Extra scherptegebied met focus stacking

donderdag 13 december 2018, 12:29 door Michelle Peeters | 14.561x gelezen | 7 reacties

Ook bij de wat duurdere camera's loop je weleens tegen de grenzen aan van wat nog mogelijk is aan scherpte. Focus stacking is dan een techniek om toch dat beeld te verkrijgen dat je voor ogen had. In dit artikel wat uitleg over de werking ervan in Photoshop.

Vroeg of laat loop je tegen onmogelijke situaties aan als fotograaf. De cameratechniek heeft gewoon grenzen. Het combineren van een aantal verschillende foto's kan dan de oplossing zijn.

Focus stacking is een hulpmiddel om de scherpte in je foto's te vergroten. Het vereist echter wel een zorgvuldige manier van werken.

Maak je slechts één beeld (links), dan krijg je lang niet alles scherp wat je scherp wilt hebben. Met focus-stacking (rechts) krijg je alles van voor tot achteren scherp

Vooral bij macrofotografie

Scherpte is sowieso een belangrijk issue bij fotografie en soms wil je zelfs nog meer scherpte in je beelden dan de natuurkundewetten toelaten.

Vooral macrofotografen lopen tegen deze beperking aan (te weinig scherptebereik) omdat ze hun onderwerp sterk uitvergroten en er vaak erg dicht op zitten.

Het scherptegebied is daardoor vaak erg klein of zelfs te klein. Want hoe klein de insecten ook zijn die je fotografeert, je wil ze wel helemaal scherp hebben. Ook bloemen zijn fraaier als ze helemaal scherp in beeld zijn en niet alleen een paar stampers.

Een kleiner diafragma (hoger f-getal) is vaak niet de oplossing, omdat je dikwijls zo dicht op je onderwerp zit. En je mooie, rustige en onscherpe achtergrond wil je natuurlijk ook niet kwijt.

Het probleem treedt niet alleen op bij macrofotografie, ook bij landschapsfoto's loopt zelfs met een klein diafragma de scherpte achter in je beeld terug. Veel fotografen houden zowieso de sweet spot (diafragma rond de f/11) aan omdat de scherpte bij een nog kleiner diafragma (hoger getal) daarna terugloopt door diffractie.

Stacking / stapelen

Bij focus stacking maak je een aantal foto's waarbij de scherpte telkens verspringt. Je combineert de foto's tot één beeld waarbij je onderwerp van top tot teen scherp is.

Zo'n beeld zou je onmogelijk in één keer kunnen maken terwijl het er toch geloofwaardig uitziet. Als je focus stacking goed toepast is het niet te zien en dat is wat je als fotograaf het liefst wilt natuurlijk.

Nauwkeurig werken

Als je een natuurgetrouw eindresultaat wilt zul je zeer secuur moeten werken. Alle foto's die je maakt moeten goed scherp zijn. Een statief is dus onontbeerlijk om beweging te voorkomen en ook omdat de verschillende beelden precies dezelfde compositie moeten hebben.

Photoshop komt anders in de problemen als de beelden over elkaar gelegd moeten worden. Je zult ook met zelfontspanner of afstandsbediening moeten werken.

Stel met de hand zeer nauwkeurig scherp. Zo voorkom je ook eventuele bewegingen door de autofocusmotor. Zorg er als laatste voor dat de belichting bij alle foto's hetzelfde moet zijn. Dus bij alle opnames dezelfde sluitertijd, diafragma en iso-waarde.

Scripts, Bestanden laden naar stapel en bronbestanden selecteren

Bewerking in Photoshop

Open de foto's die je gemaakt hebt met het scherpstelpunt ieder keer een stukje naar achteren. Photoshop laadt de verschillende bestanden los naast elkaar. Je kunt de fotobestanden ook later selecteren (zie bovenstaande screenshot);

De losse bestanden moeten nu één beeld worden (ze moeten gestapeld worden). Kies Bestand, Scripts, Bestanden laden naar stapel. Er volgt een dialoogvenster waarin je kiest voor Geopende bestanden toevoegen (in mijn geval koos ik Bladeren omdat ik de foto's nog niet geopend had van tevoren).

Laat het vinkje voor Proberen om bronafbeeldingen automatisch uit te lijnen aanstaan. De foto's worden nu gestapeld tot één document;

De foto's zijn nu gestapeld en deze lagen moeten samengevoegd worden. Kies Bewerken, Lagen automatisch laten overvloeien. In het dialoogvenster kies je Afbeeldingen stapelen. De vinkjes bij Naadloze tinten en kleuren en Vullen met behoud van inhoud bij transparante gebieden laat je staan;

Het proces duurt waarschijnlijk een tijdje (afhankelijk van de rekenkracht van je computer en het aantal foto's) maar als het goed is krijg je een mooi resultaat te zien. Photoshop heeft de scherpe delen van alle foto's gecombineerd tot één foto waarbij de antieke camera compleet scherp wordt weergegeven.

Bewerken, Lagen automatisch overvloeien

Focus stacking voortgang en eindresultaat

De voortgang en het eindresultaat met de verschillende lagen er nog in

Conclusie

Ik ben erg enthousiast over deze techniek. Ik had hem nog niet eerder geprobeerd en eigenlijk zou ik hem moeten uittesten op foto's van een macro-object (een zwaar uitvergroot insect of iets dergelijks) en niet op een antieke camera die ik met macro-objectief fotografeerde.

Dat gaat op korte termijn echter zeker wel gebeuren!

Meer weten over focus stacking?

Wil je nog meer weten over focus stacking? In de cursus Macrofotografie van natuurfotograaf Johannes Klapwijk laat hij je ook zien hoe je dit kunt toepassen in je foto's.

Met een gratis proeflidmaatschap kun je de complete cursus (of alleen de video over focus stacking) direct bekijken.

Meer weten over Photoshop beeldbewerkingen?

Bij Photofacts Academy, onze online leeromgeving voor fotografen, hebben we diverse cursussen over Adobe Photoshop.

- Photoshop voor Beginners (Johan Elzenga)
- Photoshop voor Fotografen (Piet van den Eynde)
- Photoshop voor Gevorderden (Marit Hilarius)
- Photoshop Effecten (Elja Trum)
En nog veel meer...

Je kunt deze cursussen twee weken lang volgen met een gratis proeflidmaatschap.

Photofacts Academy 11 jaar - Winactie!

Wil jij ontdekken hoe je de mooiste foto's kunt maken? Bekijk dan onze online fotografie cursussen. Meer dan 100 cursussen over fotografie, nabewerking en creativiteit.

Photofacts Academy + de Compositiebijbel

We bestaan deze week 11 jaar. Dat vieren we met een gave winactie. Word nu lid van Photofacts Academy en ontvang 70 euro korting, ons gloednieuwe boek de Compositiebijbel én maak kans op meer dan 16.000 euro aan prijzen!

Direct aanmelden met korting + gratis boek + winactie

Dit artikel is voor het laatst bijgewerkt op 13 december 2018.
De eerste publicatiedatum is maandag 27 augustus 2018, 20:02.

Over de auteur

Michelle Peeters is fotografe en oprichter van DeuxBleus Fotografie. Michelle herkent het bijzondere in het gewone en het gewone in het bijzondere. Ze heeft zich nooit willen specialiseren en is daardoor van alle markten thuis.

7 reacties

Tiem Meijering schreef op dinsdag 28 augustus 2018 om 10:22 | reageer
Er zijn camera’s waarmee je focus bracketing kunt toepassen, dus slechts 1maal scherpstellen en de camera neemt zoveel foto’s als je wilt met steeds verplaatste scherpstelpunt. En er zijn ook meerdere programma’s om de foto’s te stacken. En er zijn camera’s waar de stacking van 8 opnames in de camera zelf wordt gedaan. Het verbaast me waarom je niet ook deze mogelijkheden noemt. Dat zou je verhaal toch veel completer maken!

gast schreef op dinsdag 28 augustus 2018 om 10:57 | reageer
Net zoals ik werk, vooral leuk bij productfotografie en architectuur...

Rob schreef op dinsdag 28 augustus 2018 om 15:10 | reageer
Ik werk met Helicon Remote. Die stuurt mijn camera aan zodat ik niet handmatig hoef scherp te stellen en afdrukken

Rieks schreef op dinsdag 28 augustus 2018 om 17:11 | reageer
Ik vind dit in ieder geval een leuk en interessant artikel. Logisch en helder geschreven. Ik heb Photoshop niet op de PC staan, ik ben sinds versie 2.42 gebruiker van Paint Shop Pro, inmiddels aangeland bij versie 2018. PSP zal ook zeker een mogelijkheid bieden voor dit type bracketing. Dit ga ik in ieder geval opzoeken, anders moet ik toch maar Photoshop installeren. Kan dit ook in Lightroom? Leuk, weer eens lekker experimenteren met de camera en de computer.

Footootje schreef op dinsdag 28 augustus 2018 om 22:01 | reageer
De vraag van RIEKS lag al op mijn tong, want ik werk ook -en zeer tevreden- met PSP in plaats van dat dure en moeilijke Photoshop. Maar hoe ga ik stacken in PSP ? Andere vraag zou dan zijn waarom PSP niet vaker wordt gebruikt in fotobladen enz. Mijn lijfblad ZOOM heb ik nu verlaten omdat er alleen met Photoshop wordt gewerkt.

Hans den Boer schreef op woensdag 29 augustus 2018 om 05:47 | reageer
De noodzaak voor focusstacking wordt alleen maar groter bij het gebruik van nieuwere camera’s (lees: meer pixels). Niet alleen door de hogere resolutie, maar ook door de hogere pixeldichtheid waardoor diffractie nog eerder gaat optreden.
Een aantal nieuwere camera’s biedt de optie om automatisch een focusstack te maken (Nikon D850, de nieuwe Nikon Z7, Fuji GFX e.a.). Hierbij kun je én het bereik én het aantal opnames ingeven wat je wilt maken. Bij “oudere” camera’s is handmatig scherpstellen een prima optie.
Overigens is de optie voor stacking in Photoshop leuk, maar voldoet in de praktijk bij complexe foto’s vaak niet. Dat is ook de reden dat ik jaren geleden Photoshop hier niet meer voor gebruik. Voor optimale resultaten ben je toch op een programma als Heliconfocus of Zerene stacker aangewezen die niet alleen een beter resultaat geven, maar waarbij je ook nog kunt kiezen uit verschillende algoritmes.

Michelle Peeters schreef op woensdag 29 augustus 2018 om 11:33 | reageer
In dit artikel staan ook nog wat andere (gratis) stacking-programma’s beschreven. Helicon is er één van.

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Cursus Natuurfotografie in Nederland met Rob Dijkstra

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

44.432 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts