Review: Carl Zeiss Planar 1,4/50mm ZE

zondag 28 februari 2010, 23:37 door Ed Coenen | 19.903x gelezen | 6 reacties

Geen discussie over sublieme of gebrekkige autofocus van dit 'standaardobjectief'. Dit objectief voor Canon EOS-camera's heeft eenvoudig geen autofocusfunctie. Digitaal fotograferen met misschien een vleugje nostalgie. Ik heb er nu een paar weken mee gewerkt en het is tijd voor een evaluatie.

Vaag herinner ik mij nog discussies in fotobladen en op de fotoclub over het nut van autofocus. Strekking: een goede fotograaf heeft dat niet nodig. Dat is nu wel helemaal anders geworden. Nu discussieert 'iedereen' over de kwaliteit van het gebruikelijk geworden autofocus. En wat toen voor onmogelijk werd gehouden: ook de professional windt zich op over trage automatische scherpstelling. En Canon lijkt het patent te hebben op camera's en objectieven met een matige auto-focus.

Mijn 'standaardlens' op mijn reportagecamera 5D mark II van Canon is de 16-35mm f/2.8 L van hetzelfde merk. Dat zal niet snel veranderen, aangezien een groothoekzoom bij de meeste van mijn klussen past. Maar grenzen knellen en soms zag ik de 35mm-instelling als een belemmering. De zoektocht naar de 50mm was daarmee begonnen.

Ik hang niet aan merken en mijn 50mm hoefde er niet noodzakelijk één van Canon te zijn. Dat kwam goed uit. De meningen over de drie 50mm-objectieven van dat merk waren verdeeld, zoals de meningen over objectieven altijd verdeeld lijken te zijn. Ik heb daarom ook bij andere merken gekeken, van Sigma tot Tamron en Carl Zeiss.

Ik wil niet zeggen dat de Carl Zeiss Planar T* 1,4/50mm ZE alleen lovende kritieken kreeg, maar de berichten waren goed genoeg om mij over de streep te trekken. Ook de grafieken om de prestaties te beoordelen waren gunstig, al hadden die vaak betrekking op de Nikon-versie, de net even andere Carl Zeiss Planar T* 1,4/50mm ZF.

Bouw
Het objectief voelt stevig aan en met een gewicht van 350 gram is het ook geen lichtgewicht standaardobjectief. Je hebt een werkstuk van glas en metaal in je hand. Zelfs de standaard meegevelerde zonnekap is van metaal, kom daar bij Canon nog maar eens om.

Het rode puntje als hulpmarkering bij het monteren van het objectief op de camera zit op de metalen ring, niet op het objectief. Voor snel wisselen niet zo handig en eigenlijk vind ik dat na een paar weken werken met dit objectief het belangrijkste minpunt. Dan noem ik ook maar gelijk en ander minpunt(je). Als je de zonnekap hebt gemonteerd, is het vastzetten van de lensdop een beetje prutsen. Vooral als je buiten in de kou loopt.

Elektronica
Carl Zeiss levert al heel lang een 50mm voor kleinbeeldcamera's. De 50mm Z-serie is de jongste versie. De ZE voor Canon EOS-camera's werd in september 2008 aangekondigd, samen met de 85mm. Van recenter datum is er een 50mm ZE met macro-functie.

Anders dan bij eerdere versies heeft de Z-serie elektronica aan boord voor informatie-overdracht over en weer met de body. De elektronische contactpunten op het ZE-objectief corresponderen met die op de EOS-body, zodat alle belichtingsprogramma's zoals P, Av, Tv en M en de scherpstelindicatie te gebruiken zijn. Ojectiefinformatie zoals brandpuntsafstand en lichtsterkte worden aan de camera doorgegeven. Merk, type en verdere informatie zie ik ook ook terug in de metadata van Lightroom.

Scherpstelindicatie
De scherpstelindicatie werkt prima. Het woord is overigens niet helemaal correct. Een indicatie wijst op iets dat ongeveer goed is, terwijl praktisch meer sprake is van een bevestiging van scherpstelling. Je hoort het bekende piepje als je correct hebt scherpgesteld en in de zoeker brandt het rode blokje als je de ontspanknop half indrukt.

Deze functie werkt (vanzelfsprekend) alleen als het punt waarop jij focust precies samenvalt met het rechthoekje in de zoeker. Dat betekent dat je aan deze functie meer hebt als je een camera hebt met veel focuspunten. Met de negen redelijk in het centrum gelegen punten van de Canon 5D mkII moet je er niet al te veel op leunen, zeker niet bij dichtbij-fotografie. Staan alle punten geactiveerd, dan licht het blokje (of de blokjes) op dat een scherp gebied detecteert.

Objectief met zonnekap

Mis je autofocus? Als je altijd met automatische scherpstelling werkt, dan ga je geheid een paar keer de mist in. Maar heb je de tijd zonder autofocus meegemaakt, dan is het al vertrouwder. Mogelijk heb je een camera nog altijd vast met de linkerhand aan de scherpstelring. Gebruik je Live View om bijna als vroeger op het matglas scherp te stellen, dan is er ook al niet veel aan de hand als je vanaf statief werkt. Uit de hand met Live View scherpstellen vind ik niet steeds plezierig doordat het beeld danst.

Waar ik de autofocus nog mis, dat is bij het fotografen van bewegende objecten, zoals een huisdier. Hulde achteraf voor de analoge fotografen die zonder autofocus sportfoto's hebben gemaakt. Maar sowieso, je krijgt na een tijdje werken met dit objectief zowaar nog eerbied voor de bekritiseerde autofocus van Canon.

Afstand en DOF
Handig hulpmiddel is de ingegraveerde afstandschaal en de scherptediepte-markering. Je zou in principe kunnen scherpstellen zonder gebruik te maken van zoeker of live view. Je ziet dan op de markeringen ook gelijk wat bij een bepaald diafragma het scherptegebied is. Beter dan welk lesboek uit, zo'n conventionele gravering maakt veel duidelijk.

Bijvoorbeeld dat diafragma f/1.4 (de dikke witte streep) weliswaar heel mooi is, maar dat je bij het scherpstellen bijna geen scherp gebied over hebt. Waarbij het dan gaat om het dept-of-field bij een 35mm kleinbeeldcamera, of in hedendaags Nederlands een full-framecamera.

Scherptediepte

De prijs
Met een winkelprijs van ongeveer 515 euro is de 50mm van Carl Zeiss een kleine tweehonderd euro duurder dan de Canon EF USM 50mm f/1,4 (zonder zonnekap), maar ongeveer zevenhonderd euro goedkoper dan de Canon EF 50mm f/1.2 L USM (inclusief zonnekap).

Ik kreeg uit de kritieken en mij door collega's toegezonden beelden niet de indruk dat het L-objectief van Canon veel beter was dan de Carl Zeiss. De eindresultaten zijn grosso modo aan elkaar gelijk, met misschien een paar plusjes meer voor het objectief dat het uiteindelijk is geworden. Kritiek op de softe beelden op f/1,4 heb ik genegeerd. Dat diafragma is voor mijn reportagewerk door de krappe scherptediepte per definitie onbruikbaar.

Specificaties
- diafragma: 1.4 tot 16 inklikbaar op 1/2 stops
- scherpstelbereik: 0,45 m - Oneindig
- opnamevlak op de korste instelafstand: 24 x 16 cm
- filtermaat: 58 mm
- gewicht: 330 gram
- leverbaar voor EF, F- en K-bajonet en M42 schroefvatting (ZE, ZF, ZK en ZS).

Voorbeeldfoto's
Hieronder volgens enkele foto's die ik de afgelopen weken met dit objectief heb gemaakt. De eerste is een scherpsteloefening van een stilstaand object. Met Live View en met de camera op statief. De daarop volgende foto's zijn uit de hand gemaakt met scherpstelling door de zoeker.

Een foto gemaakt tijdens een werkbezoek aan Rotterdam, een foto uit een reportage over een (bijna) onbemande fabriek en twee foto's uit een reportage over langer dan gebruikelijke vrachtautocombinaties. Tot slot een detailfoto van het bronzen beeld 'Per Adriano' van Igor Mitoraj, gemaakt tijdens een klein uurtje 'non-Af verkennen' in Den Haag.

schaalmodel wiellader

Scherpstelling op de 'A' in de merknaam.
f/16, ISO 100, afstand tot onderwerp ongeveer 50 cm

Rotterdam Schouwburgplein

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken

Over de auteur

Ed Coenen is onder meer reportagefotograaf. Hij ziet zijn foto's afgedrukt in tijdschriften.

6 reacties

tonv schreef op maandag 1 maart 2010 om 02:00 | reageer
Het artikel geeft een prima voorstelling van het werken met een non AF Zeiss objectief. Het is sowieso een object van begeerte door z'n makelij: een brok glas en metaal dat aanvoelt als een onderdeel van een Leopard Tank. Het moet dus een duurzamer lens zijn dan z'n plastic tegenhangers van bijv. Canon.

Tijdens mijn kunstacademieperiode heb ik geleerd te fotograferen met een non AF objectief en maakte er scherpe foto's mee. Het is maar wat je gewend bent natuurlijk. Door de tijd zijn we wat slaafs geworden aan techniek zo blijkt. De foto's zien er puik uit, met name de kleurweergave van de Zeiss valt op!

Peter van Veen schreef op maandag 1 maart 2010 om 07:40 | reageer
Ik heb me nooit kunnen voorstellen waarom iemand ooit zou kunnen kiezen voor een non-autofocus objectief. Ik heb dat tijdperk ook niet meegemaakt. Maar na de aanschaf van m'n macro objectief (Sigma 105) werd me duidelijk dat autofocus lang niet in alle gevallen een uitkomst is en dat je dan 'vanzelf' overgaat naar manueel scherpstellen.

gast schreef op maandag 1 maart 2010 om 17:14 | reageer
Vooral het detail in de eerste en laatste foto spreken mij wel aan. Wel een duur ding, maar misschien toch beter dan de 18-55mm kitlens. Maar misschien kies ik toch middelste van Canon, want manueel scherpstellen lijkt me niet handig.

Rolograaf schreef op dinsdag 2 maart 2010 om 16:13 | reageer
Vindt de kleuren er ook erg natuurlijk uitzien van de buitenfoto's. Leuk dat je voor rapportages toch kiest voor het ongemak van MF. Omdat ik vaak bewegende mensen fotografeer blijf ik toch maar bij mijn Canon 1.4 USM. Deze lens moet trouwens niet in de verdrukking komen in je fototas, want dan gaat hij zeker stuk! tip voor @gast hierboven...

Serge schreef op maandag 15 maart 2010 om 22:58 | reageer
Ik kan beamen dat dit een mooi stukje glas en metaal is. Heb zelf de versie voor Nikon ooit gebruikt. Voor het manuele scherpstellen heb ik nooit echt geduld gehad en dat betreur ik nu een beetje. Mogelijk overweeg ik in de toekomst opnieuw de aankoop van een 35mm of 50mm. Deze week verschijnt op mijn blog een kort artikeltje over de nieuwe 35mm ZF.2

EdC schreef op maandag 15 maart 2010 om 23:19 | reageer
@Rolograaf. Het ongemak is betrekkelijk. Na jaren MF heeft AF mij verwend. Maar nu ik regelmatig deze 50mm op mijn camera zet, begint ook dat te wennen. Gisteren tijdens de City-Pier-City-loop in Den Haag actiefotografie beoefend en dat ging uitstekend. Over de scherpte en de kleuren van dit objectief blijf ik inderdaad enthousiast.

@Serge. Met de hand scherpstellen moet je (weer) leren. Maar het is zeker te doen. Maar ik geef direct toe dat AF gemakkelijk is.

Nog even een ervaring met dit objectief. Bij fotografie van mensen en dingen buiten begin ik met de instelling op een meter of 5. Kijken op de ring, niet door de zoeker. Dan zit je al snel goed. Begin je bij 45 cm dan moet je een grote slag draaien om goed uit te komen.
De scherpstelindicator is een hulp als je zoveel mogelijk punten activeert (op de Canon 5D mkII zijn dat er negen). Dan weet je in ieder geval waar je correct zit. Als je de tijd en de rust hebt om op statief en met Live View te werken, dan is dat nog exacter werken.

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Masterclass Landschapsfotografie met Bas Meelker

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

44.432 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts

Review: Carl Zeiss Planar 1,4/50mm ZE