Betere autofocus dankzij een grote lensopening

maandag 17 februari 2025, 14:41 door Nando Harmsen | 1.567x gelezen | 8 reacties

Om de autofocus goed te laten werken, moet het systeem kunnen zien waarop het moet scherpstellen. Er moet niet alleen maar licht zijn, er moet voldoende licht zijn. Een objectief met een grote lensopening helpt daarbij wanneer de hoeveelheid licht gering is.

Wanneer we het over een objectief met een grote lensopening hebben, denken we vaak direct aan een kleine scherptediepte. En dat klopt, het geeft je de mogelijkheid om dat te gebruiken. Maar het is geen verplichting.

Een minimale scherptediepte kan prachtige resultaten opleveren, mits goed ingezet. Maar je moet er wel van houden. Dit is diafragma f/1.8 en 135mm brandpunt.
Je hoeft geen kleine scherptediepte te gebruiken, ook niet als je een objectief met een grote maximale lensopening hebt. Maak je daar sowieso nooit gebruik van, dan kan je je afvragen of je wel zo'n objectief nodig hebt.

Een grote lensopening helpt je bij het fotograferen onder donkere omstandigheden. Een grote lensopening laat meer licht door, waardoor je bij weinig licht snellere sluitertijden kan bereiken. Er is dan minder noodzaak voor een hoge ISO-waarde.

Dit was jarenlang mijn favoriete objectief. De lichtgevoeligheid is fantastisch, ook al maak je geen gebruik van de minimale scherptediepte die je ter beschikking hebt.
De bijkomende kleine scherptediepte kan dan wel een nadeel vormen. Zeker als je mensen fotografeert, zoals tijdens een feestelijke gelegenheid. Dan kan een kleiner diafragma toch een betere keuze zijn, waarbij je de ISO-waarde hoger zet.

Ook vanuit dat standpunt kan je je afvragen of een objectief met een grote lensopening nodig is. Het antwoord is toch een volmondig ja. Zelfs als je liever geen grote lensopening gebruikt omdat je altijd wat meer scherptediepte wenst. De reden is de autofocus.

Een donkere kelder in een kasteel kan een uitdaging opleveren voor de autofocus. Tenzij je een lichtgevoelig objectief gebruikt. Dat kan verschil maken. Dit is met een 85mm objectief en f/1,2 als grootste lensopening. Ik heb f/5 gebruikt om te voorkomen dat de scherptediepte te klein werd.
Een autofocussysteem heeft licht nodig, voldoende licht. Is er te weinig licht, dan werkt de autofocus slecht, of zelfs helemaal niet. Zoek in de gebruiksaanwijzing van je camera, en je kan de minimale hoeveelheid licht die nodig is erin terugvinden.

De specificaties van de Panasonic Lumix DC-S5 Mark II laten zien dat de autofocus vanaf maar liefst -6EV werkt wanneer de lensopening f/1.4 is.
Voor veel camera's ligt de minimale hoeveelheid licht wat nodig is ergens tussen de 1EV en -4EV. Alleen geavanceerdere modellen gaan lager dan -4EV, wat betekent dat ze onder donkerdere omstandigheden nog kunnen scherpstellen. Maar let op, die waarde is gemeten bij een bepaalde lensopening. Vaak f/1,2 of f/1,4.

Een lichtgevoelig objectief laat veel licht door, waardoor je in donkere omstandigheden nog steeds kan scherpstellen. Tenzij het extreem donker wordt, natuurlijk.
Een camera meet altijd de belichting, en stelt scherp, bij de grootste lensopening, zelfs als je het diafragma dichtdraait. Dat betekent dat de autofocus moet werken met de hoeveelheid licht die maximaal door het objectief kan.

Stel dat je camera kan scherpstellen vanaf -2EV aan licht bij f/1,4. Gebruik je een objectief met een maximale lensopening van f/1,4, dan werkt de autofocus optimaal. Gebruik je een objectief met een maximale lensopening van f/2,8? Dan heeft de autofocus sensor maar liefst twee stops minder licht ter beschikking.

Deze Sony FE20-70mm heeft f/4 als grootste lensopening. Hoewel in veel gevallen meer dan voldoende, kan de autofocus in donkere omstandigheden meer moeite hebben met scherpstellen.
Met twee stops minder licht moet de autofocus dan niet -2EV aan licht hebben, maar 0EV. Met een objectief dat een maximale lensopening van f/4 heeft, is dat dan 1EV aan licht.

Dit is een mooi objectief, maar niet erg ideaal voor de autofocus wanneer je in donkere omstandigheden fotografeert, zeker niet bij 50mm brandpunt.
Fotografeer je vaak in donkere situaties? Dan kan het dus lonen om te investeren in een objectief met een grote maximale lensopening. Zelfs als je nooit die kleine scherptediepte gaat gebruiken.

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken

Over de auteur

Nando Harmsen fotografeert al meer dan 40 jaar. Zijn specialisme ligt bij bruidsreportages en landschapsfotografie. Daarnaast geeft Nando lezingen, workshops, masterclasses, fotoreizen, en maakt regelmatig reviews van nieuwe en leuke apparatuur.

8 reacties

W. Debergh schreef op dinsdag 18 februari 2025 om 11:19 | reageer
De stelling is juist maar toch een met een kanttekening. Bij oudere en minder kwalitatieve, lichtsterke objectieven is de scherpte bij volle opening niet zo goed. Dat geeft soms problemen voor de juiste scherpstelling.

Nando schreef op dinsdag 18 februari 2025 om 13:18 | reageer
Je hoeft de grote opening niet te gebruiken. Ook als je f/4 of f/5,6 gebruikt heb je profijt van de grote lensopening. Immers, de lichtmeting en autofocus is altijd met volle lensopening

Hans van Oers schreef op dinsdag 18 februari 2025 om 12:24 | reageer
Dag Nando, bij het scherpstellen in lichtzwakke omstandigheden of te weinig contrast, laat de autofocus het afweten of gaat alsmaar zoeken als de lens niet lichtsterk genoeg is. Probeer de lens hierop uit alvorens je tot de koop overgaat. Mijn ervaring in al die jaren is dat vreemdmerk-lenzen, al zijn ze op papier nog zo goed, hier problemen mee hebben. Heel goed dat je je lezers hiervan bewust maakt.

Nando schreef op dinsdag 18 februari 2025 om 13:20 | reageer
Third-party objectieven kunnen inderdaad ook minder goed presteren. Dit komt omdat ze reverse-engineered zijn.

Donald Willemsen schreef op dinsdag 18 februari 2025 om 13:07 | reageer
Nando, ik ben het wel met je eens. Grotere lichtsterkte betekent vaak ook een grotere frontlens en niet alleen een grotere diafragmaopening. Met een grotere frontlens kàn ook de onscherpte in de hoeken een probleem zijn wat je dan weer moet compenseren met diafragmeren.
Dan komen dus enkel de toplenzen nog in aanmerking. Bij bijvoorbeeld Canon spreek je dan over L-lenzen en die hebben een stevige prijs.

Nando schreef op dinsdag 18 februari 2025 om 13:21 | reageer
De kwaliteit in de hoeken is alleen bij grootste lensopening minder, en verbetert als je diafragmeert. Bij f/4 heb je er al geen last meer van (uitzonderingen daargelaten).
Maar ook al gebruik je f/4, de volle lensopening wordt benut bij lichtmeting en autofocus.

Donald Willemsen schreef op dinsdag 18 februari 2025 om 15:27 | reageer
Nando even een citaat: 'Maar ook al gebruik je f/4, de volle lensopening wordt benut bij lichtmeting en autofocus.',einde citaat.
Volgens mij wordt het gemeten licht ook bepaald door het diafragma wat is ingesteld. Dus de lichtmeting gebruikt niet de volle lensopening, de autofocus wel.

Nando schreef gisteren om 18:27 | reageer
Er wordt altijd met volle lensopening licht gemeten.
De camera rekent de hoeveelheid licht die met volle opening gemeten is om naar jouw ingestelde diafragma.
Het diafragma wordt pas naar de ingestelde waarde dicht gedraaid als je de foto maakt. Niet eerder.

Deel jouw mening

Cursus Natuurfotografie in Nederland met Rob Dijkstra

Cursus Naaktfotografie met Danyel Weideman

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

43.969 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts

Betere autofocus dankzij een grote lensopening