Wat is brandpuntsafstand?

 Paul Oosterlaak schreef op vrijdag 9 februari 2018 om 11:19  | reageer

"De brandpuntsafstand heeft te maken met het objectief van je camera, het staat er als het goed is ook op. Technisch gezien is dit de afstand in millimeters tussen je camera-sensor en het midden van je objectief. "

Nee, echt niet. Het is de afstand tussen het optisch midden van de lens en de plek waarop evenwijdige lichtstralen gebundeld worden tot 1 punt. Het optische midden hangt van veel factoren af, waaronder focusafstand en lensontwerp.

"De brandpuntsafstand van je objectief bepaalt hoeveel er te zien is op je foto's en hoe groot het onderwerp in beeld komt."

De brandpuntsafstand van je objectief samen met de grootte van je sensor.

"Dit wordt ook wel groothoek genoemd. Er zijn nog kleinere brandpuntsafstanden, bijvoorbeeld 12mm, dat wordt dan supergrootboek genoemd."

Uiteraard zijn de grenzen tussen supertele, tele, standaard, groothoek, supergroothoek en ultragroothoek vaag. Maar het is handiger om in beeldhoeken te spreken of eventueel (zoals meestal gedaan wordt) in full frame equivalente brandpuntsafstanden te praten. Dus wijder dan 35mm is groothoek, wijder dan 24mm is supergroothoek en wijder dan 16mm is ultragroothoek bijvoorbeeld (dit zijn geen absolute waardes).

"Groothoeklenzen kunnen wel zorgen voor vertekening in je beeld, zeker als je er op korte afstand van je onderwerp mee fotografeert."

Iedere lens vertekent, omdat dit afhangt van je perspectief. De vertekening wordt alleen duidelijker zichtbaar in bepaalde situaties.

"Voor portretten zijn ze dus niet geschikt."

Hiermee doe je veel portretfotografen te kort. Ik ken fotografen die portretten schieten met fish-eye lenzen. Er wordt dan juist gebruik gemaakt van extreme perspectief vertekening en vervorming. Je kunt beter zeggen, dat als je minder vertekening wil in je portret je beter met langere brandpuntsafstanden kunt werken.

 Paul Oosterlaak schreef op vrijdag 9 februari 2018 om 12:11  | reageer

Portretten: zoveel mensen, zoveel wensen, zoveel lenzen...
Een krap hoofd-schouderportret schiet je inderdaad vaak met 100+ mm, maar een fullbody portret wordt vaker met 50mm of wijder geschoten. Als ik de ruimte heb, schiet ik bijna alles met 135mm, maar soms heb ik de ruimte niet en/of wil je meer context bij het portret en pak ik 50mm (of nog wijder). Het is dus niet zo eenduidig, dus nuanceer meer als je hierover spreekt.
De strekking van dit artikel is natuurlijk dat het niet te lang is, maar hier en daar een kleine nuance maakt het ook wat vollediger en meer kloppend.

 100 schreef op zaterdag 10 februari 2018 om 12:10  | reageer

==="De brandpuntsafstand heeft te maken met het objectief van je camera, het staat er als het goed is ook op. Technisch gezien is dit de afstand in millimeters tussen je camera-sensor en het midden van je objectief. "

‘Nee, echt niet. Het is de afstand tussen het optisch midden van de lens en de plek waarop evenwijdige lichtstralen gebundeld worden tot 1 punt.’===

Eigenlijk zijn beide uitspraken niet correct voor de objectieven die mensen op hun camera gebruiken want dat zijn geen “dunne lenzen” maar “dikke lenzen” of lenssystemen en daarvoor gelden andere definities die interessant zijn voor optische ingenieurs, maar de gemiddelde fotograaf niet zullen boeien.

Ik denk dat de drie voorbeeldfoto’s veel belangrijker zijn dan de optische theorie omdat je daar goed de effecten kunt zien van de verschillende lenzen. Meest in het oog springende verschil is het verschil in compressie. Hoe “langer” de brandpuntafstand, hoe dichter voor- en achtergrond bij elkaar komen.
Met de focus op het hoofd van de violist zie dat de viool in verhouding steeds kleiner wordt en het hek op de achtergrond steeds groter. Bijkomend effect is de grotere onscherpte van de achtergrond waardoor de scheiding tussen onderwerp en achtergrond groter wordt.

Portretten:
Je kunt met nagenoeg elke lens een portret schieten, maar het is niet voor niets dat 85mm lenzen gezien worden als portretlenzen. Weinig vertekening en optisch relatief eenvoudig waardoor “snel” (f/1.8) en redelijk betaalbaar (paar honderd euro) samengaan en ze daardoor interessant zijn voor mensen die portretten maken en iets meer willen dan een 18-55 kitlens.

 100 schreef op zondag 11 februari 2018 om 00:20  | reageer

@Michelle
Zeker, een mooi maanvoorbeeld is ook de video van een paar jaar geleden van Mark Gee.
https://vimeo.com/58385453
Geschoten met een brandpunt van 1.000mm (EF 500L + 2x extender) op 2,1 kilometer afstand van de mensen.

 martinphili schreef op zondag 11 februari 2018 om 10:13  | reageer

De vertekening bij portretten (grote neus en zo) heeft vooral te maken met de afstand tussen fotograaf en onderwerp. Dat is perspectief. In dat licht ben ik het dan ook volledig eens met de stelling dat iedere lens geschikt is voor portretten.

 100 schreef op zondag 11 februari 2018 om 12:57  | reageer

@martinphili
“De vertekening bij portretten (grote neus en zo) heeft vooral te maken met de afstand tussen fotograaf en onderwerp. Dat is perspectief.”

Ja en nee.
Je kunt alleen een “grote neus” krijgen als de lens negatieve compressie (uitrekking) heeft en dat geldt voor lenzen met een brandpuntafstand kleiner dan een standaard lens. Als we lenzen even simpel indelen krijg je uitrekking alleen bij groothoeklenzen (<35mm) en compressie alleen bij telelenzen (>70mm). Tussen de 35 en de 70mm (de grenzen zijn arbitrair, maar het gaat even om ordegrootte) krijg je een beeld vergelijkbaar met wat we met onze ogen zien.

Als je fotografeert met een standaardlens (zeg even 50mm) zul je dus zien dat veraf of dichtbij niet of nauwelijks effect heeft op de verhoudingen van een gezicht. Beste voorbeeld zijn de meeste macrolenzen, daarmee fotografeer je op zeer korte afstanden en heb je toch weinig last van uitrekking.

 Paul Oosterlaak schreef op zondag 11 februari 2018 om 15:52  | reageer

@100: brandpuntsafstand voor een dikke lens of lenssysteem is inderdaad niet zo eenvoudig als bij een dunne (ideale) lens (zonder sferische aberratie), maar uitgaan van een optisch midden (waar dat ook moge liggen) is correct genoeg.

Wat betreft die 50mm. Dat is gewoon een arbitraire waarde die ooit makkelijk en goedkoop te produceren was. Heeft verder niets met vertekening te maken. En zoals martinphili al zegt, kun je hier net zo goed vertekening mee krijgen. Menig hoofd-schouderportret gemaakt met 50mm toont zichtbare vertekening.
Zoals ik al eerder zei, heb je altijd vertekening. Als je met 800mm een foto maakt van een spoorrails zie je ook geen evenwijdige lijnen.

 Paul Oosterlaak schreef op zondag 11 februari 2018 om 18:20  | reageer

Compressie is afhankelijk van afstanden en niet van brandpuntsafstand: https://flic.kr/p/BctdW1
Wat macrolenzen betreft: een macrolens geeft juist effectief het beeld weer van een langere brandpuntsafstand, vandaar dat ook de lichtsterkte afneemt (dit zie je ook netjes op Nikon camera's). Wat jij bedoelt, is focus breathing

Michelle dank voor je uitleg. Mooie reacties allemaal! Maar terug lezende het artikel was voornamelijk bedoeld voor de beginnende (hobby) fotograaf! Maw. de reacties zijn van een heel ander niveau! En was dat nu de bedoeling. Mogelijk dat deze beter opgenomen kunnen worden in een topic voor vergevorderde!! Ben bang dat heel veel beginnende hobby fotografen na het lezen van alle reacties er geen bal van snappen en afhaken!

 Michelle Peeters schreef op woensdag 14 februari 2018 om 21:49  | reageer

@Rob en Liesbeth: het artikel is al aangevuld met een aantal tips uit commentaren!