete basiscursus over fotografie. Je kunt deze cursus twee weken lang volgen met een gratis proeflidmaatschap.

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken

Dit artikel is voor het laatst bijgewerkt op 12 december 2018.
De eerste publicatiedatum is maandag 7 januari 2013, 23:32.

Over de auteur

Elja Trum is oprichter van Photofacts, online fotografiecursussite Photofacts Academy en het blog Teslafacts. Hij schrijft sinds 2006 over fotografie. Elja is ook auteur van boeken over zwart-witfotografie, flitsfotografie en portretfotografie.

7 reacties

HarryD schreef op dinsdag 8 januari 2013 om 08:47 | reageer
Dank voor deze post.

Helaas moet ik punt 3 (weer) ontkrachten.
Als je het bruidspaar met een 50mm objectief fotografeert, zelfde camera, zelfde instellingen en zelfde compositie (zelfde uitsnede = het bruidspaar even groot in beeld, je moet hiervoor je eigen afstand tot het bruidspaar halveren) krijg je DEZELFDE scherptediepte.

Probeer het of reken het na Dofmaster.com

Elja Trum schreef op dinsdag 8 januari 2013 om 09:08 | reageer
@HarryD; Maar jij halveert de afstand (wat ik noem in punt 4). Dan pas je dus 1 van de andere punten toe om de scherptediepte te verkleinen. Het gaat mij niet om de uitsnede hetzelfde houden, het gaat mij om de verschillende manieren om minder scherptediepte in je foto te krijgen.

Dat kan dus door ofwel een teleobjectief te gebruiken (in te zoomen), of dichterbij te komen. Ook beide gecombineerd kan natuurlijk.

Marlinde schreef op dinsdag 8 januari 2013 om 21:06 | reageer
Wat leuk om deze info te lezen! ik heb vandaag mijn 50mm lens binnen gekregen en ben echt nog een beginner, maar door dit artikel worden dingen voor mij ook begrijpelijk ik heb net al een paar mooie foto's geschoten met een onscherpe achtergrond!

Paul Oosterlaak schreef op dinsdag 8 januari 2013 om 23:39 | reageer
Tsja, eigenlijk kun je het hele stuk over diafragma en tele-objectief en sensor samenvatten in 1 stuk: hoe groter het effectieve diafragma (200mm f/4 geeft 50mm effectief diafragma) bij dezelfde foto (qua perspectief dus), hoe kleiner de scherptediepte.

Donald Willemsen schreef op woensdag 9 januari 2013 om 08:50 | reageer
Bijzonder leerzaam.

Kees Jurgens schreef op woensdag 9 januari 2013 om 14:28 | reageer
Het bij 2 genoemde (Canon) 50mm f/1.8 objectief geeft op de grootste diafragma's, 1.8 t/m 2.8, onvoldoende scherpte. Lijkt mij goed om te weten.

ErikvanRosmalen schreef op woensdag 9 januari 2013 om 16:33 | reageer
@Kees: (vrijwel) geen enkel objectief is vol open goed op z'n best. Of dat 'onvoldoende' is, is natuurlijk subjectief en gerelateerd aan de smaak van de gebruiker en wat je gewend bent. Ik vond 'm redelijk bruikbaar vanaf f/2, maar met m'n huidig referentiekader denk ik daar misschien anders over. Voor beginners als Marlinde zal het wellicht prima zijn.

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Masterclass Landschapsfotografie met Bas Meelker

Cursus Natuurfotografie in Nederland met Rob Dijkstra

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

44.431 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts