Photofacts Academy

Photofacts Academy; 100+ Fotografie Cursussen
Fotograferen wordt makkelijker en leuker

Boek

De Fotobijbels; Boeken over Fotografie
101 Praktische fotografietips voor betere foto's

Nando Harmsen

Hoe hoog kan jouw camera in ISO-waarde?

maandag 16 december 2024, 20:02 door | 3.310x gelezen | 26 reacties

De tijd dat een digitale camera geen hoge ISO-waarde aan kon is lang voorbij. Tegenwoordig is ISO3200 al geen probleem meer. Waarschijnlijk kan jouw camera nog hogere ISO-waarden aan. Weet jij wanneer de grens van het acceptabele bereikt is?

Vroeger moest je moeite doen om een fotorolletje van ISO1600 te vinden (toen heette het 1600ASA). Als je dan foto's gemaakt had, was de korrel merkbaar aanwezig. Met zwart-wit was dat sfeervol, maar je verloor vaak wel de fijne details in je foto.

Nando analoog zwartwit

Hoge ISO-waarden gaven korrel. Dat accepteerde je, iets wat tegenwoordig niet meer gedaan wordt.

Tegenwoordig maken we ons druk over een beetje ruis. Sommigen vinden een foto met ISO800 al niet meer acceptabel. Iemand anders fotografeert met dezelfde camera zonder problemen tot ISO6400.

Dat betekent dat ieder een persoonlijke mening heeft over welke ISO-waarde een acceptabele hoeveelheid ruis geeft. Wil je weten waar jouw persoonlijke grens ligt voor jouw camera? Zoek het uit.

Nando hoge ISO12800 vuurtoren

Een foto met ISO12800, recht uit de camera, onbewerkt. Ik moest deze hoge ISO-gebruiken om de sluitertijd snel genoeg te houden voor de lichtstralen. Mijn Canon EOS R5 kan dat aan. Dat weet ik. Dat heb ik uitgezocht.

Het is heel simpel. Maak 's avonds een klein stilleven in je huiskamer of keuken. Zet er een lampje op, de camera op statief en maak een serie foto's met verschillende ISO-waarden. Kijk dan bij welke waarde de ruis storend wordt.

Het licht moet constant zijn. De belichting moet constant blijven, alleen de ISO-waarde moet voor elke foto een stop hoger. ISO100-200-400-800-1600-3200-6400-12800-25600-51200... Tot je niet verder kan. Corrigeer elke keer met de sluitertijd zodat de belichting hetzelfde blijft. Dat is belangrijk.

Nando ruisvoorbeeld sony a7IV

De ruis bij verschillende ISO-waarden van een Sony A7 IV. Wat vind jij nog acceptabel?

Kijk dan in je fotobewerkingsprogramma bij welke ISO-waarde de ruis storend is geworden. Kijk het liefst bij 50% grootte, dat is vaak beter dan 100%. Maar desgewenst kan 100% ook. Bewerk de foto's niet, dat is belangrijk in deze stap.

Ga dan alle foto's met de verschillende ISO-waarden bewerken. Maak het exact dezelfde bewerking en kijk wat de ruisniveau's doen. Als derde stap kan je ruisreductie toepassen. Eventueel met slimme AI-ruisreductie, en kijk tot welke ISO-waarde het dan acceptabel voor je is.

LrC update AI noise

Tegenwoordig is het eenvoudig om ruis te verwijderen. Maar pas op dat je ook geen details verwijdert. Er is een grens met wat mogelijk is.

Hou er rekening mee dat het oplichten van donkere delen extra ruis kan veroorzaken. Daarom is het interessant om ook eens een serie foto's te maken met onderbelichting: één stop, twee stops, drie stops en zelfs vier of vijf stops.

Maak het liefst een serie met ISO400, een serie met ISO800 en een serie met ISO1600. Want met elke ISO-waarde kan het resultaat anders zijn.

Nando ruisvoorbeeld canon eosr10

Kijk ook tot hoe ver je nog donkere delen of zelfs onderbelichting kan corrigeren.

Corrigeer de onderbelichting en kijk hoeveel ruis je krijgt. Je weet dan hoeveel je veilig kan onderbelichten. Ga ook deze foto's eens door een ruisreductie software halen, om te zien wat het verschil is.

Op deze manier leer je waar de grens ligt voor jouw camera, en jou persoonlijk. Bedenk zo, iemand kan met jouw camera ISO6400 acceptabel vinden, maar dat betekent niet dat jij het daarmee eens hoeft te zijn. Zoek het uit, zodat jij weet tot welke ISO je kan gaan.

Nando fujifilm ISO wiel

Je kan de ISO-waarde van je camera waarschijnlijk heel erg hoog zetten. Maar zoek uit wat jij nog acceptabel vindt. Dat verschilt per camera, maar vooral ook per persoon. Weet jij het al van jouw camera?

De wintermaanden met lange avonden zijn er perfect voor. Heb je het uitgetest, laat het weten onder dit bericht. Welke camera gebruik je, en tot welke ISO-waarde vind jij het een acceptabel resultaat? Ik ben benieuwd.

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken

Nando Harmsen

Over de auteur

Nando Harmsen fotografeert al meer dan 40 jaar. Zijn specialisme ligt bij bruidsreportages en landschapsfotografie. Daarnaast geeft Nando lezingen, workshops, masterclasses, fotoreizen, en maakt regelmatig reviews van nieuwe en leuke apparatuur.

26 reacties

  1. Mac
    Mac schreef op dinsdag 17 december 2024 om 08:26  | reageer

    Ik ga zo hoog als nodig is om de foto te kunnen maken.
    Ja je hebt beperkingen, maar daar moet je mee leren omgaan, en ermee te werken.

    Maar er zijn natuurlijk ook heel veel misvattingen over ruis.

    1: Zoals je beschrijft, ga op 50% kijken en niet op 100%. Want zeker als je foto's op telefoons, tablets (en zelfs laptops) bekijkt, is ruis vaak niet storend, omdat de foto niet zo groot wordt bekeken dat je de ruis gaat opmerken. (kijk maar naar jouw voorbeeld van die bloem, wanneer wordt de ruis nou echt storend op dit formaat. Is er verschil, jazeker dat zie je. Maar persoonlijk vind ik het dus niet storend)
    2: Ga je printen dan valt ook al heel veel ruis weg, zeker met inkjet. En print je op canvas, dan valt echt heel veel ruis weg, want foto wordt toch al zachter.
    3: Ruis wordt pas storend bij donkere foto's. heb vaak genoeg gehad dat ik even niet zat op te letten en dat camera nog op hele hoge ISO stond wanneer ik van binnen naar buiten ging. En gewoon fotograferen. Maar omdat er genoeg licht op je sensor valt, is er met die hoge ISO nauwelijks ruis merkbaar.

  2. Evert
    Evert schreef op dinsdag 17 december 2024 om 11:17  | reageer

    Ik fotografeer met mijn Z6II en Z8 veel in theater zonder flitser gemiddeld op 3200 iso of hoger afhankelijk van lichtbundels op toneel en de afstand waar ik mag staan. Meestal weinig ruis maar soms teveel ruis. Ik geef door de plus en min knop soms extra of minder licht. (meestal extra) zodat ik de snelheid hoog kan houden. Het resultaat is in mijn geval veelal goed en scherp.

  3. Martin
    Martin schreef op dinsdag 17 december 2024 om 11:45  | reageer

    Ik gebruik een Nikon Z6ii in de M-stand, vaak met auto iso. De iso is begrenst op 12800, voorheen op 6400. Mijn Nikon-goeroe (Steve Perry) raadt voor deze camera 12800 aan. Ik krijg echter wel de kriebels als de iso-waarde de 10.000 aantikt, maar heb deze waarde wel nodig. In mijn foto-viewer op mijn laptop is deze ruis zichtbaar. Eénmaal in PSE 2020 en/of Topaz lukt het vaak wel om de ruis weg te werken.

  4. Nando
    Profiel Nando schreef op dinsdag 17 december 2024 om 13:11  | reageer

    Ik blijf dat een vreemde combinatie vinden. Diafragma en sluitertijd kiezen en de camera de belichting via de ISO-waarde in laten stellen.
    Kan je me uitleggen wat je reden is waarom je deze keuze maakt?

  5. Evert
    Evert schreef op dinsdag 17 december 2024 om 12:08  | reageer

    Ik zet de iso nooit op automatisch omdat ik het liefst tussendoor aanpassingen wil kunnen doen. Ook wil ik niet afhankelijk zijn van de automatische instellingen die op de camera ingesteld kan worden waardoor de fotokans groot is te mislukken of in ieder geval niet aan mijn wensen zal voldoen.

  6. Nando
    Profiel Nando schreef op dinsdag 17 december 2024 om 13:10  | reageer

    Het idee dat je van je camera afhankelijk bent als er iets op automatisch staat is niet correct. Dat je een fotokans zou missen is simpelweg onzin.
    Ook met iets op automatisch heb je volledig controle.

  7. Van Bloemendael Roderick
    Van Bloemendael Roderick schreef op dinsdag 17 december 2024 om 12:44  | reageer

    Met dit artikel valt de A7 door de mand bij hogere iso.
    Met mijn Dx ll en lll is 6400 en 12800 geen enkel probleem

  8. Martin
    Martin schreef op dinsdag 17 december 2024 om 13:19  | reageer

    De onderwerpen die ik fotografeer verplaatsen zich snel van licht naar donker en terug. Ik heb dan geen tijd om de iso handmatig in te stellen en laat dat aan de camera over. Moet er wel bij zeggen dat ik sommige waardes waar de camera mee komt ook niet begrijp. Het is voorgekomen dat ik zelf alles handmatig instelde en dan een goed belichte foto had. Onder exact dezelfde lichtomstandigheden en bij auto-iso kreeg ik een behoorlijk overbelichte foto. Ik ben nog aan het uitzoeken hoe dat kan...

  9. Nando
    Profiel Nando schreef op dinsdag 17 december 2024 om 13:43  | reageer

    Handmatig diafragma en sluitertijd instellen met auto-ISO is de camera de ISO-waarde aan de hand van de hoeveelheid licht te laten instellen.
    Dat is hetzelfde als diafragmavoorkeuze en sluitertijdvoorkeuze: de camera bepaalt de belichting.

  10. Donald Willemsen
    Donald Willemsen schreef op dinsdag 17 december 2024 om 13:53  | reageer

    Ik fotografeer met een Canon Eos R7 en t/m ISO 6400 geeft dat wat mij betreft geen enkel probleem wat ruis betreft, in ieder geval bij normaal lichtomstandigheden.
    Het wordt wat anders wanneer je gaat fotograferen in wat donkere omstandigheden, want dan valt ruis bij ISO 6400 al snel op.

    Wat ik vreemd vind, is dat je niet lager kan instellen dan ISO 100 terwijl sommige camera's in automatische stand wel tot ISO 50 kunnen gaan.
    Ik herinner mij dat in het analoge tijdperk een diafilm was ingesteld op ASA/ISO 50 ofwel 18DIN. Ik zou willen dat je de huidige camera's ook tot ISO 50 kan instellen, bij een aantal professionele modellen kan dat wel. Er zijn situaties denkbaar waar je heel goed ISO 50 zou kunnen gebruiken.

  11. Evert
    Evert schreef op dinsdag 17 december 2024 om 14:04  | reageer

    Ik heb dit in donkere theaters vaak geprobeerd maar was erg ontevreden over de veelal slechte resultaten door teveel ruis welke ik weg wilde werken waardoor de kwaliteit niet goed meer werd weergegeven. Graag uw advies omdat ik vaak in een donkere slecht verlichte zaal sta op een té grote afstand met veel lichtveranderingen op toneel en bewegingen.

  12. Nando
    Profiel Nando schreef op dinsdag 17 december 2024 om 15:22  | reageer

    Als het donker is, en de sluitertijd wordt te lang om bruikbaar te zijn, moet het diafragma verder open.
    Zit je aan de grootste lensopening, dan zit er nog maar één ding op: ISO omhoog.
    Ik heb decennia lang concerten gefotografeerd. Diafragmavoorkeuze met een hoge vaste ISO-waarde werkte voor mij perfect. Belichtingscorrectie gebruikte ik continu.
    Je kan ook sluitertijdvoorkeuze kiezen, en dan auto-ISO. De camera kiest in vrijwel alle gevallen de grootste lensopening en zet de ISO omhoog als het nodig is. Ook hier continu met belichtingscorrectie.

  13. Francis Verhaeghe
    Francis Verhaeghe schreef op dinsdag 17 december 2024 om 15:18  | reageer

    @Nando, neen: in een theater wil je bijv. wel controle over jouw sluitertijd (de dansers/acteurs wil je in beweging bevriezen bijv) en het licht wijzigt plots en onvoorspelbaar => je zet sluitertijd vast, diafragma ook (ifv scherptediepte) en laat de camera ISO aanpassen om een goede belichting te krijgen.

  14. Nando
    Profiel Nando schreef op dinsdag 17 december 2024 om 15:25  | reageer

    Als het licht plots en onvoorspelbaar verandert zal de camera ook plots en onvoorspelbaar de ISO aanpassen.
    Plots en onvoorspelbare lichtsituaties vang je alleen op met belichtingscorrectie in de Av of Tv stand, of met de sluitertijd/diafragma in de manual stand.
    Voor veel shows is het goed om voor te bereiden, zodat je weet wanneer en hoe het licht gaat veranderen. Je vangt niet alles op, maar wel heel veel, weet ik uit ervaring.

  15. Van Bloemendael Roderick
    Van Bloemendael Roderick schreef op dinsdag 17 december 2024 om 16:01  | reageer

    diafragma en sluitertijd instellen en iso op auto is veel gebruikt bij staatfotografie

  16. Evert
    Evert schreef op dinsdag 17 december 2024 om 16:31  | reageer

    Ik bereid mij altijd goed voor in theater iedere twee maand maar in 1 theater is het altijd erg onvoorspelbaar en toch maak ik gemiddeld goede foto's maar ook heel veel foto's.
    Het licht is en blijft een uitdaging en ook de bewegingen die je er in kwijt moet maar hele hoge iso is mooi maar voor de nabewerking soms vreselijk langdurig werk met verlies van scherpte etc. Verder reageer ik altijd erg snel maar ik heb 1 keer op een gigantisch hoge iso gezeten doe dat niet graag weer. in mijn geval heb ik alles op manual en dus zelf in de hand maar dat kan soms nadelig zijn als er plotseling veranderingen zijn waar je kwa snelheid niet tegenop kunt. In ieder geval waren mijn laatste foto's van een dinnershow goed gelukt. ik had wel 1641 foto's gemaakt en daarvan rond de 700 goede foto's overgehouden gelukkig, maar het is weleens anders geweest. Misschien toch wat meer ervaring gekregen?

  17. Nando
    Profiel Nando schreef op dinsdag 17 december 2024 om 16:48  | reageer

    Ik neem aan dat je de maximale ISO-waarde voor je auto-ISO instelling wel goed ingesteld hebt. Dat voorkomt die gigantisch hoge, en onbruikbare ISO-waarde.

    Het belangrijkste in het hele verhaal is, dat je moet weten tot hoe hoog je ISO bruikbaar is. Dat moet je uitzoeken en de limiet in je camera instellen, zowel voor gewoon als auto-ISO.
    Zo hou je controle en voorkom je problemen.

    Hoe je de camera vervolgens gebruikt, in welke stand, is een persoonlijke voorkeur. Er zijn meer wegen die naar een goed resultaat leiden. Wat voor de een werkt, hoeft voor de ander niet te werken.

  18. Donald Willemsen
    Donald Willemsen schreef op dinsdag 17 december 2024 om 17:06  | reageer

    Nando, komt het er gewoon niet op neer dat velen onder ons te bang zijn voor ruis?

    Ik hoor menigeen steen en been klagen over hun nieuwe camera als zou die teveel ruis produceren. Ik denk dan dat het vooral aan de fotograaf ligt.
    Bovendien is de ruisonderdrukking/verwijdering in de bewerkingssoftware tegenwoordig zo goed geworden dat de ruis niet echt een probleem meer is.

  19. Nando
    Profiel Nando schreef op dinsdag 17 december 2024 om 17:08  | reageer

    Los van de vraag over de zin of onzin van ruis-angst: des te meer reden om uit te zoeken tot hoe ver jij de ISO omhoog wilt zetten.

  20. Donald Willemsen
    Donald Willemsen schreef op dinsdag 17 december 2024 om 17:30  | reageer

    Nando, tot nu toe is mijn bovengrens ingesteld op ISO 6400 en daarbij moet ik zeer zelden in de nabewerking nog ruis corrigeren. Maar ik ga in op jouw voorstel om te onderzoeken of het mogelijk is nog hoger te gaan zonder achteraf te moeten ingrijpen.

  21. Jef Langenaeken
    Jef Langenaeken schreef op dinsdag 17 december 2024 om 17:50  | reageer

    Met mijn Sony A1 kan ik ook vrij hoog in de iso klimmen!

  22. Jan Weide
    Jan Weide schreef op dinsdag 17 december 2024 om 20:16  | reageer

    2 stops onder belichten. 1600 asa. Geforceerd ontwikkelen in microdolX. Prachtige lichte doortekende negatieven. Kan geen DSRL aan tippen.

  23. Nando
    Profiel Nando schreef op woensdag 18 december 2024 om 09:16  | reageer

    Dat waren mooie tijden.
    400ASA Ilford HP5 op 1600ASA met een heerlijke korrel.

  24. Jef Langenaeken
    Jef Langenaeken schreef op dinsdag 17 december 2024 om 23:56  | reageer

    Een professionele fotograaf met een lange ervaring beweerde dat bij verhoogde iso (tussen pakweg 100 en 2000 iso) elke camera een specifieke iso-waarde heeft waarbij de ruis minimaal aanwezig is.
    Daaromtrent zou een lijst bestaan met alle cameramodellen, maar ik heb ze tot nogtoe niet gevonden. Heeft iemand daar ervaring mee?

  25. Nando
    Profiel Nando schreef op woensdag 18 december 2024 om 09:18  | reageer

    Dat is leuk, dergelijke lijstjen. Maar het heeft niets meer met fotografie te maken.
    Mijn advies heb ik in het artikel geschreven: zoek uit waar je grens is en stel die op je camera in.
    Ga daarna fotograferen en maak je niet meer druk over ISO of ruis; gebruik wat nodig is.

  26. Bart Rijvers
    Bart Rijvers schreef op woensdag 18 december 2024 om 19:09  | reageer

    Mensen zijn altijd op zoek naar een eenduidige regel voor 'acceptabele ruis' maar dat is eigenlijk sterk situatie-afhankelijk. Als je sluitertijd te traag wordt zodat je ruis wel acceptabel wordt, zou je bewegingsonscherpte kunnen krijgen. Neem dus de juiste sluitertijd, kleinste scherptediepte die acceptabel is en dan is de ISO hopelijk acceptabel. Ik denk dat het wel goed is hier mee te experimenteren zodat je later in een dergelijke situatie van te voren kan inschatten hoeveel ruis je gaat krijgen. Zelf schiet ik in dergelijke situaties graag in Manual mode met automatische ISO.
    Veel camera's hebben meerdere native ISO en het is een onderzoekje waard waar de andere ISO's de minste ruis opleveren (zie ook photonstophotos website). Mocht je toch meer ruis hebben als je wil en ruis-reductiesoftware is niet geheel bevredigend dan kun je overwegen de foto in zwart-wit te converteren.

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.
Masterclass Landschapsfotografie met Bas Meelker
Portretfoto's Bewerken in Lightroom Classic
Toon alle artikelen binnen Tips en Truuks

Photofacts wordt mede mogelijk gemaakt door


Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

44.217 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts
Om Photofacts.nl goed te laten functioneren maken we gebruik van cookies. Bekijk ons cookiebeleid. akkoord