Waarom zoomen met de voeten niet hetzelfde is als zoomen met het objectief

maandag 22 februari 2021, 20:10 door Nando Harmsen | 4.693x gelezen | 22 reacties

Er wordt wel eens gezegd dat een zoom objectief de fotograaf lui maakt. De fotograaf blijft op zijn plek staan en hoeft alleen in- of uit te zoomen.

Vooral fotografen die graag met een vast brandpunt fotografen zeggen dat wel eens. Zij zoomen met de voeten. Maar is dat wel hetzelfde? Ik laat in dit artikel zien dat dit twee verschillende dingen zijn.

Een setje objectieven met vast brandpunt waarmee je alles kunt fotograferen wat je maar wilt. Maar levert het zoomen met de voeten hetzelfde effect op als zoomen met een objectief?
Ik denk dat we allemaal wel eens van de kreet gehoord hebben: zoomen met de voeten. Het suggereert dat je in plaats van een zoom objectief ook een vast brandpunt kunt gebruiken en gewoon wat dichterbij kunt gaan staan.

En inderdaad, door dichterbij te gaan staan zal je onderwerp ook groter in beeld komen. Dan is er natuurlijk wel de voorwaarde dat je ook daadwerkelijk dichterbij kunt gaan staan. Indien er een ravijn voor je voeten opent, dan zal dit zoomen met de voeten natuurlijk niet gaan.

Het geldt ook de andere richting op. Uitzoomen zou volgens die kreet hetzelfde zijn als verder weg gaan staan. De afstand tot je onderwerp wordt groter, dus komt het kleiner in beeld.

Maar levert het resultaat van deze exercitie wel hetzelfde beeld op? Laat ik dit eens stap voor stap - ik kan het woordgrapje niet laten - bekijken.

Een situatieschets

Laat ik eerst even schetsen in wat voor omstandigheid we gaan fotograferen. Of beter gezegd, hoe ver het onderwerp en de achtergrond verwijderd zijn.

Om het verschil zo duidelijk mogelijk te maken, zetten we een onderwerp op tien meter afstand, en zorgen we dat de achtergrond op ongeveer 500 meter afstand is.

Deze foto is met 16mm brandpunt gemaakt. Het geeft een goed overzicht van de plek die in dit artikel aan bod komt.
Natuurlijk fotografeer je niet altijd in een dergelijke setting, maar het gaat er nu even om dat het verschil tussen zoomen met de voeten en echt zoomen heel duidelijk wordt. Ik wil ook melden dat dit verschil voor alle soorten fotografie geldt, en niet alleen voor landschappen.

Wat gebeurt er met zoomen met de voeten?

Met zoomen met de voeten gaan we met een objectief dat een vast brandpunt heeft een onderwerp groter of kleiner in beeld brengen. We veranderen de afstand tot het onderwerp. Maar wat gebeurt er nu precies?

Verder af gaan staan betekent dat we het onderwerp kleiner in beeld brengen. Dichterbij gaan staan betekent dat het onderwerp groter in beeld komt. Tot dusver zijn er geen verrassingen want dit is logisch.

De foto met 16mm brandpunt. De stenen wil ik groter in beeld, dus ga ik zoomen met de voeten. Ik ga dichterbij staan.

Ik heb nog steeds 16mm brandpunt, maar ben dichterbij gaan staan. De stenen zijn groter in beeld, maar de kaap op de achtergrond is even groot in beeld gebleven. Vergelijk het maar eens met de vorige foto.

Omdat de beeldhoek niet verandert is (die is met 16mm op een fullframe ongeveer 107° diagonaal), heb je evenveel van de achtergrond in beeld gekregen. Je bent misschien wel vijf meter dichterbij gaan staan, de achtergrond is nog steeds ongeveer 500 meter ver.

Kortom, wanneer je de afstand tot je onderwerp verandert met een vast brandpunt, verandert de grootte van je onderwerp. Maar wat je allemaal in de achtergrond in beeld krijgt verandert niet. Daarvan krijg je gewoon hetzelfde in beeld, zowel de hoeveelheid als de grootte daarvan.

Zoomen met een zoom objectief

Nu gaan we zoomen met een zoom objectief. In plaats van dichterbij of verderaf te gaan staan, veranderen we de brandpuntsafstand. Daarmee veranderen we dus ook de beeldhoek. Dit is een belangrijk verschil met het zoomen met de voeten.

Wanneer we inzoomen, halen we een onderwerp dichterbij. Het komt groter in beeld. Van 16mm brandpunt inzoomen naar 35mm betekent dat je onderwerp 2x zo groot in beeld komt. Maar ook de achtergrond zal groter in beeld komen, en daardoor ook minder van de achtergrond.

Wederom de foto met 16mm brandpunt en opnieuw wil ik de stenen groter in beeld. Maar nu ga ik inzoomen met het objectief waarbij ik op dezelfde plek blijf staan

Ik heb ingezoomd naar 35mm brandpunt. De stenen zijn wederom groter in beeld, maar let vooral op de achtergrond. Die is ook ingezoomd en komt ten opzichte van de voorgrond groter in beeld.
Bij inzoomen wordt de achtergrond groter, dus lijkt die dichterbij te komen. Dit is het zogenaamde comprimerende effect van een tele objectief. Bij uitzoomen wordt de achtergrond kleiner, dus lijkt die verder weg.

Kortom, niet alleen je onderwerp komt groter in beeld bij inzoomen, maar ook de achtergrond. En bij het uitzoomen komt zowel onderwerp als achtergrond kleiner in beeld.

De conclusie

Zoomen met je objectief en zoomen met de voeten zijn twee totaal verschillende dingen. Hoewel je onderwerp met beiden groter of kleiner in beeld zullen komen, zal het effect op de achtergrond niet hetzelfde zijn.

Je kunt daarom niet stellen dat je net zo goed kunt zoomen met de voeten, of dat een fotograaf met een zoomobjectief lui zou zijn. Beide manieren leveren totaal verschillende beelden op, en kunnen desgewenst ook tegelijkertijd gebruikt worden.

Zowel zoomen met de voeten als zoomen met je objectief zijn de middelen om een volledige controle te krijgen over hoe voorgrond en achtergrond ten opzichte van elkaar in de foto afgebeeld worden. Dit werkt niet alleen in landschappen, maar alle soorten fotografie.

Bedenk dat je met een zoomobjectief ook kunt 'zoomen met de voeten'. Je weet nu dat dit een ander resultaat oplevert dan zoomen met het objectief. Gebruik gewoon beiden. Dan heb je volledige controle over wat je in de foto krijgt.

Twee kleine kanttekeningen over het bovenstaande verhaal

Als eerste is er perspectief vertekening. Hoewel dit in dit voorbeeld even niet van belang is, speelt het zeker wel een rol in de weergave en vorm van je onderwerp. Je ziet dit duidelijk in de manier hoe de stenen op het strand weergegeven worden bij de verschillende brandpunten.

Als tweede moet vermeld worden dat het effect heel erg afhangt van de afstand van de achtergrond. Het effect zal heel sterk zijn als de achtergrond ergens in de buurt van de horizon is, zoals in mijn voorbeeld. Hoe dichterbij de achtergrond zich bij je onderwerp bevindt, hoe kleiner dan effect zal worden.

Is je achtergrond echt heel dichtbij, dan zie je dit effect niet of nauwelijks. Dat is de reden waarom ik een situatieschets heb gegeven waarin onderwerp en achtergrond ver van elkaar verwijderd zijn. Zo is het effect het sterkste zichtbaar. Hou hier ook altijd rekening mee, ook als je dit zelf gaat uitproberen.

Ik ben benieuwd of jij wist dat het zoomen met de voeten iets heel anders was dan zoomen met een objectief. Wist je dat, heb je deze techniek dan wel eens gebruikt bij je eigen fotografie? Deel je ervaring in een reactie onder dit bericht.

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken

Over de auteur

Nando Harmsen fotografeert al meer dan 40 jaar. Zijn specialisme ligt bij bruidsreportages en landschapsfotografie. Daarnaast geeft Nando lezingen, workshops, masterclasses, fotoreizen, en maakt regelmatig reviews van nieuwe en leuke apparatuur.

22 reacties

Donald Willemsen schreef op dinsdag 23 februari 2021 om 02:23 | reageer
Nando, jouw verhaal is zo klaar als een klontje. Je hebt in mijn ogen dan ook gelijk. Zoomen met de voeten is heel wat anders dan zoomen met een zoomlens. Niet dat ik lui ben, maar met een zoomlens wil ik meer of minder in beeld brengen door de beeldhoek te veranderen. Door te zoomen met de voeten verander je de beeldhoek niet. Dan hebben we het nog niet gehad over de effecten een brandpuntafstand. Lange brandpuntafstanden hebben niet alleen een kleinere beeldhoek, maar ze drukken het beeld ook wat samen. Voor- en achtergrond worden als het ware naar elkaar toe gedrukt. Bij korte brandpunten is het effect precies het omgekeerde. De mogelijke vertekeningen (tonvorming, kussenvorming) veranderen niet als je met je voeten zoomt.

martinphili schreef op dinsdag 23 februari 2021 om 07:31 | reageer
Voor de portretfotograaf geldt dit ook heel sterk. Dichter op je model gaan staan levert perspectieve vertekening op die desastreus kan zijn. De neus is dan veel dichterbij dan bijvoorbeeld de ogen en die neus wordt dan ook groter weergegeven dan hij in werkelijkheid is.

René Beckerschmidt schreef op dinsdag 23 februari 2021 om 10:38 | reageer
Ik heb ooit gezien in een docu dat de combinatie van beiden in bepaalde actiefilms wordt gebruikt om personen hetzelfde in beeld terwijl de achtergrond dus veranderd.
Om op die manier meer actie/dramatiek aan het beeld toe te voegen.

toondevos schreef op dinsdag 23 februari 2021 om 11:14 | reageer
Eens met Martinphili. Daarom zien selfies er vaak zo bedonderd uit, de afstand is gewoon te klein waardoor je lelijke vertekening krijgt. Ik hou - bij portretfoto's - als vuistregel aan: afstand 1,5 meter (hee, waar ken ik dat van?)

Nando schreef op dinsdag 23 februari 2021 om 11:21 | reageer
@martinphili en @toondevos;
Het is meer dan alleen vertekening van je model. Je verandert ook de hoeveelheid en vorm van achtergrond. Door een goede beeldhoek te kiezen kun je in de meest onaantrekkelijke plekken toch een goede achtergrond voor je model krijgen. Natuurlijk speelt de scherptediepte daarin ook een belangrijke rol

Nando schreef op dinsdag 23 februari 2021 om 11:22 | reageer
@René Beckerschmidt:
Dat is inderdaad een hele goede visualisatie van het effect dat beeldhoek heeft op je eindresultaat. Het geeft vaak een benauwend effect. Heerlijk.

gast schreef op dinsdag 23 februari 2021 om 11:46 | reageer
Dank voor dit verhelderend artikel!

4BYE schreef op dinsdag 23 februari 2021 om 11:56 | reageer
Daarom is een 85mm op FF ook specifiek (maar natuurlijk niet exclusief) bedoeld voor portretfotografie. Een 43 mm geeft globaal zoals de ogen het waarnemen.
Hoewel je verhaal natuurlijk helder is zie je toch dat die 5 meter wel degelijk ook van de achtergrond een stuk weghaalt.
Ik gebruik voornamelijk zoomlenzen vanwege het gemak als wij road trips maken. Dus ik heb beide opties. Je hebt echter niet altijd de mogelijkheid op trails bijv. om met de voeten te "zoomen". Toch zal ik in mijn achterhoofd houden wanneer dat wel mogelijk is ik wat meer experimenteer. Normaliter maak ik vaak het kader door in- of uit te zoomen.

Een andere optie die nu niet aan de orde komt is "stitchen". Je krijgt dan een ander perspectief dan dat je uitzoomt. Ik maak daar nog wel eens gebruik van.

gast schreef op dinsdag 23 februari 2021 om 12:00 | reageer
Weeral een duidelijke uitleg Nando, bedankt.

PixelDude Raoul schreef op dinsdag 23 februari 2021 om 12:25 | reageer
Een wildlife fotograaf zal weinig met de voeten zoemen.
Ofwel is de vogel (letterlijk) gaan vliegen ofwel moet hij het op een spurtje (zeg maar spurt) zetten naar de terreinwagen achtervolgt door een Wildebeest. Ook wanneer hij te dicht bij een kudde olifanten komt zal het schril getrompetter zijn trommelvliezen doen scheuren.
Dat een zoom objectief de fotograaf lui maakt is een gezwam van fotografen die er niets van kennen. ... Het maakt de voetenzoemer wel sportiever wanneer hij achternagezeten wordt.

Robert schreef op dinsdag 23 februari 2021 om 12:48 | reageer
Hoi Nando duidelijke voorbeelden. Ik krijg vaak het compliment ' jij maakt ongedwongen foto's Robert Echt zo natuurijk' !
We spreken dan over de reportage/ trouwerij als insteek, en niet een landschap. Door mij 80 - 200 mm ben ik bijna onzichtbaar in een setting.
Het bevalt me erg goed en is ook passend bij mij.

Fotoschiet groet uit Almere haven

Nando schreef op dinsdag 23 februari 2021 om 13:45 | reageer
@4BYE: Dat wat je ziet met 5 meter dichterbij is een niet exact dezelfde positie van de achtergrond. Die van dichterbij is meer naar rechts geplaatst, maar de grootte (en dus de hoeveelheid) is hetzelfde.
Je noemt stitchen. Ik neem aan dat je daarmee een panorama bedoelt. Dit is niets meer dan de beeldhoek veranderen.
Of bedoel je iets anders?

Nando schreef op dinsdag 23 februari 2021 om 13:48 | reageer
@PixelDude Raoul: ligt eraan wat voor wildlife fotograaf je hebt. In de Benelux hoef je echt niet te rennen voor een leeuw of olifant. Die zit achter tralies.
Natuurlijk is dit altijd voorbehouden aan de ruimte die je hebt. Dat is vanzelfsprekend, toch? Als je bij een ravijn staat is het ook niet mogelijk, net zo min als het verstandig is als je in Afrika bent bij de leeuwen en olifanten.

Donald Willemsen schreef op dinsdag 23 februari 2021 om 14:22 | reageer
Nando, al in een Europees safaripark geweest, bijvoorbeeld de Beekse Bergen? Als je daar uit je auto stapt, kan je wel een leeuw achter je aan krijgen. Geen tralies te bekennen. 😄😉 Nog niet zo heel erg lang geleden is dat nog iemand overkomen. Ik dacht in 2019. Het was een passagier van een auto met Frans kenteken.

4BYE schreef op dinsdag 23 februari 2021 om 14:45 | reageer
@Nando, "stitchen" hoeft niet perse een panorama te zijn (kan ook bijv. 3x2 afbeeldingen zijn of verticaal). Ik bedoel daarmee te zeggen dat als je een stitch maakt je niet hoeft terug te zoomen om met een grotere hoek te fotograferen. Je krijgt dan dus ook een ander perspectief, omdat je met minder groothoek/meer tele de foto maakt van het onderwerp.

Als je jouw twee foto's over elkaar legt zie je ondanks die 5 meter toch, vooral in de breedte, al iets verschil op de achtergrond. Dat is vooral te zien aan de twee masten die in de lucht staan. Maar niets om over naar huis te schrijven, het viel mij alleen op wat 5 meter zelfs op die afstand doet.

4BYE schreef op dinsdag 23 februari 2021 om 14:53 | reageer
@Donald Willemsen - volgens mij eerst Fransen die wilde picknicken en daarna een Duitse toerist met een kind uit de auto. Je verzint het niet... LOL

Nu heb ik zelf ook wel oog in oog gestaan met een Black Bear op zo'n 30 meter tijdens het lopen op een trail in Amerika. Gelukkig eten die vooral vegetarisch.

Nando schreef op dinsdag 23 februari 2021 om 14:55 | reageer
@Donald Willemsen:
Tja... de Beekse Bergen. Vroeger reed je echt tussen de leeuwen. Tegenwoordig volgens mij al niet meer.

Maar je begrijpt natuurlijk wel de strekking van mijn vorige reactie, toch?

PixelDude Raoul schreef op dinsdag 23 februari 2021 om 16:17 | reageer
@ Nando
Je hebt tweevoeters die een tele gebruiken om zonder al te veel te bewegen naar voor of achter te kunnen en je hebt de tweevoeters die graag viervoeters zouden zijn wanneer ze moeten rennen. Je sloeg met dit rubriekje de nagel op de kop: twee verschillende toepassingen waarbij de éne echt niet beter is dan de andere.

Donald Willemsen schreef op dinsdag 23 februari 2021 om 16:52 | reageer
@4BYE ja die Fransen waren niet van de slimste of ze waren onder invloed van de coke die ze net gekocht hadden. Ze kregen een cheetah achter zich aan. En die Duitsers, tja die hebben gewoon een dikke kop waar niks in zit. Maar de filmpjes op YouTube blijven amusant.
@Nando, ik begrijp de strekking van jouw opmerking. Ga nog maar eens kijken in de Beekse Bergen 😄

Nando schreef op woensdag 24 februari 2021 om 11:16 | reageer
@4BYE:
Je bedoelt de Brenizer methode, ook wel bokeh panorama genoemd. Daarmee imiteer je de scherptediepte van een large format camera.
Tja, dat is een heel andere techniek die niets met het zoomen met de voeten of lens te maken heeft. Het past dus niet bij dit artikel, maar wel leuk om daar eens een keer naar te kijken

4BYE schreef op woensdag 24 februari 2021 om 11:45 | reageer
@Nando - het kan aan mij liggen maar ik denk niet dat je mijn punt begrijpt. Wat ik bedoel is dat je i.p.v. met bijv. een 24mm groothoek iets passend te fotograferen, je ook meerdere opnames kunt maken met een 50mm en die aan elkaar stitchen om hetzelfde passend te maken. Tenzij ik er helemaal naast zit krijg je dan een ander perspectief dan met de 24 mm terwijl je op hetzelfde punt blijft.

Nee, de Brenizer methode bedoel ik niet, maar is zeker interessant.

Nando schreef op woensdag 24 februari 2021 om 13:51 | reageer
@4BYE: dat is gewoon een multi-row panorama. En als je een kleine scherptediepte gebruikt is het de Brenizer methode omdat je dat andere perspectief krijgt.
Maar ik denk dat als je geen gebruik maakt van die Brenizer techniek, je met 50mm exact hetzelfde beeld krijgt als de 24mm. Je verandert namelijk je positie ten opzichte van voor en achtergrond niet.

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Portretfoto's Bewerken in Lightroom Classic

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

45.188 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts

Waarom zoomen met de voeten niet hetzelfde is als zoomen met het objectief

Een situatieschets

Wat gebeurt er met zoomen met de voeten?

Zoomen met een zoom objectief

De conclusie

Twee kleine kanttekeningen over het bovenstaande verhaal