Is theoretische kennis de basis voor creativiteit?

maandag 2 oktober 2023, 14:41 door Liesbeth van Asselt | 1.915x gelezen | 8 reacties

Om niet na te hoeven denken over hoe je een bepaald effect kunt bereiken, is kennis van de theorie volgens mij onontbeerlijk. Zodra je begrijpt hoe iets werkt, is het effect immers logisch...

Dat geeft zoveel meer ruimte voor creativiteit! En kun je bepaalde effecten ook herhalen, zodat het geen toevalstreffers blijven.

Kennis van kleurenleer bracht me tot deze foto
Model Daphne staat hier voor mijn camera met drie flitsers op haar gericht. Met voor iedere flitser een gekleurd filter. In de kleuren rood, groen en blauw.

Hoe kan het dan dat zij normaal van kleur gebleven is, en er op de achtergrond groen, magenta, cyaan en oranje te zien zijn? En geen rood en blauw?

Daar komt de theorie rond kleurenleer om de hoek kijken. Als je naar de kleurencirkel voor licht kijkt, dan zie je dat alle kleuren samen wit licht vormen.

RGB samen geeft wit licht

Ook daglicht is wit licht. En je hebt het vast wel eens gezien, als dat licht breekt door glas of kristal, dan krijg je een regenboog. Dan worden alle kleuren uit elkaar getrokken en zichtbaar. Zodra ze weer samen komen, is het licht weer wit.

Terug naar de foto. Dat Daphne neutraal van kleur blijft, komt dus doordat zowel het rood, als het groen als het blauw op haar gezicht vallen. En die drie kleuren samen vormen wit.

Maar de achtergrond dan met al z'n kleurtjes? In het schema met de drie primaire kleuren rood, groen en blauw, zie je ook de secundaire kleuren. Magenta, cyaan en geel.

Magenta ontstaat als blauw en rood licht over elkaar heen vallen. Cyaan ontstaat als blauw en groen samenkomen en geel is een combinatie van rood en groen licht.

Omdat niet alle filters en lampen uit 100% rood, groen of blauw bestaan, maar er altijd wel iets van een andere kleur in zit, ontstaan afwijkingen in het magenta, cyaan en geel. Zo is bij de foto van Daphne het geel meer oranje geworden.

Ik heb even een filmpje gemaakt van hoe dit in de praktijk werkt. We fotograferen een wit hoofd van piepschuim, wat vaak in etalages van opticiens gebruikt wordt.

Links staat een flitser met een blauw filter, wat links van het midden staat een flitser met een groen filter en rechts een flitser met een rood filter. Je ziet dat het hoofd echt wit gebleven is.

Links van het hoofd zie je cyaan, een samenvoeging van blauw en groen. En dat klopt: helemaal links staat blauw licht, links van het midden staat groen licht. Die twee kleuren vallen samen op de achtergrond. Het rode licht maakt de schaduwvorm, dat rode licht wordt tegengehouden door het witte hoofd.

Rechts zie je eerst magenta, de combinatie van blauw en rood licht. Het blauwe linker licht valt achter de pop langs, het rode licht staat rechts en valt dus samen met dit blauw. Het groene licht zorgt hier voor de schaduwvorm.

Helemaal rechts zie je geel, de samenvoeging van het groene licht wat in het midden staat en het rode licht wat rechts staat. Hier is het de blauwe kleur die de schaduw veroorzaakt, het blauw raakt hier de witte achtergrond niet.

Daar waar geen blauw en ook geen groen licht op de achtergrond valt omdat het licht met die kleuren door het hoofd tegengehouden wordt, zie je alleen rood licht.

Met behulp van het filmpje kun je hier zelf mee experimenteren. Dat hoeft natuurlijk niet met flitsers, dan kan ook met led-/zaklampen met een gekleurd filter ervoor. Veel speelplezier!

Meer weten over Kleurtheorie en Colorgrading?

Natuurlijk wil je sprekende kleuren in je foto, maar hoe krijg je dat voor elkaar? Ontdek waar je rekening mee moet houden voor, tijdens, en na je fotoshoot. Leer alles over kleurharmonieën, nabewerking en colorgrading, en ontdek hoe je de kleuren van een foto kunt aanpassen om de sfeer te veranderen.

» Bekijk de cursus Kleurtheorie en Colorgrading

Over de auteur

Liesbeth fotografeert met haar bedrijf stapfoto.nl voor websites en social media van bedrijven. Daarnaast verzorgt ze al sinds 2004 (vooral creatieve) workshops zoals lightpainting, flitsen, werken met ledlicht en lichtvormers, portretfotografie, high speed, long exposure en paintsplash. Daarnaast is er een Stapfoto vakgroep voor gevorderde fotografen.

8 reacties

Donald Willemsen schreef op dinsdag 3 oktober 2023 om 10:29 | reageer
Ik ben bezig de cursus aan het volgen. Ik kan nu al zeggen dat deze cursus erg goed is. Liesbeth, je legt in de cursus alles heel helder en duidelijk uit met duidelijke instructies hoe je in Photoshop je doel kan bereiken.
Je legt ook uit waarom je beter Adobe RGB gebruikt als kleurruimte dan sRGB.
Zelf gebruik ik tijdens de nabewerking de kleurruimte ProphotoRGB, want die laat nog meer kleuren zien, omdat die een nog grotere Kleurruimte heeft dan sRGB en Adobe RGB.
Liesbeth, waarom gebruik jij ProphotoRGB niet?

Liesbeth van Asselt schreef op dinsdag 3 oktober 2023 om 11:16 | reageer
Hallo Donald, dank je wel voor het compliment! Waarom geen ProfotoRGB? Omdat er (naar mijn weten) geen monitor is die ProfotoRGB aan kan. Zelfs bij mijn Eizo houdt het op bij AdobeRGB. Ik zie dus niet wat er daadwerkelijk met de kleuren gebeurt als ik de foto's bewerk in ProfotoRGB.

Wat ik wel zou kunnen doen is de foto in Photoshop laden in ProfotoRGB voor de eerste grote kleurbewerkingen. En daarna het profiel omzet naar AdobeRGB voor de finetuning/bijstelling. En daarna naar sRGB om te exporteren . Het feit dat ik niet zie wat er gebeurt heeft me daar tot nu oe van weerhouden. Maar goed punt, ik ga het eens zo proberen!

RAWshooter schreef op dinsdag 3 oktober 2023 om 11:36 | reageer
Mijn partner laat elke keer weer zien dat kennis van de theorie helemaal niet nodig is om creatieve en fraaie platen te maken. Ze snapt geen pepernoot van diafragma, scherptediepte, etc. Maar dat maakt helemaal niks uit.

Liesbeth van Asselt schreef op dinsdag 3 oktober 2023 om 12:41 | reageer
Ha, ha, op deze reactie zat ik al te wachten. De prikkelende titel is niet voor niets gekozen . Want natuurlijk kun je zonder ook maar iets van fotografie te begrijpen creatieve foto's maken! Kijk maar eens hoeveel mooie foto's er gemaakt worden met een mobiel...

Alleen zijn dat vaak toevalstreffers. Als je die foto nogmaals zo wilt maken heb je vaak een probleem omdat je niet weet hoe je het gedaan hebt. Omdat de camera op de automaat stond bijvoorbeeld. En de camera die ene keer op die bewolkte dag een groot diafragma koos en dus een mooie vage achtergrond gaf. Maar de volgende keer is het zonnig en kiest de camera een klein diafragma. Hoe krijg je dan toch die vage achtergrond als je de belichtingsdriehoek niet in de vingers hebt?

Voor veel mensen is het geen enkel probleem om geslaagde foto's niet nogmaals zo te kunnen maken. Of om niet tevoren te kunnen bedenken hoe je iets voor elkaar krijgt als iemand je vraagt om een bepaalde foto van hem of haar te maken. En dat is natuurlijk helemaal prima!

Wil je verder in de fotografie (mijn cursus kleurenleer en colorgrading op de Photofacts Academy is niet voor niets voor gevorderden), dan is begrip van de theorie wel nodig om stappen te kunnen zetten.

Lauran schreef op dinsdag 3 oktober 2023 om 18:17 | reageer
Fotografie vergt een gedegen opleiding. Na dit ga je het eigenlijk pas leren. Maar zonder creativiteit? Vergeet het dan maar.

Liesbeth van Asselt schreef op donderdag 5 oktober 2023 om 12:16 | reageer
Dag Lauran, naar mijn ervaring zit het minder in het volgen van een meerjarige opleiding, dan in gedrevenheid om dingen uit te willen zoeken, om te willen leren. Om tijd vrij te willen maken om te oefenen. Dat kan natuurlijk ook tijdens of na een opleiding. Maar veel autodidacten die ik bij mijn workshops tref, hebben op die manier echt een berg aan kennis en ervaring opgebouwd.

Liesbeth Verkade schreef op zondag 15 oktober 2023 om 10:33 | reageer
Dag naamgenote,
intussen heb ik een groot gedeelte van je cursus op Photofacts Academy bekeken en er ontzettend veel van geleerd.
Je uitleg is helder en duidelijk. Goed te volgen ondanks het toch wel ingewikkelde onderwerp. Ik had al enkele cursussen over Photoshop bekeken, maar op de een of andere manier ontging me daar altijd iets, zodat het me niet lukte iets voo elkaar te krijgen.
Door jouw uitleg is het me eindelijk gelukt in Photoshop kleuren aan te passen. (Ik werk meestal in Lightroom omdat me dat beter afgaat.) Dit helpt zeker mee om me nog maar eens verder in Photoshop te verdiepen. En om eens heel goed naar de kleuropbouw van mijn foto's te kijken. Want daar is volgens mij een hoop te winnen met kleine aanpassingen.
Dankjewel

Liesbeth van Asselt schreef op zondag 15 oktober 2023 om 16:32 | reageer
Ha Liesbeth , fijn om te horen, dank je wel!

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

44.430 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts

Is theoretische kennis de basis voor creativiteit?