Reflecties beheersen met een polarisatiefilter

maandag 17 april 2023, 20:02 door Erik Nevels | 4.196x gelezen | 11 reacties

In mijn vorige blog schreef ik over het zien en fotograferen van reflecties. Dit blog gaat juist over het beheersen van reflecties. Daarvoor gebruik ik een polarisatiefilter. Door er een draai aan te geven neemt het filter de reflecties geleidelijk weg.

Het gebruik

Het polarisatiefilter staat vooral bekend om zijn effect op de typische Hollandse luchten met blauw en wolken.

Door aan het filter te draaien kun je zien wanneer het verstrooide licht van de blauwe lucht het meeste wordt tegengehouden. Het gevolg is meer contrast, het blauw wordt donkerder, het wit blijft wit.

In dit blog laat ik je juist foto's zien waarin de lucht niet (direct) in beeld is. Het zijn de oppervlakten die licht reflecteren en waar het polarisatiefilter eveneens werkzaam is.

Discipline

Tot voor kort gebruikte ik mijn polarisatiefilter vrij weinig. Eigenlijk vergat ik het gewoon en bleef het in mijn fototas.

Eenmaal thuis achter de PC waren de soms storende reflecties niet meer te corrigeren en dus groeide het besef en de discipline voor het gebruik ervan.

Beheersing

Mijn oog valt op het felgroene kroos met structuren die vragen om een foto. Het is al later in de ochtend. Zowel het wateroppervlak als het vochtige kroos weerkaatst het licht dat tussen de nog kale bomen doorschijnt.

Het is een tafereel waarbij het gebruik van het polarisatiefilter zeker effect zal hebben. De camera gaat op statief en het filter schroef ik voorzichtig op de lens.

Eenmaal de compositie en instellingen bepaald ga ik aan de slag met het filter. Zoals ik al zei kan ik er aan draaien. Om precies te zijn geldt dat voor het voorste element, waar het glas in zit.

Kijkend op mijn schermpje draai ik langzaam en zie de reflecties af en naarmate ik verder draai ook weer toenemen.

Het komt er dus op neer dat het filter afhankelijk van de stand ervan het licht minimaal tot maximaal filtert. Door het draaien ervan beheers ik de reflecties en dat maakt bij dit beeld nogal behoorlijk verschil. Waar gaat jouw voorkeur naar uit?

Van boven naar beneden: zonder filtering, deels gefilterd, helemaal gefilterd

Onder water kijken

Het is bijna windstil en het wateroppervlak van het ven is vrij strak. Even onder water zie ik roodbruine bladeren van een waterlelie. Tegelijkertijd zie ik het oppervlak het licht van de lucht weerkaatsen waarmee het zicht op de leliebladeren deels wordt ontnomen.

Omdat de afstand tot het tafereel behoorlijk is haal ik mijn telelens tevoorschijn en met hulp van een verloopring past mijn filterhouder ook op deze lens.

Wederom gaat de camera op statief en zorg ik eerst voor de gewenste compositie en instellingen. Dan geef ik er weer een draai aan.

Ik vind het effect van het filter steeds weer verrassend. Zo ook in dit geval waarbij ik letterlijk onder water kan kijken als het filterend effect maximaal is.

Ik draai niet verder maar voor ik de foto maak controleer ik de belichting, het filter neemt immers wat licht weg. De foto is nu donkerder maar de belichting van de bladeren vind ik goed en dus hoef ik de instellingen niet aan te passen.

Zonder polarisatiefilter

Met polarisatiefilter

45° en 90°

Het effect van het polarisatiefilter is het grootst bij een hoek van 45° ten opzichte van het water. Fotografeer je de blauwe lucht dan is een hoek van 90° ten opzichte van de zon het meest effectief.

Pas daarom op met het gebruik van een polarisatiefilter in combinatie met (extreme) groothoeklenzen omdat het filterend effect naar de kanten toe afneemt.

Bij een blauwe lucht, gefotografeerd op 90° ten opzichte van de zon, betekent dat donkerblauw in het midden en steeds lichter blauw naar de zijkanten toe. In die gevallen kun je natuurlijk beter zonder dit filter fotograferen.

Subtiele verschillen

Ook gladde, natte, vochtige of slijmerige oppervlakten weerkaatsen met gemak het witte daglicht. Dergelijke oppervlakken komen in de natuur nogal eens voor. Vaak is de reflectie heel subtiel en nemen mijn ogen het nauwelijks waar.

Pas als ik het polarisatiefilter inzet worden de (kleine) verschillen zichtbaar. Niettemin is het vaak de moeite waard om het filter te gebruiken. Hier een paar voorbeelden.

De eerste foto is genomen zonder filter. Met name op de linkeroever zie je het verschil met foto twee. De vochtige bladeren en het eveneens vochtige mosgroene weerkaatsen het witte daglicht en geven daardoor een lichte schijn af.

Bij foto twee is die schijn weg gefilterd en hebben de bladeren en het mos meer kleur.

Zonder polarisatiefilter

Met filter. Bladeren en mos hebben meer kleur
Nog een voorbeeld. Een groepje zwammen op een dode boomstam. De eerste foto is genomen zonder polarisatiefilter en de gladde zwarte bovenkant weerkaatst het licht dat van boven komt waardoor de hoed een witte glans krijgt.

Pas als ik het filter gebruik zie ik het verschil. Het is subtiel, maar toch duidelijk te zien. Ook in dit geval vind ik het gebruik van een polarisatiefilter de moeite waard.

Zonder polarisatiefilter: glanzende hoeden

Met polarisatiefilter: matzwarte hoeden

Goede gewoonte

Heb je een polarisatiefilter maar blijft het vaak in je tas of zelfs thuis dan geeft dit blog je misschien wel de drive om het vaker op je lenzen te schroeven.

Het kost even wat moeite maar het effect op reflecties kan variëren van subtiel tot verbluffend. Dus wil je die reflecties beheersen probeer dan een polarisatiefilter. Even draaien aan het filter kan zonder meer een positieve draai aan je foto geven.

Meer weten over natuurfotografie?

En als je meer wilt weten over hoe je onder veel (soms moeilijke) omstandigheden toch met mooie natuurfoto's terug kunt komen, dan kun je natuurlijk onze allernieuwste Cursus Natuurfotografie voor beginners volgen op Photofacts Academy.

In deze cursus op Photofacts Academy neemt natuurfotograaf Rob Dijkstra jullie mee de natuur in. Door middel van heldere praktijkvoorbeelden ontdek je het geheim om mooie natuurfoto's te maken.

Je kunt deze en andere cursussen twee weken lang volgen met een gratis proeflidmaatschap.

Over de auteur

Steeds weer boeiend en op zoek naar de essentie! Dat is wat fotograferen in de natuur voor mij is. Gefocust op het landschap of het onderwerp in diens omgeving tracht ik meer dan alleen te registreren. Een continue uitdaging waarvan ik elke keer volop geniet. Meer foto's? Volg mij op Instagram en/of kijk op mijn website Website

11 reacties

Donald Willemsen schreef op dinsdag 18 april 2023 om 11:08 | reageer
Een goed en duidelijk verhaal. Maar wanneer is een weerkaatsing hinderlijk? Het lijkt me vaak een persoonlijke beoordeling, een kwestie van smaak ook. Het hangt natuurlijk ook af van het onderwerp.
Daarom zeg ik: Weet wanneer je een polarisatiefilter gebruikt en bij twijfel maak dan wat meer foto's met en zonder filter.

MARCEL schreef op dinsdag 18 april 2023 om 15:56 | reageer
Ik heb nog steeds een UV filter op al mijn lenzen; zou het aangewezen zijn ook steeds een polarisatiefilter te installeren?

Erik schreef op dinsdag 18 april 2023 om 17:52 | reageer
@Marcel.
Zelf gebruik ik geen UV-filters. De kwaliteit van de lens wordt er niet beter op, eerder minder. Ook zou ik geen combi van twee filters aanraden omdat dat tot verlies aan beeldkwaliteit leidt en bovendien risico geeft op vignetering bij groothoeklenzen.
Steeds een polarisatiefilter gebruiken is zeker niet aangewezen. Zoals ik al zei bij de 3 foto's van het kroos bepaalt de fotograaf, resp. de kijker wat ie mooi vindt. Kies er dus bewust voor. Wil je juist reflecties zichtbaar hebben laat het dan weg. Wil je ze (deels) wegfilteren, gebruik het dan. Veel succes!

Donald Willemsen schreef op dinsdag 18 april 2023 om 16:35 | reageer
@Marcel, altijd een polarisatiefilter op je lens is niet nodig, want je hebt niet altijd te maken met reflecties. Een polarisatiefilter gebruik je alleen om hinderlijke reflecties en schitteringen weg te nemen.
Naar mijn mening is een UV filter ook compleet nutteloos. Ze zouden de frontlens beschermen. Met dat argument verkoopt men UV filters en vaak smeren ze je dan een goedkoop filter aan van rond de 10€. Heb je een lens van zeer goede kwaliteit dan haalt zo'n goedkoop UV filter de kwaliteit naar beneden. Komen er krassen op, kan je hem weggooien. Een degelijke zonnekap beschermt je lens veel beter.
Houd er bij een polarisatiefilter ook rekening mee dat het licht wegneemt en mogelijk nodig maakt de instellingen van de camera aan te passen om een goede belichting te krijgen.

Jo VP schreef op dinsdag 18 april 2023 om 16:56 | reageer
Opletten met het op elkaar schroeven van filters, het zou je kunnen gebeuren dat je ze moeilijk of niet meer van elkaar krijgt. Bij voorzet filter systemen heb je dit probleem natuurlijk niet.

martinphili schreef op dinsdag 18 april 2023 om 19:10 | reageer
Bij het fotograferen van auto's, wat ik voornamelijk doe, is het verduveld nuttig om een polafilter op je lens te hebben. Hou wel in de gaten dat het soms wel eens twee stoppen in je belichting kan schelen.

Paul schreef op donderdag 20 april 2023 om 09:53 | reageer
Goed stuk.
Heb al sinds eind jaren 60 pola's in m'n fototas. Toch vergeet ik het vaak, eigenlijk omdat ik te gemakzuchtig ben geworden, en omdat ik dan eerst de zonnekap eraf moet halen, die , indien samen gebruikt, behoorlijk in de weg zit. In 69 zat de zonnekap, die nog rond was, op het filter geschroefd, veel makkelijker😉

Paul schreef op zaterdag 22 april 2023 om 11:54 | reageer
De andere reacties zeiden het ook al, filters horen niet vast op een lens (eigenlijk moeten we zeggen objectief) te blijven zitten. Zeker een pola niet, dat is een dikkere met twee glazen en een folie, als die niet nodig is, moet ie er echt vanaf, dat uv filter, door veel fotohandelaren jarenlang als 'noodzakelijk om je frontlens te beschermen' aangeprezen, heeft alleen op grote hoogte, b.v. in de bergen, enige zin, verder zit het alleen maar in de weg.

Lauran schreef op zaterdag 22 april 2023 om 20:42 | reageer
Een polafilter kan in bepaalde situaties verrekte handig zijn. Niet te verwarren met het UV filter. Dit wordt op de professionele camera's al vervangen door het weglaten van het bypass filter voor de sensor.
Wil je toch een beschermingsfilter gebruiken neem dan een goed multicoated filter. Een pak duurder uiteraard.

Donald Willemsen schreef op zaterdag 22 april 2023 om 21:01 | reageer
@Paul, helemaal mee eens.

Donald Willemsen schreef op zondag 23 april 2023 om 20:03 | reageer
@Lauran, je hebt gelijk en ik heb enkele jaren geleden zo'n duur UVfilter gekocht voor 50€. Toch merkte ik verschil in met of zonder dat filter te fotograferen. Dus ik gebruik geen UVfilters meer. Voor de coating moet je het niet doen, want goede lenzen hebben veelal ook goede coatings. Dus heeft het geen zin. Zeg nu zelf, veel geld uitgeven voor je frontlens te beschermen is toch zonde geld als je de frontlens ook kan beschermen met een degelijke zonnekap?

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Masterclass Landschapsfotografie met Bas Meelker

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

44.430 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts