Componeren met focuspunten

vrijdag 29 mei 2009, 22:58 door Ed Coenen | 9.084x gelezen | 7 reacties

Met een digitale camera maak je al snel twee gelijke foto's. Befaamd is het belichtingstrapje. Je kunt ook een focus-trapje maken. Leg die beelden overelkaar en haal de scherpe delen van elke foto naar voren. Een mooie techniek voor scherpe avond- en nachtopnamen; voor wie het experiment niet schuwt en manipulatie van foto's niet verfoeit.

Een paar jaar geleden las ik in een fotoblad over high dynamic imaging en daarbij stond een samengestelde foto afgedrukt van een kamer met een prachtig zicht door het venster. Het was een beeld van een kamer met een overbelicht doorzicht en een beeld van de kamer, maar nu correct belicht op het venster. Ik heb daar nooit wat mee gedaan.

Totdat ik een tijdje geleden bij een bezoek aan de website OneExposure het soms fascinerende werk van de Duitser Jens Kling tegen kwam. Ik las een uitleg van hem en begreep dat hij diezelfde techniek toepast. Alleen speelt hij dan niet met de belichting, maar met het scherpstelpunt.

Dat is geen eenvoudig knippen, plakken en wegpoetsen. Wie dat ook wil doen: begin eenvoudig. Een foto van Kling kan uit tien of meer beelden zijn opgebouwd, maar om ervaring op te doen kun je met twee of drie foto's beginnen.

Om de aanpak uit te leggen ben ik naar een tramstation gegaan en heb er een paar series gemaakt. Deze serie van een bankje en twee posters heb ik uitgekozen omdat het principe met twee foto's te vertellen is.

Dit is één van de twee bijna gelijke foto's. De ene foto is scherpgesteld op het bankje, de tweede op de poster voor een zonvakantie op Aruba. Daarna was het een kwestie van de ene foto over de andere leggen en door het werken met lagen en maskers de scherpe delen te behouden of tevoorschijn halen. Die techniek moet voor fotografen gesneden koek zijn en ga ik hier niet verder uitleggen.

Om het verschil duidelijk te maken heb ik het trucje nog een keer gedaan, maar nu niet alles bewerkt. Van dit 'half werk' heb ik een uitsnede gemaakt:

poster

Het kunstje is dat je de camera op een vast punt laat staan, de tijd-diafragma-combinatie vastzet (komt dus neer op het gebruik van de M-modus) en alleen het punt van scherpstelling verandert. De moeilijkheid is dan om de focus steeds iets te verleggen zonder de camera te bewegen. En als je een zoomobjectief gebruikt moet je van de zoom afblijven...

Voor avond- en nachtopnamen is het een prachtige techniek. Je werkt met een open diafragma en een redelijk hoge sluitersnelheid. Dat heeft tot gevolg dat lichten minder overstralen. En als je de kortst mogelijke tijd neemt, is de kans op bewegingsonscherpte (door een zuchtje wind, bijvoorbeeld) klein.

Voor een perfecte plaat kun je het best vooral veel kleine focusstapjes nemen in de voorgrond. Daar heb je met een grotere lensopening de kleinste scherptediepte. Je kunt misschien wel details uit de achtergrond apart nemen. In de foto 'Last Bus' heeft Jens Kling waarschijnlijk een keer apart scherpgesteld op de bus.

Je kunt de techniek ook overdag gebruiken, maar dan werk je meestal toch al met een kleiner diafragma, met een groter scherptebereik als gevolg. Waar je de techniek wel voor kunt gebruiken is in de macro- of product-fotografie. Daar is dit een alternatief voor het gebruik van de tilt-and-shift lens. (Die voor die doeleinden wel veel sneller het bedoelde resultaat geeft).

Een paar weken geleden las ik ergens dat technici een objectief ontwikkelen dat zijn hyperfocale afstand vlak voor het glas heeft liggen: stel daarop scherp en de foto lijkt van glas tot oneindig scherp. Eerst zien, dan geloven. Misschien is dat wel een prachtig objectief. Tot die tijd kost het wat meer moeite. Erg vind ik dat niet.

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken

Over de auteur

Ed Coenen is onder meer reportagefotograaf. Hij ziet zijn foto's afgedrukt in tijdschriften.

7 reacties

Elja Trum schreef op vrijdag 29 mei 2009 om 23:05 | reageer
Da's best een interessante techniek, Ed!
Ga ik zeker ook eens proberen.

Brian schreef op vrijdag 29 mei 2009 om 23:19 | reageer
Leuke techniek, ik ga het ook eens proberen op die manier.
Hou er wel rekening mee dat de openingshoek bij scherpstelling op de minimale afstand niet bij alle objectieven hetzelfde is als de openingshoek bij scherpstelling op de maximale afstand.

Remco schreef op zaterdag 30 mei 2009 om 07:50 | reageer
Klinkt heel interessant. Maar ik zie niet zo veel verschil tussen je eerste foto en je laatste foto? Misschien omdat ik omhoog en omlaag moet scrollen om ze te vergelijken.

@Brian: Wat is een openingshoek?

Rick schreef op zaterdag 30 mei 2009 om 09:37 | reageer
@ remco: de 50mm 1.8 van Canon is een goed voorbeeld. Deze kan (uiteraard) niet in of uit zoomen en toch zie je dat je beeldhoek veranderd als je dichtbij scherp stelt en daarna ver weg scherp stelt. Door het scherpstellen krijg je dus evengoed meer of minder in het beeld te zien ondanks dat het gewoon 50mm zou moeten blijven.
Met deze techniek is dat niet handig.

Rolograaf schreef op zaterdag 30 mei 2009 om 20:23 | reageer
Met Photoshop CS4 kan dit redelijk automatisch en heeft volgens mij ook autmatisch correctie voor die openingshoek. Zie ook dit filmpje vanaf het punt 4:55 minuut!
http://tv.adobe.com/#vi+f15629v1005
Handig?

EdC schreef op zaterdag 30 mei 2009 om 22:06 | reageer
@Remco. ik heb er de originelen nog eens bijgehaald. Het verschil is daar het duidelijkst in de Aruba-poster en in de raamstijlen van de trap. Maar eenmaal omgezet in 72 dpi en 600x400 pixels verdwijnt die nuance. Daarom heb ik het detail toegevoegd.

@Rolograaf. PS4 of bijvoorbeeld Corel Paint Shop Pro X2 bieden de mogelijkheid van HDR. Dat zie je in het filmpje. Op OneExposure barst het van de voorbeelden daarvan.

Dit is geen HDR, al lijkt het er wel op. Als je dat kunstje uithaalt met identieke foto's die in scherpte verschillen, dan krijg je een beeld dat in alles onscherp is. Als er een andere techniek is, dan hoor ik dat graag.

@Brian. Ik heb de series gemaakt met de 16-35mm van Canon. Daar was geen verschuiving te zien. Alleen als ik met mijn vingers aan de verkeerde ring zat, moest ik opnieuw beginnen
Ik heb niet alle objectieven op een rijtje. Maar ik weet dat een uitschuivend objectief bij dezelfde afstand bij het scherpstellen een andere uitsnede maakt.

verdriet schreef op maandag 30 november 2009 om 19:02 | reageer
Ik denk (?) dat hij iets met zijn sensor heeft laten doen?

Kijk eens op deze link.

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Masterclass Landschapsfotografie met Bas Meelker

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

44.338 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts

Componeren met focuspunten