Hoe kun je ruis in je foto's vermijden en verminderen?

maandag 7 februari 2022, 16:32 door Huub Keulers | 14.614x gelezen | 19 reacties

We hebben het allemaal al vaker gezien in onze foto's: die ruis die onze foto's soms lelijk maken. Maar hoe voorkom je deze ruis? En, in gevallen waar het niet te vermijden is, hoe verminder je ruis in foto's?

In dit artikel zal ik kort uitleggen hoe ruis te voorkomen of verwijderen.

Wat is ruis?

Ruis is eigenlijk een verstoring voor lichtgevoeligheid. De storing laat zwarte of gekleurde pixels zien die er niet horen te zijn. Iedere camera beschikt over ruisreductie. Er is echter onderscheid tussen twee soorten ruis.

Bij kleurruis ontstaan gekleurde pixels tussen de goede pixels. Luminantieruis is een mildere vorm, waarbij de pixels ontstaan in verschillende grijswaarden.

Waardoor wordt ruis veroorzaakt?

Ruis wordt geïntroduceerd wanneer je een foto met lange belichtingstijd maakt of een hoge ISO-waarde op je camera gebruikt.

Maar wat telt als een hoge ISO-instelling? Dat hangt af van je cameramodel, maar tegenwoordig beginnen de meeste camera's ruis te vormen rond ISO 1600 of 3200.

Vergelijk het met het verhogen van je bastonen op je geluidsinstallatie. Bij veel bas zal het geluid vervormen en de geluidskwaliteit slechter worden.

Betekent dit dat je nooit lange sluitertijden moet maken of ISO 100 moet overschrijden? Nee, natuurlijk niet. Soms moet je - of wil je zelfs - lange sluitertijden gebruiken of de ISO verhogen.

Landschapsfotografen, evenementfotografen, bedrijfsfotografen en sportfotografen fotograferen soms bij weinig licht, wat een lange sluitertijd en/of een hoge ISO vereist.

Tegelijkertijd zijn er eenvoudige manieren om te veel ruis in je foto's te voorkomen.

Vijf manieren om ruis te verminderen

Hieronder deel ik vijf methoden voor het minimaliseren van ruis tijdens het fotograferen. Niet iedere methode is van toepassing op elke situatie, daarom loont het de moeite om ze allemaal te kennen - en zorgvuldig de juiste methode te kiezen voor jouw specifieke situatie.

1. Fotografeer met lagere ISO-instellingen
Ja, we beginnen met de meest voor de hand liggende methode. Maar fotografen duwen hun ISO vaak te hoog, te snel, wat leidt tot een slechte beeldkwaliteit.

Als jouw camera drie jaar of nieuwer is, zal de hoge-ISO kwaliteit gewoon goed zijn. Je zou niet te veel ruis in je afbeeldingen moeten zien ontstaan, zelfs niet tot ISO 3200.

Er kan echter nog steeds veel ruis zichtbaar worden bij de hogere ISO-waarden, zoals ISO 6400, ISO 12800 en meer.

Verhoog je ISO dus niet onnodig. Houd in plaats daarvan rekening met je belichting en besef dat fotograferen met een hoge ISO meer ruis in je foto's zal produceren.

Verhoog indien nodig je ISO, maar overweeg andere opties voordat je bijvoorbeeld ISO 12800 kiest:

• Open je diafragma tot de grootste lensopening (bijvoorbeeld f/2.8);
• Fotografeer je bij weinig licht, gebruik dan een statief en verleng je sluitertijd;
• Als je bv een portret wilt maken, gebruik dan een flitser.

Elk van deze strategieën helpt je om een mooie, heldere belichting te krijgen - zonder de ISO onnodig te verhogen.

Als jouw opnamen nog steeds te donker zijn, moet je natuurlijk de ISO verhogen. Ik raad je aan om wat testopnames te maken om erachter te komen wat de ISO-mogelijkheden van je camera zijn en op welk punt de ISO-instellingen de beeldkwaliteit echt verminderen.

Jarenlang fotografeerde ik met een Canon 5D mark I en ik wist dat alles boven ISO 1.000 echt lastig te gebruiken was. Ruis bij ISO 1.000 en hoger was lastig te verwijderen. En als ik het wel met succes kon verwijderen, zag het hele beeld eruit als een aquarel 'dankzij' het ruisonderdrukkingsproces.

Dus ik werkte binnen mijn beperkingen. Tegenwoordig zijn er veel betere oplossingen voor het verminderen en verwijderen van ruis. In de laatste categorie is het softwareprogramma 'Topaz DeNoise Ai' een van de beste oplossingen.

2. Fotografeer in RAW-formaat
Intimideert het idee om in RAW te fotograferen je? Het zou niet moeten. RAW is een geweldige manier om het beste uit je afbeeldingen te halen, dus zorg ervoor dat je het gebruikt.

Je hoeft echter niet altijd RAW te schieten. Maar wanneer je merkt dat je minder licht ter beschikking hebt, schakel dan zeker over naar RAW.

Waarom is dit zo belangrijk? Jpeg's worden geleverd met compressie - een proces waarbij ruis in je afbeeldingen wordt 'ingebakken'. Dus het nadien verwijderen van ruis op je computer wordt erg lastig.

3. Zorg voor de juiste belichting
Door een te donkere belichting op te helderen, wordt ruis eerder zichtbaar. Daarom is het van essentieel belang dat je belichting vanaf het begin goed is.

Als je aan het fotograferen bent, raad ik je ten zeerste aan om het scherm van je camera te controleren - inclusief het histogram - om er zeker van te zijn dat je de belichting correct is.

En wees niet bang om meerdere foto's te maken met verschillende belichtingen, vooral als je te maken hebt met een lastige scène; better safe than sorry!

Hoe hoger je ISO, hoe meedogenlozer je foto. Met andere woorden: als je een hoge ISO-waarde gebruikt, kun je de belichting maar beter goed regelen, want het versterken (lichter maken) van een onderbelichte, hoge ISO-foto zal resulteren in een beeld met veel ruis.

Men noemt dit 'Expose To The Right' (ETTR): belicht aan de rechterzijde van je histogram. Natuurlijk ook niet overbelichten. Hoewel overbelichting geen problemen met ruis zal veroorzaken, zal het details in de heldere delen uitwissen, wat nooit een goede zaak is.

4. Wees voorzichtig met lange sluitertijden
Lange sluitertijden produceren vaak beelden met veel ruis. De camerasensor zal warm worden en ongewenste ruis veroorzaken. Laat dit je er niet van weerhouden lange sluitertijden te gebruiken.

Je kunt zelfs overwegen een reeks lange sluitertijden te maken en vervolgens elk bestand op je computer op ruis te controleren.

Als je eenmaal de beperkingen van je camera hebt bepaald, zorg er dan voor dat je de sluitertijd niet langer instelt dan je camera aankan. Het belangrijkste punt hier is om de limieten van je uitrusting te kennen en binnen die limieten te fotograferen.

5. Gebruik ruisonderdrukking in de camera
De meeste camera's bieden een functie die ruisonderdrukking bij lange belichting wordt genoemd. Als je in het jpg bestandsformaat fotografeert en lange belichtingen maakt, is het een goed idee om deze in te schakelen.

Waarom?

Welnu, zoals hierboven besproken, zijn foto's met een lange belichtingstijd bijzonder gevoelig voor ruis. Een optie voor ruisonderdrukking met lange belichtingstijd is ontworpen om dit probleem tegen te gaan.

Je camera maakt dan een tweede opname om vervolgens het ruisprofiel van deze tweede afbeelding te gebruiken om ruis in de eerste foto te verminderen.

Ruisonderdrukking bij lange sluitertijden heeft echter een serieus nadeel: het kost tijd, meestal net zo lang als de oorspronkelijke belichting.

Dus als je een sluitertijd van 30 seconden gebruikt, heeft de camera 30 seconden extra nodig om de ruis te verwijderen. En als je een uur fotografeert, heb je nog een uur nodig om de ruis te verminderen, wat vervelend lang wachten is!

Dus ja, het kan onpraktisch zijn als je opnamen van 10 minuten maakt. Maar voor middellange lange belichtingen is het vaak de moeite waard om te gebruiken.

Ruis verminderen in Lightroom of Adobe Camera Raw

Zelfs met de beste technieken krijg je nog steeds ruis in je foto's - althans af en toe. Dat is waar nabewerkingstechnieken voor ruisonderdrukking van pas komen.

Hieronder mijn aanbevolen workflow met Lightroom Classic of Adobe Camera Raw (maar houd er rekening mee dat je vergelijkbare methoden in andere programma's kunt gebruiken). Zoals het eerdergenoemde 'Topaz DeNoise Ai'.

100% uitvergroting van donkere jas van de man met veel kleurruis zichtbaar
Stap 2: Pas de schuifregelaar Luminantie aan
Onder het tabblad 'Details' vind je de optie 'Ruisreductie'. De schuifregelaar 'Luminantie' vermindert luminantieruis (dat wil zeggen; ruis als gevolg van over- of onderbelichte pixels).

Heel veel afbeeldingen met een hoge ISO-waarde hebben last van overmatige luminantieruis. Dus zoom in tot 100 procent en verhoog vervolgens de schuifregelaar 'Luminantie' totdat de ruis begint te verdwijnen.

Ga echter niet te ver.

In Lightroom vind je onder het tabblad 'Details' de diverse opties voor ruisreductie.
Stap 3: Verfijn je resultaat met de schuifregelaars 'Detail' en 'Contrast'
De schuifregelaars 'Detail' en 'Contrast' regelen de hoeveelheid details en contrast die in je foto's behouden blijven na luminantieruisonderdrukking.

Je ziet dat ruisonderdrukking de pixels met ruis 'gladstrijkt', wat automatisch details en contrast vermindert. Maar door deze schuifregelaars te versterken (naar rechts te schuiven), behoud je meer detail en contrast.

Zoals je zou verwachten, hebben de schuifregelaars echter een nadeel:
Wanneer je de waarden verhoogt, verlaag je ook de sterkte van de ruisonderdrukking. Dus terwijl je een scherper beeld krijgt, zie je ook weer meer ruis.

Stap 4: Pas de kleurschuifregelaar aan
De schuifregelaar 'Kleurtint' vermindert kleurruis - het tweede type ruis dat je in jouw foto's aantreft (vaak in de onderbelichte schaduwgebieden). Verhoog dus de schuifregelaar 'Kleurtint; en zoom in op 100 procent om de effecten te zien.

Hier is al duidelijk te zien dat de (kleur)ruis ver verwijderd is
Stap 5: Verfijn je resultaat met de schuifregelaars 'Details' en 'Vloeiendheid'
Net als bij luminantieruisonderdrukking (hierboven), kun je je foto verder aanpassen met de schuifregelaars 'Details' en 'Vloeiendheid'.

Wil je meer details in je foto? Verhoog dan de schuifregelaar 'Detail' (naar rechts schuiven). Hogere waarden beschermen dunne, gedetailleerde kleurranden, maar kunnen ook kleurspikkels tot gevolg hebben. Lagere waarden verwijderen kleurspikkels, maar kunnen leiden tot kleuruitvloeiing.

Wil je kleuren mooi en egaal houden? Verhoog de schuifregelaar 'Vloeiendheid'. En je bent klaar!

De uiteindelijke 100% uitvergroting na de ruisonderdrukking

Een laatste opmerking over ruisonderdrukking

Hoewel ik wou dat ik je standaard, one-size-fits-all instellingen voor ruisonderdrukking kon geven, werkt het gewoon niet op die manier. Iedere foto is anders, dus je moet elke aanpassing bekijken totdat je het gewenste resultaat krijgt.

Ik heb de neiging om 'Luminantie' en 'Kleurtint' te verhogen tot ongeveer 50, en dan van daaruit verder te werken. Ik schuif elke optie op en neer en let goed op hoe het de foto beïnvloedt terwijl ik tot 100 procent heb ingezoomd.

Na elke aanpassing zoom ik vervolgens uit om te zien welk effect dit heeft op het algehele beeld. En als ik blij ben met een aanpassing, ga ik naar de volgende slider. Is het proces een beetje bewerkelijk? Zeker wel. Maar als je het goed doet, elimineer je de lelijkste ruis in zowat iedere foto.

Oefening is hier ook belangrijk, dus probeer dit op zoveel mogelijk afbeeldingen. Al snel kun je het effect van elke wijziging voorspellen.

De uiteindelijke foto na de bewerking in Lightroom

Conclusie

Nu je dit artikel hebt gelezen, weet je dat het vermijden en verminderen van ruis niet al te ingewikkeld hoeft te zijn. Volg gewoon de stappen die ik heb gegeven en je afbeeldingen zullen beter worden.

Nu aan jou: Heb je nog andere tips voor ruisonderdrukking en verwijdering? Deel je mening in de reacties hieronder.

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken

Over de auteur

Huub Keulers is een enthousiasmerende veelzijdige freelance fotograaf woonachtig in Elsloo (Li). Hij is gespecialiseerd in sport-, bedrijfs-, straat-, honden en portretfotografie. Daarnaast is Huub auteur van diverse educatieve fotografieboeken en verzorgt hij allerlei fotoworkshops, masterclasses en lezingen.

19 reacties

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Ook interessant

• 

  Een dagje vanuit een fotohut fotograferen

  door Nando Harmsen

• 

  De jaarlijkse grote update van Lightroom en Photoshop

  door Nando Harmsen

• 

  Bewerk je foto's als een pro

  door Elja Trum

• 

  Zwart-witfotografie tip: Ruis toevoegen aan je foto

  door Elja Trum

• 

  Hoe start je met Lightroom Classic?

  door Nando Harmsen

• 

  Lightroom update met generatieve AI

  door Nando Harmsen

Toon alle artikelen binnen Tips en Truuks