HDR; misverstand of noodzakelijk kwaad

woensdag 6 april 2011, 21:59 door Gerrit Stel | 11.571x gelezen | 17 reacties

Er wordt veel gezegd over het gebruik van High Dynamic Range. Sommige mensen vinden overdreven effect wat ermee bereikt kan worden prachtig en anderen gruwelen ervan. Misschien doe ik nu wel de titel van mijn artikel afbreuk, maar in mijn ogen kan beide waar zijn. Wat een prachtig diplomatiek antwoord, ik hoor je al zeggen 'hier kan je niets mee'. Hopelijk geeft de rest van het artikel uitsluitsel.

Heel duidelijk moet ik stellen dat het ook een kwestie van smaak is. Je kunt zelfs ook zeggen het zit ook al in de afkorting. In mijn opinie betekent het de ene keer High Dramatic Range en de andere keer staat de D voor Dynamic, aan jouw de keus. Mijn stijl is meer de Dynamic Way ofschoon ik af en toe ook wel eens wil uitschieten naar de dramatiek.

Wanneer het onderwerp grote verschillen heeft in lichtintensiteit, dan kies ik voor HDR en soms kan ik ook hier andere moeilijke licht omstandigheden mee verhelpen. Bijvoorbeeld ik heb in de avond foto's gemaakt van het transferium Hoogkerk vlakbij Groningen. Mijn camera moest in belichting een middeling maken van de schaduwen en de hooglichten.

Dit komt de foto niet ten goede, vlak en vaal. Maak je hier echter een HDR foto van dan kan de foto er beter uit zien; de details en de kleuren komen er beter uit. Hieronder zie je de HDR foto van het transferium. Beweeg met de muis over de foto om het origineel te zien.

Nog een paar voorbeelden.
Beweeg weer met de muis over de foto om de versie zonder gebruik van HDR te zien.

Buiten met en zonder HDR

>
Voor het maken van een HDR foto maak je verschillende opnamen vanuit hetzelfde standpunt met daarin een belichtingstrapje. In een apart programma leg je deze opnamen op elkaar om tot één opname te komen die de eventuele verloren details te voorschijn laat komen.

Werkwijze

Ik zet altijd mijn camera op een statief. Het kan ook uit de hand, maar het moet wel een hele vaste hand zijn. Elk HDR-programma heeft een methode om de foto's ten opzichte van elkaar uit te lijnen. Hiermee zijn minimale bewegingen aardig te corrigeren. Uiteraard is dit wel beperkt. Mijn advies is dan ook gebruik het statief.

Gebruik de diafragmavoorkeuze stand van je camera. Zo kun je van het onderwerp de scherptediepte goed bepalen en de foto's hebben allemaal dan dezelfde scherptediepte.

Ik maak altijd drie opnamen. Hier kan ik een heel boek overschrijven. Dat doe ik niet, want er zijn er al genoeg van. Sommige fotografen zweren bij meer opnamen zelfs wel tot negen stuks. Ik ben van het makkelijke en gebruik drie opnamen, bevalt mij prima.

Bij het belichtingstrapje gebruik ik -2 EV, 0 en +2 EV. Telkens sprongen van twee stops dus. Ook hier zijn de meningen over verdeeld, het is gewoon een kwestie van uit proberen. Soms raakt de foto wel erg over- en onder belicht en gebruik ik ook wel eens trapje van één stop. Maar laat het duidelijk zijn er moet een belichtingstrapje gemaakt worden om de details weer te kunnen geven.

Een voordeel van deze methode je hebt altijd een foto die belicht is volgens het toestel, de 0-versie. Boven getoonde foto's (zonder HDR) zijn in dit geval overigens apart gemaakt direct voor of na de HDR opname.

Nabewerking

De in RAW geschoten foto's worden door mij volgordelijk bewerkt in Bridge, door Photoshop omgezet in een HDR opname en daarna in een HDR-bewerkingsprogramma aangepakt. Ik heb hiervoor meerdere programma's; Photomatix, Dynamic Photo HDR en Topaz Adjust4. Het laatste programma gebruik ik voornamelijk.

Voor beginners in HDR kan ik alleen maar zeggen gebruik zoveel mogelijk de voorinstellingen van het programma en blijf zoveel mogelijk af van de sliders. Pas wanneer je wat bedreven bent kun je de sliders gaan gebruiken.

Elk programma zal bij wat wild gebruik van de sliders al snel aardig wat ruis veroorzaken. Vandaar dat elk programma wel een ruisonderdrukking heeft. Daarnaast laat HDR soms heel duidelijk alle ongerechtigheden op de lens en sensor zien, mijn advies controleer na de HDR-bewerking de foto heel nauwkeurig.

Heb ik in het voorgaande het 'noodzakelijk kwaad' behandeld, ontkom ik niet er niet aan om ook het 'misverstand' te laten zien. Dus moest ik creatief worden. Misverstand is trouwens geen synoniem voor creativiteit, ik wist niet zo snel een ander woord.

Nu ben ik helemaal niet creatief, maar gelukkig zit in het programma een knop Feel Lucky en zoals eerder gezegd ben ik gemakkelijk ingesteld, dus klikken op die knop. Zo zijn de volgende platen ontstaan:

HDR - I feel lucky

Uiteraard kun je dit ook handmatig zelf creëren, door niet de gemaksknop te hanteren maar aan de sliders te trekken. Voor de creatieve geesten onder ons een hele speeltuin en dat bedoel ik niet negatief. Ik zie wel eens HDR foto's waarbij ik denk dat ze zo uit de film van Harry Potter komen en dat zijn prachtige kunstwerken.

Natuurlijk heb ik niet alles kunnen behandelen, ik hoop alleen maar dat ik jullie wat inzicht heb gegeven over wat ik bedoelde met de titel van dit artikel.

Wil jij ook gave foto's maken?

Probeer twee weken gratis onze online cursussen over fotografie. Je krijgt direct toegang tot meer dan 100 cursussen. Na twee weken vervalt je proeflidmaatschap automatisch. Je zit dus nergens aan vast.

14 dagen gratis fotografiecursussen kijken

Over de auteur

Gerrit Stel is getrouwd en heeft twee dochters en drie kleinkinderen. Sinds een aantal jaar opnieuw actief met zijn passie voor fotografie. Hij fotografeert wat er voor zijn foto komt. Gerrit blogt zowel in tekst en beeld over fotografie. Daarnaast is zijn werk ook te vinden op Flickr. Ook is Gerrit via Twitter te volgen.

17 reacties

Bart schreef op woensdag 6 april 2011 om 22:20 | reageer
Interresant geschreven en ik ga er mee aan de slag! Wil het weleens proberen nu!

Jac Trum schreef op woensdag 6 april 2011 om 23:30 | reageer
Geweldig Gerrit! Ik WAS geen liefhebber van HDR, omdat de effecten altijd fors over the top zijn. Maar jij laat zien dat het ook anders kan. Perfecte foto's en een uitdaging om zoiets ook eens te maken. Bedankt voor je verhaal!

Robbie Veldwijk schreef op woensdag 6 april 2011 om 23:48 | reageer
Ik vind deze foto's nog steeds wat over de top, al vind ik zelf het HDR effect wel een erg leuk effect. Maar ik kan nou niet echt zeggen dat ze er niet HDR achtig uitzien... Maar nogmaals ik vind het een leuk effect!

Marmein schreef op donderdag 7 april 2011 om 07:36 | reageer
In eerste instantie kon ik maar niet besluiten of ik HDR nou mooi vond of niet. Dat kwam door de verschillende manieren waarop er mee om wordt gegaan zoals in dir artikel wordt beschreven. Nu vind ik het leuk om er zo af en toe mee te spelen. Ik heb het geleerd met de uitleg op www.stuckincustoms.com. Op de bovenstaande foto's vind ik vooral de buitenlampen erg overstraald. In de uitleg op Stuck in Customs staat een mooie oplossing hiervoor.

bram.reinders schreef op donderdag 7 april 2011 om 11:45 | reageer
Hier is het HDR totaal verkeer gebruikt,want het versterkt de verkeerde belichting en het creëert extreme en onnodige ruis.
Een boek over HDR fotografie schrijven is dan ook niet nodig, maar er één gaan lezen wel.
Er staan op Photofacts diverse goeie artikelen over HDR fotografie, zowel over het extreme als het normale gebruik er van, die zijn zeker de moeite waart om deze nog eens goed door te lezen en neem dan ook eens de moeite om artikelen op te zoeken over het belichten van een opname, vooral nachtopnames bij kunstlicht.

Op deze manier wordt HDR Hopeloze Dramatische Rommel en dat is erg jammer.

Edwin schreef op donderdag 7 april 2011 om 13:27 | reageer
Duidelijk artikel over de mogelijkheden van HDR. Ik gebruik Nik Software HDR Efex Pro, werkt erg goed, zeker ook met foto's uit de losse hand genomen. Voor avondopnames is een statief natuurlijk noodzakelijk. Ik probeer toch meestal subtiel gebruik je maken van het HDR effect. Hier een paar voorbeelden.

onem schreef op donderdag 7 april 2011 om 15:18 | reageer
Ik vind de foto's hierboven niet helemaal geweldig. De eerste foto had ik in RAW beter op kleur kunnen brengen dan deze met HDR. De vloer is echt heel lelijk geworden. In Urban vind ik het meestal wel heel mooi. Maar funcioneel HDR is toch anders bedoeld. Ik heb ooit eens wat huisjes voor Landal mogen fotograferen, met HDR kun je dan mooi de inrichting en de ramen (zonlicht inval) goed krijgen. De foto's die ik hier zie zijn gewoon voor mij over de top en maken het beeld er niet beter of mooier op.

tonv schreef op donderdag 7 april 2011 om 15:36 | reageer
Persoonlijk gebruik ik bij voorkeur de HDR techniek om de belichting van nachtfoto's in balans te brengen. In m'n posting over nachtfotografie heb ik daarover gerept. Na samenvoeging van verschillende opnames in PS ontstaat een tamelijk neutraal file dat verder prima te bewerken is. Wat hier wordt getoond zijn niet de beste voorbeelden in mijn optiek. Zelf probeer ik het eindresultaat zo realistisch mogelijk te houden.

Pieter schreef op donderdag 7 april 2011 om 18:45 | reageer
Bij deze voorbeelden vind ik in alle gevallen de originelen mooier dan de bewerkte versies. Voor mij is HDR hier dus helemaal overbodig. HDR kan soms een foto ten goede komen, maar alleen in specifieke, zeldzame gevallen.

wimfoto schreef op donderdag 7 april 2011 om 18:50 | reageer
Ik ben geen liefhebber van HDR.
Alleen al de moeite die je moet nemen om een afbeelding te maken. De kosten voor WEER een extra plug-in.

Als je zoals ik vaak publiceerd op Internet zien al de foto's er goed uit.Er zijn haast geen bezitters van internet die een gecallibreerde monitor hebben,laat staan de laatste versie.

Dan spreken we nog niet eens over de afdruk. Dus een goede druk in RAW doet wonderen, scala van mogelijk heden om te bewerken en geen extra data.

Henri schreef op donderdag 7 april 2011 om 20:50 | reageer
@ wimfoto;
Je hoeft niet speciaal een plugin te gebruiken: in Photoshop CS5 zit ook een prima HDR functie ingebouwd waar je veel mogelijkheden mee hebt.
En wat de foto's hierboven betreft: ik geloof dat ik de originele mooier en natuurlijker vind ogen da de HDR versies.

@Gerrit;
[quote]Daarnaast laat HDR soms heel duidelijk alle ongerechtigheden op de lens en sensor zien[/quote]
Het is écht onmogelijk om stofjes op je lens zichtbaar te krijgen hoor. Die verdwijnen beslist in de scherptediepte van je objectief. Alleen de stofjes/ongerechtigheden van je sensor zul je terugvinden in je opname.

discocandy schreef op donderdag 7 april 2011 om 22:38 | reageer
Foto 2 is naar mijn mening van alle foto's het beste gelukt qua hdr tonemappen.
Het is zoals velen hier al roepen vaak over de top.
zelf ben ik ook meer een fan van Fusion. Wat eigenlijk niets anders is als op een andere manier bij elkaar brengen van de verschillende belichtingen.
In mijn Panorama werk gebruik ik bijna altijd HDR. Ik toon ze vaak wat minder qua kleur. (een beetje plat ent als Tonv) en toon ze daarna naar wens in photoshop.
Je moet altijd erg oppassen dat de kleuren niet Vuil worden.
Wat ik zeker zie bij de laatste mouseover foto.

De meeste raw foto's hebben wel een stopje overwaarde welke je kan gebruiken om met een foto toch een aardig effect te krijgen. Dit is overigens dan geen HDR maar LDR of SDR.

@ wim. Er zijn zeer goed gratis alternatieven te vinden om eens te spelen met HDR. Tufuse, picturenaut om er twee te noemen.
In Cs 5 is de Hdr plugin in photoshop onderhanden genomen en een stuk verbeterd!

Om het nog leuker te maken is de naam ook verkeerd. dit zijn tonemappings. gemaakt van ee nhdr.
een HDR is per definitie niet op een normale monitor te bekijken een monitor is namelijk 16 bit en geen 32 bit wat een HDR is.
Wat je op een monitor ziet tijdens het bewerken is zelf vaak een 8bit afbeelding welke daarna wordt gerenderd. Na de rendering zie je pas echt hoe je tonemapping is welke nog wel eens aardig kan verschillen van wat je op je monitor ziet.

Helaas is dit zo ingeburgerd dat het niet meer is weg te krijgen..

wimfoto schreef op vrijdag 8 april 2011 om 16:58 | reageer
Dat bedoel ik nu met een forum,een heel interessante discussie,nu over HDR,en er komen zelfs 2 gratis alternatieven voorbij,niet dat gehak op elkaar, hartstikke leuk.
Bedankt waarden collega's

Klaas schreef op maandag 11 april 2011 om 16:03 | reageer
Ik vind HDR vooral handig voor fotografie in grote donkere gebouwen, zoals bijvoorbeeld kerken. Zonder HDR is het daar toch kiezen of je de schitterende kerk of het schitterende glas-in-lood wil laten zien, terwijl je met behulp van HDR beide kan laten zien. Ik gebruik HDR dus vooral dynamisch, al vind ik het dramatische effect soms ook heel mooi.

Wat betreft de foto's hier ben ik het er mee eens dat HDR hier totaal verkeerd is gebruikt.

Donald Willemsen schreef op dinsdag 12 april 2011 om 10:49 | reageer
Het artikel was in ieder geval leerzaam voor me. De 2e foto heeft in mijn ogen rechtsboven wel een storende blauwe vlek.

Roy schreef op dinsdag 12 april 2011 om 11:22 | reageer
In de derde krijg je, denk ik toch, een beter beeld, details in de voormuur, De verlichting binnen, door de ronde gaten is beter, enkel de buitenlantaarns, zoals al aangehaald zijn tegengevallen.
Al met al is het soms op zijn plaats,bv gebruik ik het onder andere in kerken.

thaddeuz schreef op dinsdag 12 april 2011 om 11:58 | reageer
daarnaast zou ik de wit balans ook vastzetten. + VR (Vibration Reduction bij Nikon) ook uitzetten, je schiet immers vanaf statief. + d10 Exposure delay mode op On, daarmee haal je de laatste trilling weg uit de opname.

De foto's in dit artikel zijn inderdaad niet super. Helaas, volgende keer beter

Deel jouw mening

Let op: Op een artikel ouder dan een week kan alleen gereageerd worden door geregistreerde bezoekers.
Wil je toch reageren, log in of registreer je dan gratis.

Cursus Naaktfotografie met Danyel Weideman

Ontvang wekelijks fotografietips in je inbox

44.431 fotografie enthousiastelingen ontvangen de tips al!
Meer over de wekelijkse mail. Of blijf op de hoogte via Facebook. Aanmelding beveiligd met Google reCaptcha.

Elja Trum

Photofacts; alles wat met fotografie te maken heeft!

Wil je graag mooiere foto's maken en op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen de fotografie? Photofacts plaatst leerzame artikelen die gerelateerd zijn aan fotografie. Variërend van product-aankondiging tot praktische fotografietips of de bespreking van een website. Photofacts bericht dagelijks over fotografie en is een uit de hand gelopen hobby project van Elja Trum. De artikelen worden geschreven door een team van vrijwillige bloggers. Mocht je het leuk vinden om een of meerdere artikelen te schrijven op Photofacts, neem dan contact op.Meer over Photofacts

HDR; misverstand of noodzakelijk kwaad

Werkwijze

Nabewerking