10 Tips voor panning, de camera met een beweging mee bewegen

maandag 27 februari 2023, 15:51 door Nando Harmsen | 4.197x gelezen | 12 reacties

In de meeste gevallen wil je graag dat je onderwerp zo scherp mogelijk weergegeven wordt. Wil je echter de beweging zien dan kun je panning gebruiken: de camera met de beweging meebewegen. Dit is moeilijker dan het in eerste instantie lijkt. Ik geef je tien tips. Kan jij die tips aanvullen?

Een foto maken waarin je onderwerp scherp weergegeven wordt is in feite niet zo moeilijk. Zorg dat je op het juiste punt scherpstelt en stel een sluitertijd in die snel genoeg is. Tenzij je iets geks doet, zal de foto scherp zijn.

Het wordt lastiger wanneer je onderwerp beweegt. Maar de automatische scherpstelling van vrijwel elke moderne digitale camera kan dat wel voor opvangen. Kies wederom voor een sluitertijd die snel genoeg is en je onderwerp staat scherp op de foto... Of toch niet?

MIS! Die kans is groot wanneer je niet aan panning doet. (500mm, 1/2000 sec)
Een probleem is vaak dat het onderwerp voor je langs beweegt. Je moet maar net op het juiste punt de ontspanknop indrukken. Bovendien moet de camera snel genoeg je onderwerp zien, erop scherpstellen, belichting meten (ja, ook als je handmatig de belichting hebt ingesteld), en de foto vastleggen.

Wanneer je bewegend onderwerp snel genoeg is, kan je wel een mis schieten. Een lege foto dus. Om dit te voorkomen moet je de camera met het onderwerp meebewegen. Dit heet panning. Ik heb tien tips die je kunnen helpen om deze techniek te gebruiken.

1. Kies de juiste autofocus

Aangezien je een bewegend onderwerp fotografeert, zal de afstand tot het onderwerp altijd veranderen. Zet je autofocus dus op tracking, dus continu scherpstellen. Dat kan verschillende namen of afkortingen hebben, welke per camera verschilt.

De autofocus mogelijkheden verschillen heel erg per camera. Sommigen zijn er beter in dan anderen. Zorg dat de camera op tracking staat en de mogelijkheid heeft om het autofocuspunt op het onderwerp te houden.
Je kunt kiezen voor een enkel scherpstelpunt in het midden, waar je het bewegende onderwerp dus moet zien te houden tijdens het pannen.

Of je kiest voor object herkenning, waarbij de camera het onderwerp in het beeld herkent. Het zal het scherpstelpunt automatisch verzetten zodat het op het onderwerp blijft.

2. Kies de juiste brandpuntafstand

Er is niet één juiste brandpuntafstand. Het hangt af van de grootte van je onderwerp, en de afstand tot het onderwerp. Zorg voor een brandpunt waarbij het onderwerp voldoende groot in beeld is, maar niet beeldvullend.

Is je brandpunt erg lang, dan bestaat de kans dat het volgen van je onderwerp erg moeilijk is, zeker wanneer het heel groot in beeld is. (95mm, 1/1600 sec)
Hoe groter het onderwerp in beeld is, hoe moeilijker het is om het perfect binnen het kader van de foto te houden. Hoe kleiner, hoe moeilijker de autofocus het scherp kan houden.

Maak je brandpunt niet te lang. Hoe langer het is, hoe kleiner de beeldhoek wordt. Hierdoor zal een kleine verkeerde beweging je onderwerp al uit beeld brengen. Probeer het dan maar eens in beeld terug te vinden.

3. Ga niet te dichtbij staan

Hoe dichterbij je gaat staan, hoe moeilijker het pannen zal zijn. Wanneer je dichtbij staat is er niet alleen het risico dat je onderwerp te groot in beeld zal zijn. Er is ook het risico dat de beweging zo snel ten opzichte van jou is, dat het volgen te moeilijk wordt.

Sta je heel dichtbij, dan lijkt de beweging van je onderwerp ook heel snel. Je moet dan sneller pannen dan wanneer je onderwerp verder van je af is. (138mm, 1/30 sec)
Op een grotere afstand zal dezelfde snelle beweging veel makkelijker te volgen zijn. De beweging die dan moet maken bij het pannen zal ook veel vloeiender zijn.

4. Stel de gewenste belichtingsmethode in

Er is niet één goede belichtingsmethode. Kies de methode die je het prettigste vindt. Sluitertijdvoorkeuze met auto-ISO is wat ik in vrijwel alle gevallen gebruik.

Ik kies de sluitertijd en laat de camera het diafragma erbij instellen. Is de goede belichting dan niet haalbaar, zal de camera de ISO voor mij bijregelen.

De belichtingsinstelling stond op sluitertijdvoorkeuze en auto-ISO. Zo kon ik snel reageren zonder me druk te maken over een goede belichting. Daar zorgde de camera voor. (500mm, 1/2000 sec)
Zo kan ik alle aandacht aan het pannen richten. Kies jij liever voor een volledig handmatig ingestelde belichting, dan kan dat ook. Hou in ieder geval altijd rekening met veranderingen van helderheid in de achtergrond.

5. Zet je camera op serie opnamen

Tijdens het pannen één enkele foto te maken is simpelweg gokken. Het moet maar net het juiste moment te pakken hebben. Kies daarom voor serie opnamen en maak tijdens het pannen series van een paar seconden. Drie of vier seconden is meestal meer dan voldoende.

Maak series van een paar seconden. Dan kun je de foto uit die serie kiezen waarin de houding naar je zin is. (105mm, 1/2000 sec, 10 beelden per seconde)
De hoeveelheid foto's die maakt per serie hangt af van de snelheid van de camera. Sommigen kunnen maar 3 of 5 foto's per seconde maken, anderen tot wel 30 of 40, of meer. Hou er rekening mee dat er ook een geheugenbuffer is. Je kunt een serie opnamen vaak niet onbeperkt lang maken.

6. Zet beeldstabilisatie uit of in de panning stand

Heeft je objectief beeldstabilisatie? Zet die bij voorkeur uit. Zit er beeldstabilisatie in de camera, dan die misschien ook. De beeldstabilisatie zal de beweging van het pannen willen corrigeren.

Nando panning atletiek lange sluitertijd

Panning met een langere sluitertijd geeft je een sterk gevoel van beweging. Door de beeldstabilisatie uit te zetten kan dit betere resultaten opleveren.(48mm, 1/20 sec)
De werkelijkheid zit wat ingewikkelder in elkaar. Sommige objectieven en camera's herkennen panning bewegingen en zullen de beeldstabilisatie in die richting uitschakelen. Sommige objectieven hebben zelfs een speciale panning stand.

Beeldstabilisatie uitzetten is zeker geen verplichting, maar een advies. Probeer het met jouw camera en objectief uit en maak je keuze aan de hand van je resultaten.

7. Kies de juiste sluitertijd voor het effect dat je wilt hebben

Er is niet één sluitertijd die je altijd voor pannen moet gebruiken. Het gewenste effect bepaald de keuze voor de sluitertijd, maar ook de snelheid en afstand van je onderwerp.

Wil je een bevroren beweging, kies dan een hele snelle sluitertijd. Bijvoorbeeld 1/1000 of zelfs 1/2000 seconde is aan te raden. Is de beweging minder snel, dan kan je de sluitertijd minder lang maken.

Ik wilde deze slangenarend die op een prooi viel scherp in beeld hebben. Door vooraf een snelle sluitertijd in te stellen was dat mogelijk (560mm, 1/2000 sec)
Wil je juist beweging vastleggen, kies dan voor een langere sluitertijd. Dat kan 1/30 of zelfs 1/4 seconde zijn, afhankelijk van de snelheid van de beweging, de grootte van je onderwerp in beeld, of het gewenste effect.

Wil je de beweging bevroren, kies dan een heel snelle sluitertijd. WIl je beweging in je beeld, kies een langzamere sluitertijd. (200mm, 1/20 sec)

8. Volg het onderwerp voldoende lang

Het heeft geen zin om het onderwerp in beeld te hebben en direct een serie foto's te maken. Kans is groot dat je beweging nog niet voldoende vloeiend is. Zeker wanneer je een langere sluitertijd wilt gebruiken om de beweging te laten zien.

Deze Jan-van-Gent kwam aanvliegen. Ik volgde de vogel al een aantal seconden en maakte de foto pas toen deze naar me toe zweefde. Een seconde later was de vogel voorbij zodat de houding in de foto minder mooi was. (560mm, 1/1000 sec)
Begin ruim op tijd met het volgen en druk pas op het juiste moment af. Door op tijd te beginnen met pannen kun je een stabiele beweging creëren die de kans op slagen drastisch vergroot. Blijf het onderwerp daarna nog even volgen.

Hou er rekening mee dat je een bewegende onderwerp eerst schuin van voren zien, en daarna schuin van achteren. Wacht je lang, dan heb je altijd de achterkant van je onderwerp in beeld.

9. Er zitten altijd mislukte foto's bij

Denk niet dat een goede panning techniek garant staat voor succes. De houding van je onderwerp moet goed zijn. De hoek waaronder het onderwerp in beeld is moet aantrekkelijk zijn. De scherpstelling moet perfect zijn. Er mogen geen storende elementen in de achtergrond zijn.

Oh ja, ik ga er voor het gemak maar vanuit dat de beweging altijd evenwijdig aan je camera is en blijft. Dat is zeker niet altijd het geval.

Er is geen garantie dat panning altijd geslaagd zal zijn. Hou daar rekening mee. Houding, beweging, positie, storende elementen, het speelt allemaal een rol. (500mm, 1/40 sec)
Er is zoveel dat je niet onder controle hebt, dat er altijd mislukte foto's bij zitten, of hele series niet niet lukken. Dat is ook niet erg, je hebt maar één geslaagde foto van de actie nodig. Heb je die, dan is het pannen geslaagd. Lukt het helemaal niet, doe het nog een keer over.

10. Oefenen, oefenen, en nog meer oefenen

Panning is niet iets wat je eventjes doet. Het vergt veel oefenen. Je moet weten welke sluitertijd bij welke beweging hoort. Je moet weten hoe ver je het beste van je onderwerp af moet staan. Je moet weten welke brandpuntafstand het beste werkt. En bovenal, je moet leren een soepele gelijkmatige beweging met je camera te maken.

Deze mountainbiker moest een paar keer dit traject voor me fietsen voor er een foto bij zat die naar mijn zin was. (15mm, 1/500 sec)
De enige manier om dit te leren is door het veel te doen. Je zult zien, hoe vaker je aan panning doet, hoe beter je erin wordt.

Pannen is een normaal onderdeel van fotografie

Pannen is iets wat je misschien onbewust al zo nu en dan deed. Het fotograferen van je kinderen of kleinkinderen. Het fotograferen van je huisdier of een windsurfer aan zee. Met deze tien tips moet je in ieder geval goed op weg kunnen voor een fantastische foto met panning.

Heb jij nog aanvullende tips voor geslaagde panning? Laat het weten in een reactie onder dit bericht.

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken

Over de auteur

Nando Harmsen fotografeert al meer dan 40 jaar. Zijn specialisme ligt bij bruidsreportages en landschapsfotografie. Daarnaast geeft Nando lezingen, workshops, masterclasses, fotoreizen, en maakt regelmatig reviews van nieuwe en leuke apparatuur.

12 reacties

Donald Willemsen schreef op dinsdag 28 februari 2023 om 11:42 | reageer
Ik vind het een duidelijk en goed uitgelegd verhaal met goede tips. Ik ga er van uit dat je altijd uit de hand fotografeert tijdens panning. Toch zou ik overwegen om soms een statief te gebruiken. Stel dat het onderwerp in een rechte lijn op een bepaalde afstand en hoogte voor de camera langs gaat, dan kan een statief een zinvol hulpmiddel zijn. Is dat het geval dan vraag ik me wel af welke statiefkop je dan het beste kiest.

Nando schreef op dinsdag 28 februari 2023 om 12:01 | reageer
Een statief zou inderdaad een overweging kunnen zijn. Ik denk even hardop.
Het lijkt het me een grote belemmering bij het anticiperen van de beweging.
Een panning base zou kunnen werken als je zeker weet dat de beweging uitsluitend en exact in horizontale riching blijft. Wanneer je alle andere bewegingsrichtingen kunt blokkeren zou elke kop bruikbaar zijn. Denk ik.
Ik zou er niet snel voor kiezen, tenzij ik een objectief zou gebruiken dat heel groot en zwaar is. Het dient dan alleen als ondersteuning.
Maar misschien heeft iemand anders er ervaringen mee?

Robert schreef op dinsdag 28 februari 2023 om 12:25 | reageer
Lekker uit de hand en door je heurken Nando. Statief?...neeahh dan zit je vast.
Fotoschietgroet Robert

Donald Willemsen schreef op dinsdag 28 februari 2023 om 13:40 | reageer
@Nando, ik begrijp je maar al te goed dat je niet staat te juichen om een statief te gebruiken bij panning. Ik zelf ook niet. Maar er zijn situaties waar het eventueel zou kunnen. Qua statiefkop zit ik dan te denken aan een drieweg statiefkop waar vaak wat langere handles aan zitten voor sturing.
Maar zoals bij de meeste situaties is het uit de hand werken beter.
Ook al eens gedacht om de videomodus te gebruiken tijdens panning om er later dan een foto uit te halen?

Nando schreef op dinsdag 28 februari 2023 om 13:47 | reageer
Zoals ik zei, het zou kunnen om een statief te gebruiken. Bij een driewegkop gebruik je dan die panning base. De horizontale rotatie. Die zit er ook bij andere statiefkoppen. Dus het type kop hoeft niets uit te maken.
Burst modes die bij moderne camera's zitten, maken gebruik van video en laten je een frame eruit halen. Dat is dan vaak in raw bestandsformaat, en in een lagere resolutie.
Met video heb je limieten met wat mogelijk is. (Meestal) is dat geen raw en kleinere resoluties.

Bram schreef op dinsdag 28 februari 2023 om 17:09 | reageer
Zelf gebruik ik een monopod met kantelkop, iig met een 150-600mm. Ik heb alleen de indruk dat de stabilizer een soort dubbelbeeld creeert, zelfs in de panningstand. Of ik moet nog meer oefenen…..

Nando schreef op woensdag 1 maart 2023 om 09:15 | reageer
Ik weet natuurlijk niet welk merk objectief en camera je hebt. Mocht dat twee verschillende merken zijn, en je camera heeft ook een ingebouwde beeldstabilisatie, zouden deze twee elkaar dan negatief kunnen beïnvloeden?
Normaal zouden die samen moeten werken, maar als het om verschillende merken gaat weet ik dat nog niet zo zeker.
Het is maar een gedachte, een idee, iets om uit te zoeken?

Bram schreef op woensdag 1 maart 2023 om 11:20 | reageer
Canon 6D met Sigma 150-600 contemporary. Uit de hand werkt de stabilisatie prima, met monopod twijfel ik, ondanks dat je toch enigzins beweegt en je het beeld stabieler in je zoeker ziet. Met panningstand idem, maar dat kan ook door de brandpuntsafstand komen. Ik probeer momenteel vogels in vlucht met sluitertijd van 1/20 - 1/30 vast te leggen, wat beter met monopod gaat dan zonder. Ik richt me op ganzen en zwanen, die vliegen niet zo snel….. zoals gezegd, veel oefenen!

Nando schreef op woensdag 1 maart 2023 om 13:43 | reageer
De bewegingen die je op een monopad maakt zijn andere bewegingen dan de trillingen door het vasthouden. Misschien dat dit verschil merkbaar is?
Vliegende vogels met 1/20 - 1/30 is natuurlijk een heel lange sluitertijd. Dit laat de beweging van de vogel zien, zowel in horizontale richting als verticale richting. Hierdoor lijkt het soms inderdaad een dubbel beeld op te leveren. Dat heb ik zelf ook gezien met dit soort sluitertijden.
Er zo over nadenkend, denk ik niet dat het door de beeldstabilisatie komt, maar door de bewegingsonscherpte vanwege de lange sluitertijd.

Donald Willemsen schreef op woensdag 1 maart 2023 om 16:10 | reageer
Als je bij vliegende vogels de beweging van de vleugels wilt laten zien of zelfs bijna de hele vogel wilt vervagen, dan kan ik me voorstellen dat je 1/20 of 1/30 sec gebruikt.
Wil je echter de beweging 'bevriezen, dan moet je al gemakkelijk 1/1000 of korter gebruiken. Probeer maar eens de vleugels van een kolibrie scherp op de foto te krijgen. Ik heb afgelopen jaar de mazzel gehad vaker een kolibrievlinder in onze tuin te fotograferen en al is het lijfje scherp, met de vleugels lukt je dat niet.

ifiamminghi schreef op dinsdag 7 maart 2023 om 12:33 | reageer
Alweer een mooi artikel, al vind ik dat, als je met sluitertijden van 1/2000ste werkt, je nog moeilijk over panning kunt spreken. Je beweegt je camera dan wel mee met het onderwerp maar de beweging zal ontbreken in je beeld.
Het kiezen voor de panning-stand op je objectief is erg belangrijk.
Bij langere sluitertijden, met de bedoeling de beweging in je beeld te laten zien, is het naar mijn mening ook belangrijk (en makkelijker) als de afstand tot je onderwerp voldoende groot is (zodat volgen makkelijker is) maar ook dat de afstand van je onderwerp tot de achtergrond voldoende groot is. Dat laat immers toe van toch iets langere sluitertijden te gebruiken (bv 1/60 of 1/125) en toch een "gestreepte" achtergrond te verkrijgen die de beweging laat zien.

Nando schreef op dinsdag 7 maart 2023 om 14:43 | reageer
Panning is de techniek. Dat staat los van welke sluitertijd je ook gebruikt.
Waar jij op duidt is bewegingsonscherpte door panning. Bewegingsonscherpte is niet verplicht om bij panning te gebruiken, al wordt het tegenwoordig wel in een adem genoemd.
Dank je voor de mooie aanvulling voor het gebruik van bewegingsonscherpte bij panning.

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Masterclass Landschapsfotografie met Bas Meelker

Van Beeld naar Kunst met Micky Hoogendijk

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

44.431 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts