Heb je een mirrorless camera? Pas dan op voor lasers

vrijdag 28 augustus 2020, 16:08 door Nando Harmsen | 4.227x gelezen | 4 reacties

Concertfotografie is iets wat ik tientallen jaren heb gedaan, vanaf begin jaren negentig in de vorige eeuw, tot enkele jaren geleden. Dit is iets wat heel mooi is om te doen, en waar ik veel plezier aan heb beleeft.

Mijn concertfotografie op zijn best: Slayer live in concert, Klokgebouw, Eindhoven in 2011
De laatste jaren van mijn 'carrière' als concertfotograaf werden lasers steeds populairder. Steeds meer artiesten gebruikte deze veelzijdige lichtbronnen om mooie lichtshows te geven. En ze werden betaalbaar.

Maar het bleek uiteindelijk toch wel gevaar voor de fotograaf en zijn camera op te leveren, zo heb ik aan den lijve ondervonden.

Aargh - pas op! Lasers.
Je hoef zo verschrikt te reageren als de zanger van de band Helloween. Maar let wel op.
Een aantal jaren geleden ben ik na een concert de aftershow gaan fotograferen, waarbij er veelvuldig gebruik gemaakt werd van lasers. De laserbundels schieten snel heen en weer, en kunnen zo prachtige patronen projecteren in de rokerige concertzaal. Dit kunnen heel fotogenieke momenten opleveren.

De Franse punk band Punish Yourself maakt veel gebruik van lasers.
Om de patronen van de lasers vast te leggen, is een langere sluitertijd wenselijk. Dat geeft de laser de tijd om een afstand af te leggen, en het patroon te tekenen terwijl de sluiter open staat. Een snelle sluitertijd bevriest het moment, als het ware, en de patronen zullen dan niet zichtbaar zijn.

Dus, ik besloot om wat te experimenteren met lange sluitertijden, die opliepen tot een seconde. Het idee was om tevens de beweging van dansende mensen te laten zien.

DJ Statik Sky, met zijn lasershow. 35mm, ISO400, f/5,6, 0,6sec)

DJ Statik Sky, met zijn lasershow. 35mm, ISO400, f/5,6, 0,5sec)

Vreemde vlekjes in de foto

Behalve concertfotografie ben ik ook veel bezig met landschappen, en dat doe ik nog steeds. Vlak na het concert merkte ik enkele vlekjes in de foto, die na wat nauwkeuriger te bekijken op alle foto's bleken te zitten. Ze hadden niet de kenmerken van stofjes, maar van iets anders.

Toen drong het tot me door dat de laser mijn sensor had beschadigd.

Plots waren ze daar, de rode vlekjes in mijn foto. En ze zaten in elke foto, precies hetzelfde van vorm en afmeting.

Een uitvergroting van de schade. Het duurde even voor ik wist dat dit door de laser was veroorzaakt.
Ik besloot mijn camera ter reparatie aan de bieden. De schade bleek te repareren: er moest een nieuwe sensor ingebouwd worden. De schade was ruim 500 euro.

Gelukkig was ik verzekerd voor schade aan mijn apparatuur, en ik kreeg het grootste gedeelte vergoed. Maar de les was duidelijk: kijk uit voor lasers.

Hoe zit het met de mirrorless camera?

Nu de mirrorless camera's gemeengoed zijn geworden, ben ik gaan beseffen dat het gevaar van lasers voor dit soort camera's groter is dan bij de oude vertrouwde spiegelreflex camera's.

Bij deze laatst genoemde wordt de sensor pas aan licht bloot gesteld als de foto gemaakt wordt. Normaal zit er een spiegel en een sluiter voor.

Het zijn prachtige camera's, maar omdat er altijd licht op de sensor valt, zijn ze erg kwetsbaar voor laserlicht.

Bij mirrorless camera's is er geen spiegel of sluiter. De sensor wordt gebruikt om het beeld in de zoeker en het LCD scherm af te beelden. Er valt dus continu licht op.

Ben je bij een locatie waar lasers gebruikt worden, dan zal de sensor altijd bloot gesteld zijn aan laserlicht. Zelfs als de camera uit staat (uitzonderingen daargelaten).

Met andere woorden, omdat de sensor altijd aan licht blootgesteld wordt, is de kans dat een laser de sensor beschadigd vele malen groter. Want het is niet alleen maar tijdens het moment van een opnamen, zoals bij een spiegelreflex camera.

Minder gevaar in normale situaties. Of toch niet?

Nu denk je waarschijnlijk dat je nooit in een situatie zult komen dat lasers je sensor kunnen beschadigen. Niet iedereen fotografeert ten slotte bij feesten of concerten, en niet elk feest of concert gebruikt lasers.

Niet iedereen fotografeert onder deze omstandigheden, dus valt het gevaar wel mee. Of toch niet?

Er zijn echter andere plekken waar ook lasers gebruikt worden, waarvan je dit niet altijd weet. Wist je dat zelfrijdende auto's ook gebruik maken of kunnen maken van lasers? Of de lasercontroles van verkeerspolitie, waarvan situaties bekend zijn dat dit mirrorless camera's kan beschadigen.

Kijk eens op de site van ILDA, waar meer te lezen is over dit gevaar, of naar dit nieuwsbericht op de BCC.

In de praktijk

Ik wil jou als mirrorless camera gebruiker geen onnodige angst aanjagen, want ik verwacht dat in 99% van de momenten dat je aan het fotograferen bent, er geen enkel gevaar is. Zeker niet bij bepaalde soorten fotografie.

Het is echter goed om bewust te zijn van de mogelijke gevaren die lasers opleveren. En zeker met de toenemende automatisering en gebruik van autonome systemen, kunnen lasers op plekken verschijnen waar je ze niet verwacht. Het zou vervelend zijn als je camera plots schade heeft, zoals ik dat destijds had.

Een gewaarschuwd fotograaf telt voor twee.

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken

Over de auteur

Nando Harmsen fotografeert al meer dan 40 jaar. Zijn specialisme ligt bij bruidsreportages en landschapsfotografie. Daarnaast geeft Nando lezingen, workshops, masterclasses, fotoreizen, en maakt regelmatig reviews van nieuwe en leuke apparatuur.

4 reacties

Bob Bakker schreef op maandag 31 augustus 2020 om 14:50 | reageer
Dag Nando, bedankt voor deze waarschuwing.
Daarover doordenkend: Het hoeft niet alleen laserlicht te zijn. Omdat de sensor in principe altijd aan staat (bij ingeschakelde camera), zou je ook schade kunnen krijgen als je hem bijv. even weglegt op een plek waar de zon in de lens schijnt. Of zie ik dat verkeerd?
Groeten, Bob Bakker

Paul Oosterlaak schreef op maandag 31 augustus 2020 om 22:50 | reageer
Zonlicht is doorgaans niet intens genoeg om in te branden op een sensor, tenzij je er bijvoorbeeld een lange telelens op hebt staan. Al betwijfel ik of dat wel genoeg is voor je sensor.
Lasers die gebruikt worden door zelfrijdende auto's gebruiken doorgaans golflengtes redelijk buiten het zichtbare licht. Op de sensor zit bijna altijd een IR en UV filter die al redelijk wat tegen kunnen houden. Maar er bestaan altijd wel golflengtes die er doorheen komen en toch gevaarlijk zijn voor de sensor.

Ik heb het zelf ook bij mijn Canon 5D II die sinds jaren terug ook in een discotheek een "watermerk" heeft.

Nando schreef op dinsdag 1 september 2020 om 17:07 | reageer
@Bob;
Zonlicht is op zich niet schadelijk als je camera in de zon ligt. Ik neem aan dat je de lens niet recht op de zon richt. Toch zou ik met een ultragroothoek de camera van de zon af leggen, zeker als dit voor langere tijd is. Ik denk niet dat het schade oplevert, maar waarom het risico nemen. Overigens, kort op de zon richten, voor een foto kan ook geen kwaad, tenzij je brandpunt heel erg lang is.

Donald Willemsen schreef op dinsdag 1 september 2020 om 23:15 | reageer
Een goede waarschuwing Nando. Het zet je wel even aan het denken als je de overstap wilt maken van een spiegelreflex naar een spiegelloze camera. Dat is natuurlijk wel een beetje afhankelijk van het soort fotografie dat je beoefent.

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Van Beeld naar Kunst met Micky Hoogendijk

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

44.431 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts

Heb je een mirrorless camera? Pas dan op voor lasers

Vreemde vlekjes in de foto

Hoe zit het met de mirrorless camera?

Minder gevaar in normale situaties. Of toch niet?

In de praktijk